James Coburn

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
James Coburn
Ilustracja
James Coburn w scenie z filmu Szarada Stanleya Donena (1963)
Imię i nazwisko

James Harrison Coburn Jr.

Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1928
Laurel

Data i miejsce śmierci

18 listopada 2002
Beverly Hills

Zawód

aktor

Współmałżonek

Beverly Kelly (1959–1979), Paula Murad (1993–2002)

Lata aktywności

1957–2002

Multimedia w Wikimedia Commons

James Harrison Coburn III[1][2] (ur. 31 sierpnia 1928 w Laurel, zm. 18 listopada 2002 w Los Angeles) – amerykański aktor, który podczas 45-letniej kariery wystąpił w ponad 70 filmach i 100 serialach telewizyjnych[3]; zębaty uśmiech i chuda budowa ciała uczyniły go idealnym twardzielem w wielu głównych i drugoplanowych rolach w westernach i filmach akcji, w tym Siedmiu wspaniałych (1960), Wielka ucieczka (1963), Szarada (1963), Garść dynamitu (1971) czy Pat Garrett i Billy Kid (1973)[4]. Za rolę antagonisty agresywnego alkoholika Glena Whitehouse’a, który pozostawił swojego syna i inne dzieci z trwałą traumą, w dramacie kryminalnym Paula Schradera Prywatne piekło (1997) otrzymał Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[5].

1 kwietnia 1994 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 7051 Hollywood Boulevard[6][7].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Laurel w stanie Nebraska jako syn Mylet Signy (z domu Johnson) i Jamesa Harrisona Coburna II[8]. Pochodzenie jego ojca było szkocko–irlandzkie, a matka była imigrantką ze Szwecji[9]. Ojciec Coburna miał firmę garażową, która została zniszczona przez wielki kryzys[9]. Wkrótce wraz z rodzicami przeprowadził się do Compton[10] w Kalifornii, gdzie uczęszczał do Compton Junior College. W 1950 wstąpił do United States Army, w której służył jako kierowca ciężarówki; od czasu do czasu był także DJ–em wojskowej stacji radiowej[11] w Teksasie. Stacjonował jako żołnierz w Moguncji w Niemczech, gdzie znalazł swoje powołanie jako narrator kilku filmów szkoleniowych[10].

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych przeniósł się do Los Angeles i zapisał się na zajęcia teatralne w Los Angeles City College. Brał udział w kilku szkolnych produkcjach i ostatecznie zadebiutował na deskach La Jolla Playhouse w przedstawieniu Billy Budd, na podstawie powieści Hermana Melville’a, z Vincentem Price’em. Po kilku latach spędzonych w Los Angeles przeniósł się do Nowego Jorku i studiował sztukę aktorską w konserwatorium Stelli Adler[12]. Po powrocie do Los Angeles zdobył rolę w produkcji telewizyjnej Studio One Sidneya Lumeta. Na dużym ekranie zadebiutował w roli Whita w westernie Budda Boettichera Samotny jeździec (Ride Lonesome, 1959) u boku Randolpha Scotta i Pernella Robertsa. Pojawił się też w reklamach i serialach NBC: Bonanza (1959; 1961–1962), Klondike (1960–1961) i Acapulco (1961) jako detektyw Gregg Miles[13].

Został zatrudniony dzięki interwencji swojego przyjaciela, Roberta Vaughna, w westernie Johna Sturgesa Siedmiu wspaniałych (The Magnificent Seven, 1960), gdzie zagrał postać małomównego rewolwerowca Britta, perfekcyjnie posługującego się nożem[9]. W dramacie wojennym Dona Siegela Piekło jest dla bohaterów (Hell Is for Heroes, 1962) ze Steve’em McQueenem wystąpił jako kapral Frank Herpshaw, mechanik, który potrafi naprawić wszystko[14]. W filmie wojennym Wielka ucieczka (The Great Escape, 1963) zagrał Australijczyka[4]. Był narratorem filmu J. Lee Thompsona Królowie słońca (Kings of the Sun, 1963)[4]. Największy sukces kasowy przyniosły mu dwa filmy o superagencie Dereku Flincie – Flint nasz człowiek (Our Man Flint, 1966) w reż. Daniela Manna i Nie ma jak Flint (In Like Flint, 1967), humorystycznej wariacji na temat Bonda[9]. Jednak odmówił kontynuacji serii[9].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był dwukrotnie żonaty. 14 listopada 1959 zawarł związek małżeński z Beverly Kelly[15]. Mieli córkę Lisę (ur. 1957) i syna Jamesa Harrisona Coburna IV (ur. 22 maja 1961). Para rozwiodła się 12 kwietnia 1979, po 20 latach małżeństwa. 22 października 1993 w Wersalu we Francji poślubił aktorkę Paulę Murad Coburn; pozostali małżeństwem aż do śmierci Coburna w 2002[15]. Para założyła organizację charytatywną, James and Paula Coburn Foundation[16].

Zmarł nagle 18 listopada 2002 na zawał serca w swoim domu w dzielnicy Beverly Hills w Los Angeles[17]. Miał 74 lata.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

James Coburn w serialu The Californians (1959)

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ James Coburn Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2017-01-12]. (ang.).
  2. ↑ Personalidade: James Coburn (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2018-06-26]. (port.).
  3. ↑ James Coburn Biography. AllMovie. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  4. ↑ a b c James Coburn. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  5. ↑ James Coburn Awards. AllMovie. [dostęp 2017-01-12]. (ang.).
  6. ↑ James Coburn. Walk of Fame. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  7. ↑ Louis Sagahún: Hollywood Star Walk: James Coburn. „Los Angeles Times”, 2002-11-19. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  8. ↑ James Coburn What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  9. ↑ a b c d e „Film”, Rafał Wilkusz, Telegwiazda: James Coburn „Jak z żelaza”, Nr 19 (2234)/1992-05-10, s. 21.
  10. ↑ a b Artista: James Coburn (31 de Agosto de 1928). Filmow. [dostęp 2018-06-25]. (port.).
  11. ↑ James Coburn Biography (1928-2002). Film Reference. [dostęp 2017-01-12]. (ang.).
  12. ↑ James Coburn Biography. „TV Guide”. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  13. ↑ James Coburn. ČSFD.cz. [dostęp 2017-01-12]. (cz.).
  14. ↑ Hell Is for Heroes Reviews. „TV Guide”. [dostęp 2017-01-12]. (ang.).
  15. ↑ a b Robert F. Worth: James Coburn, 74, Is Dead; A Sly Presence in 80 Films. „The New York Times”, 2002-11-19. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
  16. ↑ The James and Paula Coburn Foundation 123 G Street San Diego, CA 92101. James&PaulaCoburnFoundation. [dostęp 2023-01-12]. (ang.).
  17. ↑ Louis Sagahún: From the Archives: James Coburn, 74; Actor Won an Oscar Late in His Career. „Los Angeles Times”, 2002-11-19. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • James Coburn. T. 34: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., sierpień 2010, s. 15. ISBN 978-83-252-0774-8.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego
1936–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=James_Coburn&oldid=70395895”