John Houseman
 John Houseman (1980) | |
| Imię i nazwisko |
Jacques Haussmann |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Zita Johann |
| Lata aktywności |
1930–1988 |
Jacques Haussmann (ur. 22 września 1902 w Bukareszcie, zm. 31 października 1988 w Malibu) − amerykański aktor charakterystyczny, producent filmowy i scenarzysta, laureat Oscara za rolę drugoplanową profesora Charlesa W. Kingsfielda w komediodramacie Jamesa Bridgesa W pogoni za papierkiem (1973).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Bukareszcie w Królestwie Rumunii jako syn May (z domu Davies), guwernantki, i Georgesa Haussmanna, który prowadził biznes zbożowy[1]. Jego matka była Brytyjką, pochodziła z rodziny chrześcijańskiej pochodzenia walijskiego i irlandzkiego[2]. Jego ojciec był Żydem urodzonym w Alzacji[3]. Kształcił się w Anglii w Clifton College w Bristolu i pracował w handlu zbożem w Londynie, zanim wyemigrował do Stanów Zjednoczonych w 1925, gdzie przyjął pseudonim sceniczny John Houseman. Houseman pracował jako spekulant na międzynarodowych rynkach zbożowych, zwracając się do teatru dopiero po krachu na giełdzie w 1929. Stał się obywatelem Stanów Zjednoczonych w 1943[4].
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Na Broadwayu był współautorem komedii Trzy i jeden (1933)[5] z Brianem Donlevyem i I bądź moją miłością (1934). Kompozytor Virgil Thomson zwerbował go do wyreżyserowania Czterech świętych w trzech aktach (1934), we współpracy Thomsona z Gertrude Stein. Później wyreżyserował Panią z morza (1934) i Kuźnię doliny (1934)[5]. W 1934 był producentem przedstawienia według dramatu Archibalda MacLeisha Panika. W 1937 wspólnie z Orsonem Wellesem założył Mercury Theatre, w którym produkował i reżyserował programy radiowe i prezentacje sceniczne[6]. Jednocześnie był nauczycielem w Vassar College[7]. W 1936 Houseman zatrudnił Wellesa i wyznaczył go jako reżysera Makbeta dla Federal Theatre Project, kontrowersyjnej produkcji, która stała się znana jako Voodoo Makbet[8], ponieważ jej akcja toczyła się na haitańskim dworze króla Henriego Christophe’a. W 1954 rozpoczął pracę przy produkcjach off-Broadwayowskch − jako reżyser sztuki Williama Shakespeare’a Koriolan[9].
Wyprodukował nigdy nieukończony pierwszy film Orsona Wellesa, komedię Too Much Johnson (1938)[10] z Josephem Cottenem. Jako producent dramatu historycznego Josepha L. Mankiewicza Juliusz Cezar (1953) zdobył nominację do Oscara za najlepszy film[11].
W latach 1968−1976 pełnił funkcję dyrektora wydziału teatralnego w Juilliard School, którego absolwentami byli: Kevin Kline, Patti LuPone, William Hurt, Christopher Reeve, Mandy Patinkin i Robin Williams[12].
Za rolę sumiennego profesora prawa Charlesa W. Kingsfielda w serialu CBS W pogoni za papierkiem (The Paper Chase, 1978−1986) był nominowany w 1979 i 1980 do Złotego Globu dla najlepszego aktora w serialu dramatycznym[11]. Kreacja Aarona Jastrowa w miniserialu Wichry wojny (1983) przyniosła mu nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym[11].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
5 października 1929 zawarł związek małżeński z Zitą Johann[13]. 13 września 1933 rozwiedli się[13]. 11 listopada 1952 ożenił się z Joan Courtney, z którą miał dwóch synów − Johna i Charlesa[13].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
Zmarł 31 października 1988 w swoim domu w Malibu w Kalifornii na raka kręgosłupa w wieku 86 lat[14]. Został poddany kremacji, a jego prochy zostały rozrzucone na morzu[14].
W kulturze popularnej[edytuj | edytuj kod]
W komediodramacie Tima Robbinsa Cradle Will Rock (1999) w postać Housemana wcielił się Cary Elwes[15]. Aktor Eddie Marsan zagrał rolę Housemana w dramacie Richarda Linklatera Ja i Orson Welles (Me & Orson Welles, 2008)[16]. Housemana grał także aktor Jonathan Rigby w dramacie dźwiękowym Doctor Who − Invaders from Mars (2002), którego akcja toczy się wokół transmisji z wojny światów[17]. Aktor Sam Troughton zagrał Housemana w dramacie biograficznym Davida Finchera Mank (2020)[18][19].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- Obsada aktorska
Filmy[edytuj | edytuj kod]
- 1964: Siedem dni w maju jako wiceadmirał Farley C. Barnswell
- 1973: W pogoni za papierkiem jako Charles W. Kingsfield Jr.
- 1975: Rollerball jako Bartholomew
- 1975: Trzy dni Kondora jako pan Wabash
- 1980: Mgła jako pan Machen
- 1988: Wigilijny show − w roli samego siebie
- 1988: Inna kobieta jako pan Post
- 1988: Naga broń: Z akt Wydziału Specjalnego jako instruktor jazdy
Seriale[edytuj | edytuj kod]
- 1976: The Six Million Dollar Man jako dr Lee Franklin
- 1982: Mork i Mindy jako Milt
- 1982: Marco Polo jako patriarcha Akwilei
- 1983: Wichry wojny jako Aaron Jastrow
- Producent
Filmy[edytuj | edytuj kod]
- 1948: List od nieznajomej
- 1952: Piękny i zły
- 1953: Juliusz Cezar
- 1956: Pasja życia
- 1962: Dwa tygodnie w innym mieście
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Nagroda | Kategoria | Film |
|---|---|---|---|
| 1974 | Złoty Glob | Najlepszy aktor drugoplanowy[11] | W pogoni za papierkiem (1973) |
| Nagroda Akademii Filmowej | Najlepszy aktor drugoplanowy[11] | ||
| National Board of Review | Najlepszy aktor drugoplanowy[11] |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Genealogy: John Houseman (Haussmann; 1902–1988). Geni, 2022-06-27. [dostęp 2023-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-01)]. (ang.).
- ↑ Brad Darrach: John Houseman. „People”, 1983-01-17. [dostęp 2023-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-01)]. (ang.).
- ↑ Frank Northen Magill: Survey of Contemporary Literature. Salem Pr. Inc., 1977, s. 6535. ISBN 0-89356-050-2.
- ↑ Marilyn Berger: John Houseman, Actor and Producer, 86, Dies. „The New York Times”, 1988-11-01. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ a b John Houseman. Internet Broadway Database. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ John Houseman Biography (1902–1988). Film Reference. [dostęp 2023-08-01].
- ↑ Prominent Faculty: John Houseman. Vassar Encyclopedia. [dostęp 2023-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-01)]. (ang.).
- ↑ John Houseman. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ John Houseman. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ John Houseman Biography. AllMovie. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f John Houseman Awards. AllMovie. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ Andrea Olmstead: Juilliard: A History. University of Illinois Press, 2002, s. 232. ISBN 978-0-252-07106-5.
- ↑ a b c John Houseman − Writer. Film Reference. [dostęp 2023-08-01].
- ↑ a b William Bjornstad: John Houseman (1902–1988). Find a Grave. [dostęp 2023-08-01].
- ↑ Cradle Will Rock. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ Me and Orson Welles movie review (2009). Roger Ebert. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ 28. Invaders from Mars reviews - Doctor Who. The Time Scales. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ Mank (2020). Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
- ↑ Mank. History vs. Hollywood. [dostęp 2023-08-01]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- John Houseman w bazie IMDb (ang.)
- John Houseman w bazie Filmweb
- John Houseman w bazie Notable Names Database (ang.)
- John Houseman w bazie Discogs.com (ang.)
- Amerykanie pochodzenia irlandzkiego
- Amerykanie pochodzenia walijskiego
- Amerykańscy aktorzy dubbingowi
- Amerykańscy aktorzy filmowi
- Amerykańscy aktorzy głosowi
- Amerykańscy aktorzy radiowi
- Amerykańscy aktorzy teatralni
- Amerykańscy aktorzy telewizyjni
- Amerykańscy producenci filmowi
- Amerykańscy producenci telewizyjni
- Amerykańscy reżyserzy teatralni
- Amerykańscy scenarzyści filmowi
- Amerykańscy scenarzyści XX wieku
- Laureaci Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w filmie
- Ludzie urodzeni w Bukareszcie
- Urodzeni w 1902
- Zmarli w 1988