Kompania Saperów KOP „Wilejka”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
„Wilno”, „Wilejka” |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Ośrodek Wyszkolenia Pionierów |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer |
kryptonimowy: 164[a]. |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kompania Saperów KOP „Wilejka” – pododdział saperów Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
W kwietniu 1928 21 batalion graniczny sformował w Wilnie ośrodek wyszkolenia pionierskiego przy 6 Brygadzie Ochrony Pogranicza[2][3][4]. 26 kwietnia 1928 na stanowisko komendanta ośrodka został wyznaczony porucznik Zygmunt Stanisław Jeżewski z batalionu mostowego[5]. Z dniem 1 marca 1931 ośrodek został zlikwidowany, a na jego bazie i drużyn pionierskich batalionów utworzona została kompania pionierów „Wilno”. Nowo utworzona kompania została rozmieszczona w Wilejce w wynajętych pomieszczeniach[6]. Dowódcą kompanii został dotychczasowy komendant ośrodka wyszkolenia pionierskiego. Pod względem służbowym kompania podlegała dowódcy brygady, a pod względem wyszkolenia specjalistycznego dowódcy korpusu. Jednostką formującą był 1 batalion KOP „Budsław”[7]. Dla potrzeb formującej się kompanii 63 szeregowców oddelegował 23 pułk piechoty[8].
W 1934[b] została sformowana kompania saperów typu II dla Brygady KOP „Wilno”, jako jej organiczny pododdział[9].
Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[11]. Jej wynikiem było między innymi ustalenie nazwy kompanii na „kompania saperów KOP «Wilejka»”[12]. Brygada KOP „Wilno” została zlikwidowana, a kompania saperów weszła w skład pułku KOP „Wilejka”. Jednostką administracyjną dla kompanii był pułk KOP „Wilejka”[13].
Działania kompanii w 1939[edytuj | edytuj kod]
23 marca 1939 dla kompanii zarządzona została mobilizacja alarmowa[14]. Po zakończeniu mobilizacji kompania, pod dowództwem kpt. Teodora Engla, przetransportowana została w rejon działania Armii „Modlin”. W okresie od kwietnia do sierpnia 1939 pododdział prowadził inżynieryjną rozbudowę przedmościa w Pułtusku[15]. Wespół z żołnierzami 13 pułku piechoty wytyczane były, a następnie budowane linie okopów, lokalizowane bunkry i schrony obserwacyjne dla artylerii oraz stanowiska ciężkich karabinów maszynowych[16].
W czasie kampanii wrześniowej kompania walczyła w składzie załogi Przedmościa „Pułtusk” pod dowództwem mjr. Jana Kazimierza Mazura. Do dnia 6 września 1939 załoga pozostawała bez styczności z nieprzyjacielem. Walki o przedmoście trwały w dniach 6 i 7 września. Zakończyły się wycofaniem na wschodni brzeg Narwi i zniszczeniem mostu, a następnie odwrotem w kierunku Wyszkowa. Późnym wieczorem 8 września kompania przystąpiła do naprawy uszkodzonego mostu na Wiśle w Świdrach Małych (obecnie w granicach miasta Józefów)[15]. Następnie kompania walczyła w obronie Warszawy stanowiąc trzon grupy saperów Odcinka „Warszawa-Zachód”.
Struktura organizacyjna kompanii[edytuj | edytuj kod]
Struktura kompanii pionierów w 1931[17]:
- dowódca kompanii
- oficer młodszy
- sierżant -szef
- podoficer gospodarczy
- podoficer sprzętowy
- podoficer broni i gazowy
- podoficer sanitarny
- woźnice – 7
- kucharze – 2
- szewc
- krawiec
- ordynansi – 2
I, II i III pluton, każdy w składzie:
- dowódca plutonu
- dwie drużyny pionierów
Razem kompania liczyła: 2 oficerów, 22 podoficerów i 73 szeregowych. Posiadała etatowo 15 koni, 6 wozów dwukonnych, jedną kuchnie polową. Na uzbrojeniu posiadał 17 karabinów z bagnetem, ? karabinków, 6 pistoletów, 1 sztylet, 5 szabel
Struktura kompanii w 1934[18]:
- dowódca kompanii
- drużyna gospodarcza
- I pluton saperów a. trzy drużyny
- II pluton saperów a. trzy drużyny
- III pluton saperów a. trzy drużyny
Stan osobowy kompanii wynosił 106 żołnierzy, w tym 4 oficerów, 11 podoficerów i 91 saperów.
Żołnierze kompanii[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy kompanii
- por. sap. Zygmunt Stanisław Jeżewski (26 kwietnia 1928 – 11 kwietnia 1933 → 3 bsap)
- kpt. sap. Teodor Engel (11 kwietnia 1933 – wrzesień 1939)[19]
- Oficerowie
- por. sap. Alfons Eustachy Wandycz (1939[20] → dowódca 1 kompanii 15 bsap)
- por. sap. Jan Tadeusz Wolański (1939[21])
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1]
- ↑ Cutter w swoich publikacjach, powołując się na dokument „Organizacja kompanii saperów KOP , Ldz.1293/org/tj. z 18 V 1934” podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934[9]. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931[10]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 427.
- ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 19/1927.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 123.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 54.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, nr 9 z 26 IV 1928 s.177.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 10–11.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 1-2.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 3.
- ↑ a b Cutter 2005 ↓, s. 50.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 43.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 157.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 71.
- ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 117.
- ↑ Kociszewski 1990 ↓, s. 22.
- ↑ Zarządzenie nr L.700/Tjn.Og.Org/31 ↓.
- ↑ Cutter 2001 ↓, s. 86.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 716.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 251.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 252.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy polscy 1918-1939. Organizacja, szkolenie i wyposażenie materiałowo-techniczne. Wrocław: 2001. ISBN 83-87384-05-4.
- Cutter Zdzisław, Mobilizacja wojsk saperskich we wrześniu 1939 r., Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 3 (184) z 2000 r., ss. 5-33.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
- Aleksander Kociszewski: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, 13 pułk piechoty, zeszyt 4. Warszawa: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Mikromax” Sp. z o.o., 1990. ISBN 83-900009-9-7.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Tadeusz Jurga, Władysław Karbowski, Armia "Modlin" 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1987, wyd. I, ISBN 83-11-07274-4.
- Ludwik Głowacki, Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985, wyd. V, ISBN 83-11-07109-8.
- Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie organizacji kompanii pionierów nr L.700/Tjn.Og.Org/31 z lutego 1931.
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
- Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].