Chochołów (województwo małopolskie)
| Artykuł |
49°22′4.6″N 19°49′2.9″E |
|---|---|
| - błąd |
4 m |
| WD |
49°22'17"N, 19°49'23"E, 49°22'11.28"N, 19°49'2.71"E |
| - błąd |
1934 m |
| Odległość |
6 m |
| wieś | |
 Drewniana zabudowa Chochołowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1201[1] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-513[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0421517 |
Położenie na mapie gminy Czarny Dunajec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
 49°22′04,6″N 19°49′02,9″E/49,367944 19,817472
| |
_COA.svg)
Chochołów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Czarny Dunajec.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość znajduje się w dolinie Czarnego Dunajca, w dwóch mezoregionach geograficznych; Orawicko-Witowskie Wierchy (na lewym brzegu Czarnego Dunajca) i Pogórze Gubałowskie (na prawym brzegu)[3]. Ma zwartą zabudowę; wszystkie domy zlokalizowane są na prawym brzegu Dunajca, wzdłuż drogi z Zakopanego przez Chochołów do Czarnego Dunajca, w dolnej części Chochołowa znajdują się na prawym brzegu Czarnego Dunajca, w górnej na lewym. Wzdłuż drogi tej płynie jeszcze równolegle do Czarnego Dunajca jego boczna struga Młynówka. Po zachodniej stronie Chochołów graniczy z miejscowością Sucha Góra na Słowacji. Od wschodu grzbiet Cyrhlicy oddziela Chochołów od miejscowości Ciche[4].
Opis miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Wieś królewska, położona w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego, należała do tenuty nowotarskiej[5].
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Chochołów”[6].
Do 1954 roku istniała gmina Chochołów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Chochołów to wieś składająca się prawie w całości z oryginalnych chałup góralskich. Do miejscowej tradycji należy mycie ich z zewnątrz wodą z mydłem dwa razy do roku, na Wielkanoc i Boże Ciało[7].
10 grudnia 1762 r. biskup krakowski Franciszek Podkański utworzył w Chochołowie filię parafii w Czarnym Dunajcu. Samodzielna parafia pw. św. Jacka została utworzona w 1817 r. Do parafii oprócz Chochołowa należały wioski: Ciche, Dzianisz, Witów, Zakopane i Koniówka[8].
Wieś Chochołów zasłynęła w historii z powstania chochołowskiego w 1846 roku, przeciw Austriakom. Na czele jego stał miejscowy organista i nauczyciel Jan Andrusikiewicz. Górale rozbroili straż skarbową. Austriacy podburzyli przeciw nim chłopów z Czarnego Dunajca. W walce Andrusikiewicz został ciężko ranny. Pozbawieni kierownictwa górale poddali się. Ponad stu uwięziono.
W 1853 r. rozpoczęto budowę nowego murowanego kościoła w Chochołowie według projektu Feliksa Księżarskiego. Ukończono ją w 1873 r. Konsekracji kościoła dokonał ks. kardynał Albin Dunajewski w dniu 29 lipca 1886 r.[9]
W Chochołowie do 21 grudnia 2007 r. funkcjonowało polsko-słowackie przejście graniczne Chochołów – Suchá Hora.
W październiku 2018 r. w miejscowości zostało otwarte Centrum Dziedzictwa Przyrodniczego – Muzeum Torfowisk. Mieści się ono w zabytkowym, drewnianym budynku z przełomu XVIII i XIX w., w którym poprzednio mieścił się Ośrodek Zdrowia. Interaktywna ekspozycja zaznajamia z powstawaniem i znaczeniem torfowisk, związane z nimi florę i faunę oraz wykorzystaniem torfu[10].
Pochodzący z Chochołowa[edytuj | edytuj kod]
Wojciech Blaszyński (1806 - 1866) - ksiądz rzymskokatolicki, proboszcz w Sidzinie. Prekursor ewangelizacji poprzez osoby świeckie, budowniczy kościoła w Chochołowie[11].
Stanisław Fraczysty - (1917 - 2009) - legendarny kurier tatrzański na szlaku Chochołów-Budapeszt, żołnierz AK. W 1941 r. przeprowadził z Węgier do Polski marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. Więzień niemieckich obozów Auschwitz i Buchenwald[12].
Aniela Stanek (ur. 1934 r.) - artystka ludowa malująca na szkle[13]
Robert Mateja (ur. 1972 r.) - skoczek narciarski[14].
Joanna Szwab – (ur. 1997 r) - skoczkini narciarska, pierwsza w historii Polka, która stała na podium Pucharu Kontynentalnego, mistrzyni Polski na Małej Krokwi[15].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
pieszy i rowerowy: Chochołów – Ostrysz – Tominów Wierch – Trzy Kopce – Gruszków Wierch – Słodyczki – Pałkówka – Gubałówka
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 146 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2017-04-08].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku; Cz. 2. Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 97.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Maciej Pinkwart: Podhale. Trzy epoki. Bielsko-Biała: Pascal, 2007, s. 75. ISBN 978-83-7513-161-1.
- ↑ Górka J. Ks. Wojciech Blaszczyński s. 44
- ↑ Chochołów - Kościół p.w. św. Jacka - Podhalanka.pl, podhalanka.pl [dostęp 2022-10-19].
- ↑ Bojarski Marcin: Chochołowskie Muzeum Torfowisk już otwarte, w: „Gazeta Górska” XXVI, nr 4 (104), jesień 2018, s. 7
- ↑ Gmina Czarny Dunajec 150. rocznica śmierci ks. Wojciecha Blaszyńskiego, www.arch.czarny-dunajec.pl [dostęp 2022-10-19].
- ↑ 100 lat temu urodził się Stanisław Frączysty - kurier tatrzański, przewodnik Rydza-Śmigłego, dzieje.pl [dostęp 2022-10-19] (pol.).
- ↑ MOK - Miejski Ośrodek Kultury Nowy Targ, www.mok.nowytarg.pl [dostęp 2022-10-19].
- ↑ Mieszkańcy Chochołowa wstydzą się za Roberta Mateję, sport.dziennik.pl, 12 października 2007 [dostęp 2022-10-19] (pol.).
- ↑ Skoki narciarskie. Joanna SZWAB, www.skijumping.pl [dostęp 2022-10-19].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chochołów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 594.
- Siedziba gminy: Czarny Dunajec
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Integralne części wsi |
|
