Elliott H. Lieb

Elliott H. Lieb
	; Elliott H. Lieb
Państwo działania	Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1932 ; Boston
	Profesor
	Specjalność: fizyka matematyczna, analiza matematyczna i fizyka materii skondensowanej
Alma Mater	Massachusetts Institute of Technology
Instytut badawczy	Centrum badawcze IBM
Okres zatrudn.	1960-1963
Uczelnia	Yeshiva University
Okres zatrudn.	1963-1966
Uczelnia	Massachusetts Institute of Technology
Okres zatrudn.	1968-1975
Uczelnia	Uniwersytet Princeton
Okres zatrudn.	od 1975
	Nagrody
	Nagroda Kioto (2023); Nagroda Carla Friedricha Gaussa (2022); Medal Diraca (2022); Nagroda Henriego Poincarégo (2003); Nagroda Schocka (2001); Medal Maxa Plancka (1992); Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics (1978)
	Strona internetowa

Elliott Hershel Lieb (ur. 31 lipca 1932 roku w Bostonie) – amerykański matematyk i fizyk, laureat Nagrody Carla Friedricha Gaussa z 2022 roku i Nagrody Kioto z 2023 roku. Specjalizuje się w fizyce matematycznej, analizie matematycznej i fizyce materii skondensowanej.

Życiorys

Urodził się w 31 lipca 1932 roku w Bostonie, ale już w wieku pięciu lat przeniósł się do Bronksu, gdzie ukończył Bronx High School of Science(inne języki). W wieku 17 lat przeprowadził się z rodzicami z powrotem do Bostonu, gdzie studiował w Massachusetts Institute of Technology. W szkole średniej interesował się elektroniką i radiem amatorskim, więc chciał zostać inżynierem elektrykiem. Jednak dzięki zajęciom z profesorem fizyki Matthew Sandsem(inne języki) (współautorem słynnych Feynmana wykładów z fizyki) Lieb przeniósł się na wydział fizyki^[1].

Lata spędzone przez Lieba w MIT były pełne zawirowań politycznych. Jedną z ofiar makkartyzmu na tej uczelni był profesor matematyki Dirk Struik(inne języki), który został zawieszony w nauczaniu. W jego obronie stanęła grupa studentów, wśród których był Lieb. Innym problemem była wojna koreańska i związane z nią naciski służb na studentów^[1].

Studia z fizyki ukończył w 1953 roku, a doktorat z fizyki matematycznej uzyskał trzy lata później na University of Birmingham (promotorem jego rozprawy zatytułowanej Non-Linear Scalar Meson Field Theory był Samuel Edwards(inne języki)^[2])^[3].

Po doktoracie Lieb spędził rok na Uniwersytecie w Kioto. Następnie pracował rok na Uniwersytecie Illinois i dwa lata na Uniwersytecie Cornella. W latach 1960-1963 zatrudniony był w centrum badawczym IBM, a w 1963-1966 na Yeshiva University, skąd na dwa lata przeniósł się na Northeastern University(inne języki). Od roku 1968 do 1975 pracował w Massachusetts Institute of Technology, a od 1975 roku jest profesorem (obecnie emerytowanym) Uniwersytetu Princeton^[3]^[4].

Wypromował 10 doktorów, wśród nich byli m.in. Horng-Tzer Yau(inne języki), Jan Philip Solovej, Robert McCann(inne języki) i László Erdős^[2].

Publikacje i osiągnięcia

Autor ok. 260 artykułów i książek (w tym napisanego wspólnie z Michaelem Lossem(inne języki) popularnego podręcznika Analysis). Swoje prace publikował m.in. w „Communications in Mathematical Physics”, „Journal of Statistical Physics”, „Physica A”, „Bulletin of the American Mathematical Society”, „Duke Mathematical Journal” oraz najbardziej prestiżowych czasopismach matematycznych świata: „Annals of Mathematics”, „Journal of the American Mathematical Society", „Inventiones Mathematicae” i „Acta Mathematica”^[5].

Jego osiągnięcia (uzyskanie dokładnych rozwiązań ważnych problemów fizycznych) w dziedzinie fizyki teoretycznej wywarły wpływ na fizykę materii skondensowanej, informację kwantową, mechanikę statystyczną i fizykę atomową^[6].

Nagrodę Gaussa otrzymał za głęboki matematyczny wkład o wyjątkowym zakresie, który ukształtował mechanikę kwantową, mechanikę statystyczną, chemię obliczeniową i teorię informacji kwantowej^[7].

Dokonania Lieba w dziedzinie analizy matematycznej dotyczą przede wszystkim rachunku wariacyjnego i równań różniczkowych cząstkowych. Znalazł także optymalne stałe w kilku nierównościach analizy funkcjonalnej, które następnie wykorzystał w fizyce kwantowej (wyniki te zostały zebrane w książce Inequalities. Selecta of Elliott H. Lieb^[8])^[5]. Niektóre ze znanych matematycznych rezultatów Lieba to m.in.: nierówność Lieba-Thirringa(inne języki), lemat Brezisa-Lieba(inne języki), nierówność Borella-Brascampa-Lieba(inne języki) i nierówności Brascampa-Lieba(inne języki).

Wyróżnienia

Lieb był wielokrotnie nagradzany. Otrzymał m.in.:

2023 Nagrodę Kioto^[9]
2022 Nagrodę Gaussa^[7]
2022 Medal Diraca^[10]
2022 American Physical Society Medal for Exceptional Achievement in Research^[6]
2003 Nagrodę Henriego Poincarégo^[11]
2001 Nagrodę Schocka z matematyki^[12]
1992 Medal Maxa Plancka^[13]
1978 Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics^[14]

W latach 1974 i 1994 był prelegentem sekcyjnym na Międzynarodowym Kongresie Matematyków^[15].

Jest członkiem m.in. National Academy of Sciences (od 1984 roku^[16]), Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk (od 1994 roku^[17]), Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego (od 2013 roku^[18]), Royal Society (od 2013 roku^[19]) i Academia Europaea (od 2014 roku^[20])^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Elliott Hershel Lieb [online], Office of the Dean of the Faculty [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ ^a ^b Elliott Lieb – The Mathematics Genealogy Project [online], www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu [dostęp 2024-08-19] .
↑ ^a ^b ^c Elliott H. Lieb -- Curriculum Vitae [online], web.math.princeton.edu [dostęp 2024-08-19] .
↑ Elliott Lieb | Math [online], www.math.princeton.edu [dostęp 2024-08-19] .
↑ ^a ^b Elliott Hershel Lieb – Author Profile – zbMATH Open [online], zbmath.org [dostęp 2024-08-19] .
↑ ^a ^b APS Medal [online], www.aps.org [dostęp 2024-09-22] (ang.).
↑ ^a ^b Carl Friedrich Gauss Prize 2022 | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2024-08-19] .
↑ Elliott H.E.H. Lieb Elliott H.E.H., Inequalities. Selecta of Elliott H. Lieb. Edited, with a preface and commentaries by M. Loss and M. B. Ruskai, Berlin: Springer, 2002, ISBN 978-3-540-43021-6 [dostęp 2024-09-22] (ang.).
↑ Elliott H. Lieb | Kyoto Prize [online], 京都賞 [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Dirac Medallists 2022 | ICTP [online], www.ictp.it [dostęp 2024-08-19] .
↑ IAMP | International Association of Mathematical Physics [online], www.iamp.org [dostęp 2024-08-19] .
↑ Elliott H Lieb [online], Kungl. Vetenskapsakademien [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Preisträgerinnen und Preisträger [online], DPG [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Dannie Heineman Prize [online], www.aps.org [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2024-08-19] .
↑ Elliott H. Lieb – NAS [online], www.nasonline.org [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Elliott Hershel Lieb | American Academy of Arts and Sciences [online], www.amacad.org, 1 lipca 2024 [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Fellows of the American Mathematical Society [online], American Mathematical Society [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Fellow Detail Page | Royal Society [online], royalsociety.org [dostęp 2024-08-19] (ang.).
↑ Academy of Europe: Lieb Elliott Hershel [online], www.ae-info.org [dostęp 2024-08-19] .

[:4-1] Elliott Hershel Lieb [online], Office of the Dean of the Faculty [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[:0-2] Elliott Lieb – The Mathematics Genealogy Project [online], www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu [dostęp 2024-08-19] .

[:1-3] Elliott H. Lieb -- Curriculum Vitae [online], web.math.princeton.edu [dostęp 2024-08-19] .

[4] Elliott Lieb | Math [online], www.math.princeton.edu [dostęp 2024-08-19] .

[:5-5] Elliott Hershel Lieb – Author Profile – zbMATH Open [online], zbmath.org [dostęp 2024-08-19] .

[:3-6] APS Medal [online], www.aps.org [dostęp 2024-09-22] (ang.).

[:2-7] Carl Friedrich Gauss Prize 2022 | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2024-08-19] .

[8] Elliott H.E.H. Lieb Elliott H.E.H., Inequalities. Selecta of Elliott H. Lieb. Edited, with a preface and commentaries by M. Loss and M. B. Ruskai, Berlin: Springer, 2002, ISBN 978-3-540-43021-6 [dostęp 2024-09-22] (ang.).

[9] Elliott H. Lieb | Kyoto Prize [online], 京都賞 [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[10] Dirac Medallists 2022 | ICTP [online], www.ictp.it [dostęp 2024-08-19] .

[11] IAMP | International Association of Mathematical Physics [online], www.iamp.org [dostęp 2024-08-19] .

[12] Elliott H Lieb [online], Kungl. Vetenskapsakademien [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[13] Preisträgerinnen und Preisträger [online], DPG [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[14] Dannie Heineman Prize [online], www.aps.org [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[15] ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2024-08-19] .

[16] Elliott H. Lieb – NAS [online], www.nasonline.org [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[17] Elliott Hershel Lieb | American Academy of Arts and Sciences [online], www.amacad.org, 1 lipca 2024 [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[18] Fellows of the American Mathematical Society [online], American Mathematical Society [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[19] Fellow Detail Page | Royal Society [online], royalsociety.org [dostęp 2024-08-19] (ang.).

[20] Academy of Europe: Lieb Elliott Hershel [online], www.ae-info.org [dostęp 2024-08-19] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Nauki biologiczne	George Evelyn Hutchinson (1986) Jane Goodall (1990) William Donald Hamilton (1993) Daniel H. Janzen (1997) John Maynard Smith (2001) Simon Asher Levin (2005) Peter i Rosemary Grantowie (2009) Masatoshi Nei (2013) Graham Farquhar (2017) Bryan Grenfell (2022)
Nauki matematyczne	Claude E. Shannon (1985) Izrail Gelfand (1989) André Weil (1994) Kiyoshi Itō (1998) Michaił Gromow (2002) Hirotugu Akaike (2006) László Lovász (2010) Edward Witten (2014) Masaki Kashiwara (2018) Elliott Lieb (2023)
Ziemia i wiedza o planetach, astronomia i astrofizyka	Jan Oort (1987) Edward Norton Lorenz (1991) Chūshirō Hayashi (1995) Walter Heinrich Munk (1999) Eugene Newman Parker (2003) Hirō Kanamori (2007) Raszyd Siuniajew (2011) Michel Mayor (2015) James Gunn (2019) Paul Hoffman (2024)
Nauki przyrodnicze	Yasutomi Nishizuka (1992) Mario Renato Capecchi (1996) Walter Gehring (2000) Alfred G. Knudson (2004) Anthony James Pawson (2008) Yoshinori Ōsumi (2012) Tasuku Honjo (2016) Robert Roeder (2021)
Kognitywistyka	Noam Chomsky (1988)

XX wiek	Elias M. Stein (1993) Andrew Wiles (1995) Mikio Satō (1997) Jurij Manin (1999)
XXI wiek	Elliott H. Lieb (2001) Richard P. Stanley (2003) Luis Caffarelli (2005) Endre Szemerédi (2008) Michael Aschbacher (2011) Zhang Yitang (2014) Richard Schoen (2017) Ronald Coifman (2018) Nikołaj Makarow (2020) Jonathan S. Pila (2022) Lai-Sang Young (2024)