Anna Świderkówna

Anna Świderkówna
	; Anna Świderkówna; na Międzynarodowych Targach Książki; Warszawa, 20 maja 2006
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1925 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	16 sierpnia 2008 ; Warszawa
	profesor nauk humanistycznych
	Specjalność: papirologia
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1951 ; UW
Habilitacja	1960 ; UW
Profesura	1968
Funkcja Jednostka PAN	Członek; Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN
	praca naukowa
uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Okres zatrudn.	1946–1997
	Odznaczenia

Anna Świderkówna, właśc. Anna Świderek [do lat 70 publikująca pod tym nazwiskiem] (ur. 5 grudnia 1925 w Warszawie, zm. 16 sierpnia 2008 tamże) – polska historyk literatury, filolog klasyczna, papirolog, biblista, tłumacz; profesor Uniwersytetu Warszawskiego, popularyzatorka wiedzy o antyku i Biblii. Ponad 30 lat kierowała Katedrą Papirologii (późniejszym Zakładem Papirologii) UW.

Życiorys

Była córką chemików Mariana Świderka i Haliny z domu Borkowskiej^[2]^[3]. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej zainteresowała się kulturą antyczną. Brała udział w powstaniu warszawskim jako sanitariuszka. Była więźniem niemieckiego obozu jenieckiego.

Po wojnie podjęła studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku filologii klasycznej. Ukończyła je w 1949. W 1946, na pierwszym roku studiów, została zatrudniona na UW jako asystentka prof. Jerzego Manteuffla, pierwszego polskiego papirologa i organizatora Katedry Papirologii na Wydziale Historycznym UW. W 1951 obroniła doktorat z papirologii^[4].

W 1957 przebywała na stypendium rządu francuskiego w Instytucie Papirologii paryskiej Sorbony. W 1959 przez dziewięć miesięcy pracowała naukowo w Egipcie. Na mocy uchwały z 5 kwietnia 1960 roku habilitowała się na Wydziale Historycznym UW na podstawie pracy pt. W „Państwie” Apolloniosa^[5], w 1961 została tam docentem. W 1962 objęła kierownictwo Katedry Papirologii, które sprawowała do 1991. W 1968 mianowano ją profesorem nadzwyczajnym, a w 1986 została profesorem zwyczajnym. W 1997 przeszła na emeryturę. Wielokrotnie reprezentowała Polskę na międzynarodowych konferencjach i sympozjach poświęconych historii literatury i kultury antycznej.

W późniejszym okresie jej działalności naukowej i literackiej szczególną pozycję zajęła Biblia i jej rola w historii kultury. Tematyce tej, jak również popularyzacji wiedzy o Biblii, jej dziejach i bohaterach poświęciła wiele książek i publikacji; najbardziej znany z nich jest kilkuczęściowy cykl Rozmowy o Biblii (1994–2006). Publikowała artykuły m.in. w „Znaku”, „Tygodniku Powszechnym” i „Gazecie Wyborczej”.

W swoich publikacjach podejmowała również wielokrotnie wątki osobiste i autobiograficzne, m.in. sens i rolę wiary chrześcijańskiej, opisywała swój udział w powstaniu warszawskim oraz roczny pobyt w klasztorze benedyktynek (w 1978 w Żarnowcu^[4]).

Mieszkała w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej. Została pochowana 21 sierpnia 2008 na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 242-4-13)^[6].

Media i spotkania

Do końca życia współpracowała z warszawskim Radiem Józef, tworząc cotygodniową audycję z udziałem słuchaczy pt. Prawie wszystko o Biblii – nazwa audycji pochodziła od tytułu jednej z książek Anny Świderkówny. Miała także audycje o tematyce biblijnej w Radiu Maryja.

Prowadziła poświęcone Biblii cotygodniowe spotkania, które odbywały się na plebanii sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Warszawie przy ul. Rakowieckiej.

Brała udział w organizowanych przez Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci obozach dla młodzieży wybitnie uzdolnionej^[7].

Członkostwo

Należała do Międzynarodowego Stowarzyszenia Papirologów
Zasiadała w Komitecie Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk
Była członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
Była Damą Rycerskiego Zakonu Grobu Bożego w Jerozolimie (Ordo Equestris S. Sepulchri Hierosolymitani)

Nagrody

W 1999 laureatka Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL za rok 1998, za całokształt dorobku naukowego w duchu humanizmu chrześcijańskiego
W 2006 otrzymała główną nagrodę „Feniksa” („Złoty Feniks”)
W 2007 została uhonorowana nagrodą literacką polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego^[8]
W 2008 pośmiertnie odznaczono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

Twórczość (wybór)

W „państwie” Apolloniosa (1959, rozprawa habilitacyjna)
Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku (1959)
Historie nieznane historii (1962)
Hellada królów (1969)
Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta (1974)
Siedem Kleopatr (1978)
Życie codzienne w Egipcie greckich papirusów (1983)
Bogowie zeszli z Olimpu (1991)
Rozmowy o Biblii (1994; w późniejszych wydaniach pt. Rozmowy o Biblii: Prawo i prorocy)
Ewangelia według św. Mateusza (przekład z jęz. greckiego, 1995)
Rozmów o Biblii ciąg dalszy (1996; w późniejszych wydaniach pod tytułem Rozmowy o Biblii: Narodziny judaizmu)
Ewangelia według św. Marka (przekład z jęz. greckiego, 1997)
Rozmowy o Biblii: Nowy Testament (2000)
Koń, który trafił do historii (2004)
Rozmowy o Biblii: Opowieści i przypowieści (2006)
Nie tylko o Biblii (2006)

Pod jej redakcją powstał Słownik pisarzy antycznych. W dorobku uczonej znajdują się liczne tłumaczenia z łaciny i greki (m.in. poezje Katullusa i Teokryta, Fedra Seneki, pisma Ojców Apostolskich, ewangelie Mateusza i Marka). Przełożyła także Dzieje Grecji N.G.L. Hammonda^[9].

Jej postaci i dziełu poświęcono tom Anna Świderkówna: z Aten do Jerozolimy. Wspomnienia przyjaciół (Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, Kraków 2013). Autobiograficzne wspomnienia opublikowano w postaci wywiadu-rzeki Chodzić po wodzie. Z Anną Świderkówną rozmawia Elżbieta Przybył (Wydawnictwo Znak, Kraków 2003).

Przypisy

↑ Prof. zw. dr hab. Anna Świderkówna, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-08-25] .
↑ Świderek Marian, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-25] .
↑ Oblaci – wspomnienia. opactwotynieckie.pl. [dostęp 2021-12-25]. (pol.).
↑ ^a ^b Anna Świderkówna (1925-2008) – sylwetka i publikacje [online], www.bu.kul.pl [dostęp 2020-09-14] .
↑ Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1959–1961, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 25 .
↑ Cmentarz Stare Powązki: MARIAN ŚWIDEREK, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-18] .
↑ Nasi współpracownicy • Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci [online], Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci [dostęp 2020-09-14] .
↑ Nagroda im. Jana Parandowskiego. Dotychczasowi laureaci. Penclub. [dostęp 2019-09-18].
↑ Elzbieta Przybył-Sadowska. „Tylko nieobecni są najbliżej”. Wspomnienie o profesor Annie Świderkównie. „Znak”. nr 641, październik 2008.

Bibliografia

„Niedziela”, nr 35/2008, s. 10–11

[1] Prof. zw. dr hab. Anna Świderkówna, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-08-25] .

[2] Świderek Marian, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-12-25] .

[3] Oblaci – wspomnienia. opactwotynieckie.pl. [dostęp 2021-12-25]. (pol.).

[:0-4] Anna Świderkówna (1925-2008) – sylwetka i publikacje [online], www.bu.kul.pl [dostęp 2020-09-14] .

[5] Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1959–1961, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 25 .

[6] Cmentarz Stare Powązki: MARIAN ŚWIDEREK, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-18] .

[7] Nasi współpracownicy • Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci [online], Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci [dostęp 2020-09-14] .

[laureaci-8] Nagroda im. Jana Parandowskiego. Dotychczasowi laureaci. Penclub. [dostęp 2019-09-18].

[9] Elzbieta Przybył-Sadowska. „Tylko nieobecni są najbliżej”. Wspomnienie o profesor Annie Świderkównie. „Znak”. nr 641, październik 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]