Przejdź do zawartości

Józef Smoleński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Smoleński
Kolec, Łukasz
Ilustracja
pułkownik dyplomowany kawalerii pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia

18 września 1894
Gostków, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

19 stycznia 1978
Londyn, Wielka Brytania

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie

Stanowiska

dowódca 2 Pułku Ułanów Grochowskich, Centrum Wyszkolenia Kawalerii, Oddziału II Sztabu Generalnego WP, Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza, Wyższej Szkoły Wojennej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Korony Rumunii Order Krzyża Orła III Klasy (Estonia) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej
Ławeczka z tabliczką upamiętniającą Józefa Smoleńskiego na terenie dawnych koszar CWK w Grudziądzu

Józef Smoleński, właśc. Marian Józef Smoleński[a], ps. „Kolec”, „Łukasz” (ur. 18 września 1894 w Gostkowie, zm. 19 stycznia 1978 w Londynie) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II wojnie światowej oraz wojnie z bolszewikami, zastępca Komendanta Głównego Związku Walki Zbrojnej od maja do czerwca 1940 roku[3]. W 1964 roku mianowany przez władze emigracyjne generałem brygady.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiował na politechnice w Liège w Belgii i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W czasie studiów działał w Związku Strzeleckim. 6 sierpnia 1914 wymaszerował z Krakowa w składzie 2 plutonu 1 kompanii kadrowej. Do lipca 1917 służył w 1 pułku ułanów Władysława Prażmowskiego „Beliny”. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem bardzo dobrym. Posiadał wówczas stopień wachmistrza[4]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie.

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Do września 1922 pełnił służbę w 7 pułku Ułanów Lubelskich, w którym między innymi dowodził 2 szwadronem.

We wrześniu 1922 rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1924 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Oddziału I Sztabu Generalnego[5]. W listopadzie tego roku został przydzielony do 4 Dywizji Kawalerii we Lwowie na stanowisko szefa sztabu[6]. W kwietniu 1928 został przydzielony do Oddziału III Sztabu Generalnego[7]. W marcu 1930 został mianowany dowódcą 2 pułku ułanów w Suwałkach[8]. W lipcu 1935 został mianowany na stanowisko komendanta Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu[9]. W listopadzie 1938 obowiązki komendanta CWK przekazał płk. Tadeuszowi Komorowskiemu. W lutym 1939 zastąpił płk. dypl. Tadeusza Pełczyńskiego na stanowisku szefa Oddziału II Sztabu Głównego WP. Po wybuchu wojny został szefem Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza.

Był współodpowiedzialny za przejęcie przez Niemców po kapitulacji Warszawy najważniejszych akt Oddziału, które nie zostały zniszczone ani ewakuowane z Fortu Legionów[10].

Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji. W maju 1940 gen. dyw. Władysław Sikorski mianował go II zastępcą komendanta głównego Związku Walki Zbrojnej, gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego. Występując pod pseudonimem „Łukasz” odpowiadał za przygotowanie planów operacyjnych powstania w kraju oraz planów sabotaży i dywersji w kraju. Kierował pracą dwóch samodzielnych referatów: taktyczno-operacyjnego i informacyjnego. Podlegali mu kierownicy okupacji sowieckiej i niemieckiej. 21 czerwca przybył do Londynu.

29 czerwca Komenda Główna ZWZ została rozwiązana[11]; utworzono ją w kraju, komendantem głównym mianując gen. Roweckiego. W jej miejsce przy Sztabie Naczelnego Wodza w Londynie utworzono „Samodzielny Wydział Krajowy” pod nazwą Oddział VI (Specjalny). Od czerwca pełnił obowiązki jego szefa[12], według Mariana Utnika „cieszył się dużym zaufaniem gen. Sosnkowskiego, sprawującego nadzór nad oddziałem, był kolegą szefa sztabu, gen. Klimeckiego, miał opinię wybitnego oficera sztabowego (...)

W październiku 1941 wyznaczony został na stanowisko dowódcy II Oficerskiego Batalionu Szkolnego Brygady Szkolnej, ale faktycznie dowództwo tego pododdziału objął 15 stycznia 1942. 6 czerwca tego roku zdał dowództwo batalionu płk. dypl. Sewerynowi Łańcuckiemu i objął komendę Kursu Przygotowawczego do Wyższej Szkoły Wojennej. We wrześniu 1942 wyznaczony na stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Wojennej. Według gen. bryg. Stanisława Kopańskiego na tym stanowisku „z właściwym mu taktem i powagą kierował pracą Szkoły”. Od kwietnia do października 1943 pełnił służbę w Inspektoracie Wyszkolenia Polskich Sił Zbrojnych. W październiku 1943 gen. broni Kazimierz Sosnkowski na wniosek gen. Kopańskiego mianował go drugim zastępcą szefa Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie. Kierował pracami Oddziału III Operacyjnego i Oddziału II Wywiadowczego. Na polecenie Naczelnego Wodza wespół z mjr. dypl. Leonem Fudakowskim opracował studium na temat odmłodzenia oficerskiej kadry dowódczej Polskich Sił Zbrojnych. W sierpniu 1944 został zastępcą dowódcy 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Na tym stanowisku pozostawał do czasu rozformowania dywizji.

Po demobilizacji osiadł w Londynie. Tam, 19 stycznia 1978 zginął w wypadku drogowym. Pochowany na cmentarzu Gunnersbury. Był wieloletnim prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie.

Awanse

[edytuj | edytuj kod]
  • rotmistrz – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919;
  • major – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 17. lokatą;
  • podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930;
  • pułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932;
  • generał brygady – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964, mianowany przez władze RP na uchodźstwie.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W latach 20. XX wieku w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Józef II Smoleński”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko, a mianowicie por. piech. rez. Józefa I Smoleńskiego ur. 16 marca 1890 roku[1]. W grudniu 1932 roku minister spraw wojskowych sprostował imiona ppłk dypl. Józefa II Smoleńskiego z „Józef II” na „Marian Józef”[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1612.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 451.
  3. ↑ Armia Krajowa – szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego, Warszawa 1999, s. 372.
  4. ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 11.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 103 z 2 października 1924 roku, s. 569.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 120 z 12 listopada 1924 roku, s. 671.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 158.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 107.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 90.
  10. ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 807. ISBN 978-83-1113474-4.
  11. ↑ Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945, t. I, Londyn: Studium Polski Podziemnej, 1984, s. 261.
  12. ↑ Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza » Cichociemni elita dywersji [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2023-02-03] (pol.).
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 29 października 1921 roku, s. 1448.
  14. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 20, Nr 4 z 31 grudnia 1974. 
  15. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
  16. ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  17. ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 678.
  18. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  19. ↑ Na podstawie fotografii [1].
  20. ↑ 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 20.
  21. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 38, Nr 2 z 11 listopada 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Szefowie Oddziału II Sztabu Generalnego/Głównego II Rzeczypospolitej

Orzełek wojskowy II RP

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Smoleński&oldid=74377172”