Kompania Saperów KOP „Stołpce”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
„Nowogródek”, „Stołpce” |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Ośrodek Wyszkolenia Pionierów |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 62[a]. |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kompania Saperów KOP „Stołpce” – pododdział saperów Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
W kwietniu 1928 9 batalion graniczny sformował w Klecku ośrodek wyszkolenia pionierów przy 2 Brygadzie Ochrony Pogranicza[2][3][4]. 26 kwietnia 1928 na stanowisko komendanta ośrodka został wyznaczony porucznik Franciszek Ulawski z 1 pułku saperów[5]. W 1929 ośrodek szkolenia saperów „Mikołajewszczyzna” pod względem administracyjno-gospodarczym podlegał 8 batalionowi KOP „Stołpce”[6]. Z dniem 1 marca 1931 ośrodek został zlikwidowany, a na jego bazie i drużyn pionierskich batalionów utworzona została kompania pionierów „Nowogródek”. Nowo utworzona kompania została tymczasowo rozmieszczona w m. Świerżeń Nowy w wynajętych pomieszczeniach[7]. Dowódcą kompanii został dotychczasowy komendant ośrodka wyszkolenia pionierskiego. Pod względem służbowym kompania podległa dowódcy brygady, a pod względem wyszkolenia specjalistycznego dowódcy korpusu. Jednostką formującą był 8 batalion KOP „Stołpce”[8]. Dla potrzeb formującej się kompanii 63 szeregowców oddelegował 3 pułk piechoty Legionów i 23 pułk piechoty[9].
W 1934[b] została sformowana kompania saperów typu III dla Brygady KOP „Nowogródek”, jako jej organiczny pododdział[12].
Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[13]. Jej wynikiem było między innymi ustalenie nazwy kompanii na „kompania saperów KOP «Stołpce»”[14]. Po rozformowaniu Brygady KOP „Nowogródek”, kompania weszła w skład pułku KOP „Snów”. Jednostką administracyjną dla kompanii był batalion KOP „Stołpce”[15].
23 marca 1939 kompania została zmobilizowana, a następnie przetransportowana w rejon operacyjny Armii „Łódź”[16].
Działania kompanii w 1939[edytuj | edytuj kod]
Kompania saperów KOP „Stołpce” kpt. Mariana Mańkowskiego marcu 1939 została przydzielona do Ośrodka Sapersko-Pionierskiego 10 Dywizji Piechoty w Sieradzu i jako samodzielna kompania saperów weszła w skład 10 batalionu saperów. Do 1 września budowała między innymi umocnienia polowe w rejonie Grabowa. Potem uczestniczyła w walkach obronnych 10 DP. Prawdopodobnie została rozbita. Brak źródeł uniemożliwia odtworzenie dziejów kompanii[17].
Struktura organizacyjna kompanii[edytuj | edytuj kod]
Organizacja pokojowa kompanii saperów typu III z 18 maja 1934[18]:
- dowódca kompanii
- drużyna gospodarcza
- I pluton saperów a. trzy drużyny
- II pluton saperów a. trzy drużyny
Stan osobowy kompanii wynosił 92 żołnierzy, w tym 3 oficerów, 9 podoficerów i 80 saperów.
Kadra kompanii[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy kompanii
- por. sap. Franciszek Ulawski (26 IV 1928 – 11 III 1933[19] → 7 bsap[20][21])
- kpt. sap. Edward Paweł Michałowski (21 III 1933 – 7 VI 1934 → przeniesiony do 3 batalionu saperów[19][22][23])
- por. Kazimierz Jaroszewski (26 VI 1934 – )[19]
- kpt. sap. Marian Władysław Manikowski (do IX 1939 zob. pozbawienie obywatelstwa polskiego 76 oficerów)[24]
- Oficerowie
- por. sap. Eugeniusz Wojczal († 1940 Charków[25])
- ppor. Tadeusz Stanisław Petrejko (1939[26])
- por. rez. Antoni Rymaszewski († 1940 Charków[27])
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1]
- ↑ Cutter w swoich publikacjach, powołując się na dokument „Organizacja kompanii saperów KOP , Ldz.1293/org/tj. z 18 V 1934” podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934[10]. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931[11]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 427.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 123.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1927.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 9 z 26 IV 1928 s.177.
- ↑ Zarządzenie nr L.dz. KOP 1025/tjn./og.org./29 ↓.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 10–11.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 1-2.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 3.
- ↑ Cutter 2005 ↓, s. 50.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
- ↑ Cutter 2005 ↓, s. 350.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 157.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 28, 30.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 107.
- ↑ Cutter 2001 ↓, s. 86.
- ↑ a b c Obsada oficerska B KOP „Nowogródek” ↓.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 5 z 11 IV 1933 s.97.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, , Nr 9 z 26 IV 1928 s.177.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, , Nr 5 z 11 IV 1933 s.95.
- ↑ Książka rozkazów tajnych KOP z 1934
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 246.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 252.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 256.
- ↑ Barszczewski 2010 ↓, s. 42.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Polscy saperzy polegli w latach 1914-2010. Zdzisław Barszczewski (red.). Wrocław: PoliFot Wrocław - Robert Hiczuk, 2010. ISBN 83-922766-6-3.
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy polscy 1918-1939. Organizacja, szkolenie i wyposażenie materiałowo-techniczne. Wrocław: 2001. ISBN 83-87384-05-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji brygad KOP nr L.dz. KOP 1025/tjn./og.org./29 z 6 lipca 1929.
- Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie organizacji kompanii pionierów nr L.700/Tjn.Og.Org/31 z lutego 1931.
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
- Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie organizacji kompanii pionierów nr L.700/Tjn.Og.Org/31 z lutego 1931.
- Wykaz zmian stanu oficerów Brygady KOP „Nowogródek” w latach 1927-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.