Strażnica KOP „Morozowicze”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1925 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
Morozowicze[a] |
| Formacja | |
| Podległość | |
Strażnica KOP „Morozowicze” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
W 1924, w składzie 2 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 8 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 13 strażnic[1]. Strażnica KOP „Morozowicze” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 3 kompanii KOP „Stasiewszczyzna”[2][3][4][5][6][7][8] batalionu KOP „Iwieniec”[9]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej[10]. W 1930 strażnicy nadano imię por. Piotra Wysockiego[11].
W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku popolicyjnym[5]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła droga polna długości 8,50 km[7].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[12]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza[10].
Strażnica KOP „Morozowicze” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 3 kilometrów 608 metrów od słupa granicznego nr 719 do 725[5], a w 1938 pododcinek szerokości 4 kilometrów 556 metrów od słupa granicznego nr 718 do 726[7].
Sąsiednie strażnice:
- strażnica KOP „Suła” ⇔ strażnica KOP „Mikulicze” – 1928[2], 1929[3], 1931[4], 1932[5]
- strażnica KOP „Basmany” ⇔ strażnica KOP „Rubieżewicze” – 1934[6], 1938[7]
Walka o strażnicę w 1939[edytuj | edytuj kod]
17 września 1939 strażnicę atakowali pogranicznicy z 16 oddziału ochrony pogranicza NKWD[13]. Załoga stawiła krótkotrwały opór. Do 5:00 strażnica została zdobyta[14].
Dowódcy strażnicy[edytuj | edytuj kod]
- sierż. Adam Szwaczko (był 30 VII 1936)[15]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ wieś Morozowicze, gmina Rubieżewicze, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1929.
- ↑ a b Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 23/1932.
- ↑ a b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55/1934.
- ↑ a b c d Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 86/1938.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 308.
- ↑ Szubański 2000 ↓, s. 89.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
- ↑ Głowiński 2018 ↓, s. 84.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 193.
- ↑ Cygan 2006 ↓, s. 99.
- ↑ Listy płac bg „Iwieniec” ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
- Tomasz Głowiński: Pułk KOP „Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939). W: [red.] Artur Ochał, Michał Ruczyński, Paweł Skubisz: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Listy płac batalionu granicznego KOP „Iwieniec” w latach 1925-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.