Niedokrwistość

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 23:33, 14 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Niedokrwistość
{{{nazwa naukowa}}}
ilustracja
Synonimy

{{{synonimy}}}

Specjalizacja

{{{specjalizacja}}}

Objawy

{{{objawy}}}

Powikłania

{{{powikłania}}}

Początek

{{{początek}}}

Czas trwania

{{{czas trwania}}}

Typy

{{{typy}}}

Przyczyny

{{{przyczyny}}}

Czynniki ryzyka

{{{czynniki ryzyka}}}

Rozpoznanie

{{{rozpoznanie}}}

Różnicowanie

{{{różnicowanie}}}

Zapobieganie

{{{zapobieganie}}}

Leczenie

{{{leczenie}}}

Leki

{{{leki}}}

Rokowanie

{{{rokowanie}}}

Zapadalność

{{{zapadalność}}}

Śmiertelność

{{{śmiertelność}}}

Klasyfikacje
ICD-11

{{{ICD11}}}
{{{ICD11 nazwa}}}

ICD-10

D50-D64

DSM-5

{{{DSM-5}}}
{{{DSM-5 nazwa}}}

DSM-IV

{{{DSM-IV}}}
{{{DSM-IV nazwa}}}

[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]

Niedokrwistość, anemia (łac. anaemia) – zespół objawów chorobowych, polegający na stwierdzeniu niższych od normy wartości hemoglobiny (Hb), erytrocytów i ich następstw.

Niedokrwistość rzekoma – względne obniżenie Hb i hematokrytu poprzez zwiększenie objętości osocza w przypadku przewodnienia i u ciężarnych.

Podział niedokrwistości

Niedokrwistości dzielimy na trzy grupy:

  1. Niedokrwistości spowodowane utratą krwi
  2. Niedokrwistości będące wynikiem upośledzonego wytwarzania erytrocytów:
    1. niedoborowe
    2. hipoplastyczne
    3. aplastyczne
    4. dysplastyczne
  3. Niedokrwistości związane ze skróconym czasem życia erytrocytów
    1. zespół hemolityczny wrodzony
    2. zespół hemolityczny nabyty
    3. zespół hemolityczny mieszany

Niedokrwistości pokrwotoczne

Niedokrwistości pokrwotoczne dzielimy na:

  • niedokrwistości pokrwotoczne ostre
  • niedokrwistości pokrwotoczne przewlekłe

Objawy

Zależą od ilości utraconej krwi, są to przede wszystkim:

  • bladość powłok skórnych
  • osłabienie
  • niskie ciśnienie krwi
  • tachykardia
  • bóle zamostkowe
  • utrata przytomności

Niedokrwistości niedoborowe

Są to niedokrwistości, w których do upośledzonego wytwarzania erytrocytów dochodzi z powodu niewystarczającej podaży substancji potrzebnych w procesie erytropoezy. Spośród niedokrwistości niedoborowych wyróżniamy:

Niedokrwistości z niedoboru żelaza (mikrocytarna)

Niedokrwistość z niedoboru żelaza (łac. anaemia sideropenica) – inaczej niedokrwistość syderopeniczna, niedobarwliwa, mikrocytarna. Występuje najczęściej u niemowląt między 6–18 miesiącem życia[potrzebny przypis]. Przyczyną niedoboru żelaza jest niedostateczne zaopatrzenie organizmu w ten pierwiastek przy zwiększonym jego zapotrzebowaniu. Do najczęstszych przyczyn niedoboru zaliczamy:

  • zmniejszone zapasy w życiu płodowym
  • wcześniaki, noworodki niekarmione mlekiem matki
  • zaburzenia wchłaniania
  • szybki rozwój

U dorosłych niedokrwistości z niedoboru żelaza mogą być skutkiem przewlekłego krwawienia, stymulującego szpik do zwiększenia tempa erytropoezy, doprowadzając do wyczerpania ustrojowych zapasów żelaza. U kobiet jedną z najczęstszych przyczyn są obfite krwawienia miesięczne. U kobiet po menopauzie i u mężczyzn w piątej dekadzie życia i starszych częstą przyczyną przewlekłego krwawienia mogą być zmiany dysplastyczne w obrębie układu pokarmowego (polipy jelita grubego, nowotwór jelita grubego). Innym częstym miejscem krwawienia są owrzodzenia żołądka i dwunastnicy. Również w tym przypadku należy wykluczyć obecność zmiany o charakterze nowotworowym.

Objawy

  • spaczony, wybiórczy apetyt (np. na glinę, krochmal, kredę), niekiedy wyprzedza niedokrwistość – tzw. pica
  • bladość skóry śluzówek i spojówek
  • szorstkość skóry
  • zanik brodawek językowych
  • ból, pieczenie i wygładzenie języka
  • zajady w kącikach ust – cheilosis
  • pieczenie w jamie ustnej i przełyku
  • zespół Plummera-Vinsona
  • łamliwość włosów i paznokci, koilonychia
  • osłabienie
  • męczliwość
  • zbyt długi sen
  • niebieskie twardówki – objaw Oslera[1]

Podział niedoboru żelaza

  1. utajony – ferrytyna ↓, żelazo w szpiku ↓
  2. jawny – ferrytyna ↓↓, Fe ↓, żelazo w szpiku ↓, natomiast wzrasta: transferryna i rozpuszczalny receptor dla transferryny; Hb i MCV – w normie
  3. jawny z niedokrwistością – tak jak w jawnej, lecz większe wartości spadku/wzrostu oraz dołącza się spadek Hb i MCV

Leczenie

W niedokrwistości z niedoboru żelaza prowadzi się leczenie przyczynowe. Najczęściej stosuje się doustne preparaty żelaza dwuwartościowego, które powinny być przyjmowane na czczo przez kilka miesięcy. Witamina C jest niezbędna do ich prawidłowego wchłaniania. Podczas terapii mogą wystąpić działania niepożądane w postaci dolegliwości ze strony układu pokarmowego takie jak:

Trwają one krótko i nie stanowią wskazania do zaprzestania leczenia. W przypadku nietolerancji leków doustnych, krwawień z przewodu pokarmowego, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego oraz u chorych hemodializowanych żelazo jest podawane dożylnie, rzadziej domięśniowo. Towarzyszyć temu mogą następujące działania niepożądane:

Niedokrwistość makrocytarna|Niedokrwistości makrocytarne

W niedokrwistościach makrocytarnych erytrocyty są większe niż prawidłowe. Zmiany wynikające z nieprawidłowej syntezy DNA są nazywane niedokrwistościami megaloblastycznymi. W pozostałych sytuacjach (np. wywołanych przez pewne zwyrodnienia wątroby i śledziony) niedokrwistości ze zwiększeniem objętości erytrocytu są określane jako niedokrwistości makrocytarne niemegaloblastyczne.

Niedokrwistość megaloblastyczna

Niedokrwistość powstała na skutek nieprawidłowej syntezy DNA prowadzącej do dyssynchronizacji komórek krwi.

Najczęstszymi przyczynami są:

Objawy

  • bladość z odcieniem słomkowym
  • duszność
  • osłabienie
  • zapalenie błony śluzowej żołądka
  • piekący, czerwony język
  • objawy neurologiczne (tylko w przypadku niedoboru witaminy B12)
  • mała ruchliwość

Niedokrwistość hipoplastyczna

Następuje zmniejszona produkcja składników morfotycznych krwi: głównie krwinek czerwonych, ale też granulocytów i płytek krwi, z powodu postępującego zaniku tłuszczowego szpiku.

Niedokrwistość aplastyczna

Aplazja szpiku wynika ze zwiększenia użycia i obecności środków chemicznych (także niektórych leków) oraz toksycznych w życiu człowieka, czy też po ekspozycji na promieniowanie jonizujące (anemia popromienna[2]). Charakteryzuje się występowaniem we krwi erytrocytów o prawidłowej budowie i zawartości hemoglobiny, lecz stopniowo w coraz mniejszej liczbie. Niedokrwistość aplastyczna spowodowana jest najczęściej naświetlaniem szpiku kostnego promieniami X lub Gamma, oraz toksycznym uszkodzeniem szpiku przez jady bakteryjne i substancje chemiczne.

Objawy

  • wybroczyny, sińce
  • krwawienia z nosa, krwotoki
  • czasami stany zapalne jamy ustnej lub migdałków
  • podatność na infekcje

Niedokrwistość hemolityczna

Spowodowana jest skróceniem czasu życia erytrocytów, co powoduje zmniejszenie ich ilości we krwi. Prawidłowo erytrocyt żyje 100–120 dni, w stanie hemolitycznym – ok. 50 dni. Występuje podczas nasilenia hemolizy (np. w wyniku hipersplenizmu) i osłabienia zdolności kompensacyjnej szpiku.

Niedokrwistości syderoblastyczne

Przyczyny

  • czynniki wewnątrzkrwinkowe
    • defekty błony erytrocytów
    • defekty enzymów tych krwinek
    • zaburzenia tworzenia hemoglobiny
  • czynniki zewnątrzkrwinkowe
    • obce przeciwciała
    • własne przeciwciała
    • leki
    • choroby zakaźne
    • czynniki chemiczne
    • czynniki fizyczne

Objawy

Wrodzone niedokrwistości hemolityczne

Przyczyny

Nabyte niedokrwistości hemolityczne

Przyczyny

  • hemoglobinuria
  • zakażenia paciorkowcem hemolizującym, gronkowcem, pneumokokami, pałeczką okrężnicy lub salmonellą
  • zakażenia wirusowe (grypa typu A, mononukleoza zakaźna, wirusowe zapalenie płuc) mogą powodować powstanie zespołu hemolitycznego

Hemoglobinopatie

Choroby spowodowane nieprawidłową budową hemoglobiny, np. anemia sierpowata, talasemie.

Niedokrwistość chorób przewlekłych (ACD – anaemia of chronic disease)

Jest to niedokrwistość występująca u chorych z pobudzeniem układu immunologicznego związanym z procesem zapalnym (dokładniej – na skutek działania cytokin), która charakteryzuje się zmniejszoną produkcją erytrocytów, małą liczbą retikulocytów, małym stężeniem Fe i transferryny, ale zwiększonym stężeniem ferrytyny. Druga co do częstości występowania po niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Przyczyny

Patogeneza

Cytokiny (głównie IL-1, TNFα, IFNγ) osłabiają erytropoezę przez hamowanie proliferacji prekursorów krwinek czerwonych i jednocześnie pobudzenie ich apoptozy oraz zmniejszenie ekspresji genów EPO i jej receptora, a także zmniejszenie udostępniania żelaza dla krwiotworzenia, m.in. przez indukcję hepcydyny – hamuje wchłanianie żelaza w dwunastnicy i uwalnianie żelaza z makrofagów.

Objawy kliniczne

  • pojawia się w klika miesięcy po ujawnieniu choroby podstawowej
  • ogólne objawy niedokrwistości
  • objawy związane z chorobą podstawową

Nieprawidłowości w badaniach pomocniczych

  • Badania morfologiczne
  • Szpik
    • prawidłowa lub zwiększona ilość złogów żelaza – zwłaszcza w makrofagach

Leczenie

  • dążenie do wyleczenia choroby podstawowej

Przy ciężkiej niedokrwistości:

Docelowe stężenie Hb wynosi 12 g/dl.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Beghetti M., Mermillod B., Halperin DS. Blue sclerae: a sign of iron deficiency anemia in children?. „Pediatrics”. 91. 6, s. 1195-6, 1993. PMID: 8502529. 
  2. ↑ Ryszard Szepke: 1000 słów o atomie i technice jądrowej. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06723-6. (pol.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Niedokrwistość&oldid=51560190”