Jezioro Kierskie
52°27′10″N 16°47′35″E/52,452778 16,793056 Panorama akwenu | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
71,9–72,0 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
285,0–310,0 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
12 km |
| Objętość |
31230,6–34100,0 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa czystości wody |
III[1] (w roku 2003) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 52°27′10″N 16°47′35″E/52,452778 16,793056
| |
Jezioro Kierskie (pol. hist. Jezioro Wielkie[2]) – jezioro rynnowe polodowcowe, położone w zachodniej części Poznania. Jest to największy zbiornik wodny miasta i jeden z największych w Wielkopolsce. Jezioro leży na terenie Pojezierza Poznańskiego[3].
Informacje ogólne
[edytuj | edytuj kod]Leży w zachodnim, golęcińskim klinie zieleni. Powierzchnia zwierciadła wody według różnych źródeł wynosi od 285,0 ha[1] przez 288,1 ha[3] do 310,0 ha[4]. Zwierciadło wody położone jest na wysokości 72,0 m n.p.m.[1] lub 71,9 m n.p.m.[4] Średnia głębokość jeziora wynosi wg różnych źródeł od 10,1 m[potrzebny przypis] przez 10,8 m[3] do 11,0 m[4], natomiast głębokość maksymalna od 34,1 m[4] przez 36,0 m[3] do 37,6 m[potrzebny przypis]. Linia brzegowa wynosi ponad 12 km.
Czystość
[edytuj | edytuj kod]W oparciu o badania przeprowadzone w 2003 roku wody jeziora zaliczono do III klasy czystości[1] i II kategorii podatności na degradację[3].
W 1988 podjęto na akwenie pierwsze działania rekultywacyjne. Zainstalowano wówczas trzy aeratory typu Ekoflox w rejonie najgłębszego miejsca jeziora[5].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Roślinność łąk podwodnych jest najsilniej rozwinięta na płytszym brzegu wschodnim, gdzie prawie wzdłuż całego wybrzeża rozpościera się kobierzec ramienic. Następnie pojawiają się rdestnice, moczarka i najgłębiej rzęsa trójrowkowa. W formacji ścisłej roślinność podwodna schodzi do głębokości około 5–6 metrów, choć pojedyncze rzęsy znaleziono nawet na głębokości 9 metrów (1932 rok)[6].
Wykorzystanie
[edytuj | edytuj kod]Jest znanym w kraju ośrodkiem sportów wodnych – żeglarskiego i bojerowego. Jedno strzeżone kąpielisko – w Krzyżownikach, liczne ośrodki wypoczynkowe. Co roku na Jeziorze Kierskim odbywają się zawody Wpław przez Kiekrz. W 1984 odbyły się tu pierwsze w Polsce zawody triathlonowe.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy zachowany zapis historyczny związany z jeziorem pochodzi z połowy XIV wieku i ma średniowieczną metrykę. Kiedyś jezioro miało inną nazwę i nazywało się "Jeziorem Wielkim". W 1335, według zachowanej kopii pochodzącej z XVIII wieku, odnotowane zostało w łacińskim dokumencie z użyciem staropolskiego jako "Welke iezioro". W 1546 po łacinie wspomniane jako "lacus magnus" czyli po polsku "Wielkie Jezioro"[2].
Jezioro w okresie średniowiecza było własnością szlachecką i leżało w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego[2].
W 1335 podstoli poznański Szczepan (oryg. "Stephanus") z Górki koło Szamotuł oddał klasztorowi joannitów koło Poznania swoje wsie Kanclerzewice i Rangoczino, położone koło jeziora Wielkiego wraz z łąkami leżącymi między sitowiem, a kątem, którym woda z niego wypływa (zapewne chodzi o północno-wschodni narożnik Jeziora Kierskiego) wraz z trzema mniejszymi jeziorami przyległymi do Rangoczina (obecnie są to oczka wokół Jeziora Strzeszyńskiego, a w zamian otrzymał Andrzejewo. W 1524 Jan Kierski zapisał swojej żonie Annie posag oraz wiano na połowie Kiekrza z dworem, domem, folwarkiem oraz swoją częścią jeziora. W 1539 odnotowano, że rola zwana "Kierchówek" przylegała do Jeziora Kierskiego. W 1546 Jakub Sadowski dał w dożywocie Katarzynie, żonie Mikołaja Sobockiego, całe połowy dwóch jezior, tj. jeziora Wielkie, obecne Jezioro Kierskie i Jezioro Poświątne, które leżały na gruntach wsi Kiekrz[2].
W 1911 lokalny rybak Dreczkowski wypatrzył, a następnie wydobył w pobliżu brzegu od strony Psarskiego, uszkodzoną łódź, tzw. dłubankę, wykonaną z jednego pnia dębowego. Przekazał ją nauczycielowi Vorwerkowi, który z kolei podarował znalezisko Muzeum Cesarza Fryderyka w Poznaniu. Długość łodzi wynosiła 3,88 metra, szerokość 60 cm, a wysokość 34 cm. Wewnątrz łodzi umieszczona była gródź. Szczegółowe oględziny wykazały, że pojazd nie został nigdy wykończony i prawdopodobnie nie pływał. Badania dendrochronologiczne wykazały natomiast, że łódź wykonano krótko po 1394[7].
Historia badań
[edytuj | edytuj kod]W 1927 Julian Rzóska z PTPN przeprowadził badania limnologiczne akwenu. Obejmowały one termikę, budżet tlenowy, przeźroczystość, faunę i plankton. Zbiornik, jako jezioro eutroficzne, zaliczono wtedy do typu Plumosus-Bathophilus, według klasyfikacji Thienemanna-Lundbecka[8].
W latach 1928–1929 J. Jakubisiakowa podczas badań chruścików w jeziorze, znalazła 34 ich gatunki, z których trzy były nowe dla Polski: Leptocerus tineiformis, Ceraclea annulicornis i Beraea maurus, a dwadzieścia dla Polski zachodniej w jej ówczesnych granicach. Przeprowadzono także badania porównawcze w zakresie podobieństwa zespołów larwalnych chruścików z Jeziorem Wigry[9].
W. Krach, w tych samych latach, przebadał faunę chrząszczy wodnych jeziora i wód przyległych. Stwierdzono występowanie 83 gatunków tych owadów oraz 4 ich odmian. Pierwszy raz w okolicach Poznania stwierdzono wtedy występowanie kilkunastu z nich[10].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok z zachodniego brzegu -
Jezioro Kierskie, Chyby i Baranowo – zdjęcie satelitarne z 1965
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- jezioro Kierskie Małe,
- Krzyżanka (strumień),
- Jacht Klub Wielkopolski,
- cmentarz choleryczny na Krzyżownikach w Poznaniu,
- dwór w Chybach,
- Bernard Massey.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 544. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ a b c d Dembiński 2011 ↓, s. 577.
- ↑ a b c d e Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2003. s. 1,24. [dostęp 2021-10-24].
- ↑ a b c d według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 544. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Kamila Kmieć, Jezioro Kierskie i Strzeszyńskie, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2013, s.46, ISSN 0137-3552
- ↑ Zbigniew Pasławski, Zarys limnologii fizycznej jeziora Kierskiego Wielkiego, w: Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią, tom XXXI, 1978, s. 165
- ↑ Jarmila Kaczmarek, Archeologia północno-zachodniej części Poznania, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2013, s.24-25, ISSN 0137-3552
- ↑ J. Rzóska, Charakterystyka limnologiczna Jeziora Wielkiego Kierskiego, w: Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nr 2, 3, i 4/1931, s.87
- ↑ J. Jakubisiak, Chróściki (Trichoptera) jeziora Kierskiego, w: Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nr 2, 3, i 4/1931, ss.87-89
- ↑ W. Krach, Materjały do fauny chrząszczy wodnych jeziora Kierskiego, w: Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, nr 2, 3, i 4/1931, s.89
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Dembiński: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. V, (Ś – W), hasło „Wielkie Jezioro”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2011, s. 577.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wielkie Jezioro, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
| Rzeki, potoki i cieki |
|
|---|---|
| Jeziora | |
| Stawy i glinianki | |
| Obiekty inżynieryjne |
