Roztoczański Park Narodowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Roztoczański Park Narodowy
Logotyp Roztoczański Park Narodowy
Ilustracja
Oznaczenie granicy parku
park narodowy
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Położenie

woj. lubelskie

Mezoregion

Roztocze Środkowe, Roztocze Zachodnie

Data utworzenia

1974

Akt prawny

Dz.U. z 1974 r. nr 21, poz. 120

Powierzchnia

84,83 km²

Powierzchnia otuliny

380,96 km²

Ochrona

ścisła 1029,22 ha
czynna 7242,22 ha
krajobrazowa 211,39 ha[1]

Odwiedzający

134 tys. (2015)[2]

Dyrekcja

ul. Plażowa 2,
22-470 Zwierzyniec

Położenie na mapie powiatu zamojskiego
Mapa konturowa powiatu zamojskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Roztoczański Park Narodowy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Roztoczański Park Narodowy”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Roztoczański Park Narodowy”
Ziemia50°37′N 22°58′E/50,616667 22,966667
Strona internetowa
Brama do parku
Budynek dyrekcji parku
Rzeka Wieprz przepływająca przez park

Roztoczański Park Narodowypark narodowy położony w południowo-wschodniej części Polski, na Roztoczu, w województwie lubelskim. Został utworzony 10 maja 1974. Dyrekcja parku ma swoją siedzibę w Pałacu Plenipotenta w Zwierzyńcu. Symbolem parku jest konik polski[3].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Roztoczański Park Narodowy położony jest w południowo-wschodniej części Polski, w województwie lubelskim, obejmując najcenniejsze przyrodniczo obszary Roztocza. Aktualna jego powierzchnia wynosi 8483 ha, z czego lasy zajmują 8102 ha (95,5%). Ochroną ścisłą objęto 1029 ha (12,1%)[4]. Otulina parku zajmuje 38 095,87 ha[5].

Park obejmuje część Roztocza Środkowego, które tworzą głównie skały górnokredowe. W jego strefie krawędziowej występują utwory trzeciorzędowe, a w dolinach piaski czwartorzędowe. Wysokość na terenie parku wynosi najwyżej 350 m n.p.m.[6]

Historia powstania[edytuj | edytuj kod]

Początki ochrony przyrody na Roztoczu sięgają XVI wieku, gdy na obszarze należącym wówczas do ordynacji założonej przez kanclerza Jana Zamoyskiego, utworzono zwierzyniec. Teren zwierzyńca otoczono parkanem o długości ok. 30 km, a obejmował on obszar obecnego obszaru ochrony ścisłej Bukowa Góra oraz część obwodu Florianka. W zwierzyńcu Zamojskich znajdowały się jelenie, rysie i dziki, wilki, żbiki i tarpany. Zlikwidowano go pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku – zwierzęta zostały wypuszczone bądź oddane okolicznym mieszkańcom[4].

Duże walory przyrodnicze Roztocza spowodowały, że tym obszarem zainteresowali się liczni badacze. Dzięki ich staraniom od I połowy XX wieku zaczęto tworzyć rezerwaty leśne i florystyczne. Pierwszym z nich był utworzony w 1936 rezerwat przyrody Bukowa Góra. Do 1974 pod ochroną znajdowało się 11 rezerwatów leśnych i florystycznych o łącznej powierzchni 1263 ha[7]. W 1974 powołano park narodowy, powstały na obszarze Lasów Państwowych, Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec, obejmujący początkowo 4801 ha[4].

Konik polski[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Konik polski.

W Roztoczańskim Parku Narodowym istnieje hodowla koników polskich. Zainicjował ją w 1982 prof. Mirosław Kownacki. Koniki mogą biegać po specjalnym wyznaczonym terenie przeznaczonym na ten cel, który ma obecnie powierzchnię 180 ha. Zwierzęta żyją tam bez ingerencji człowieka, dokarmiane są tylko w czasie zimy[8].

Flora[edytuj | edytuj kod]

Najbardziej zalesiony park narodowy w Polsce, grunty leśne pokrywają 95,5% powierzchni parku. Roztocze to obszar graniczny gromadnego występowania ważnych gatunków drzew lasów zachodnioeuropejskich – jodły, buku, jaworu, lipy szerokolistnej, świerku i cisu. W parku wyróżniono około 20 zespołów leśnych, z których do najważniejszych należą wyżynny jodłowy bór mieszany (nieco mniej niż ⅓ powierzchni parku) i żyzna buczyna karpacka. Często występuje także zespół acidofilnej buczyny niżowej, pokrywa wraz z dwoma wymienionymi zespołami około 45% powierzchni parku[6].

Na najżyźniejszych glebach parku rosną grądy, które prócz buków tworzą dęby, graby, wiązy i klony zwyczajne i jawory oraz lipy. W północnej części parku, na ciepłych glebach wapiennych, występują świetliste dąbrowy z domieszką sosen i grabów. W pokrytych lasem dolinach o piaszczystym podłożu, w różnej odległości od rzeki Wieprz, obecne są różne typy borów sosnowych i mieszanych. Na terenach silnie nawodnionych występują łęgi, olsy i torfowiska wysokie, na których zachowały się relikty glacjalne i subarktyczne, jak brzoza niska, zimoziół północny i turzyca strunowa. Wśród flory parku występują rośliny typowe dla południowo-wschodniej Polski reprezentują m.in. zawilec wielkokwiatowy, pluskwica europejska, miodunka miękkowłosa, driakiew żółta. W wyniku wpływów klimatu atlantyckiego rosną tu również rosiczka pośrednia, przygiełka brunatna i sit sztywny. Roślinność górską reprezentują tojad dzióbaty, żywiec gruczołowaty, czosnek siatkowaty, lepiężnik biały, paprotnik Brauna i protnica sudecka[9]. Flora naczyniowa parku to około 750 gatunków, podstawę stanowią gatunki nizinne. Do roślin chronionych, występujących w Roztoczańskim Parku Narodowym, należy obuwik pospolity[6].

Fauna[edytuj | edytuj kod]

Szczególnie bogate w gatunki są w parku ślimaki, krocionogi, pajęczaki i owady. Występują rzadcy przedstawiciele szarańczaków, mrówek, pluskwiaków oraz chrząszczy (w parku ponad 2000 gatunków[8]) z rodziny biegaczowatych i kózkowatych. Wśród gadów występuje żółw błotny i padalec zwyczajny w odmianie turkusowej[6]. Z płazów natomiast występują tu traszki zwyczajne i grzebieniaste oraz kilka gatunków ropuch[10].

Z ponad 190 gatunków ptaków w parku 130 regularnie gniazduje w jego obrębie. Są to m.in. (kolejność niesystematyczna) orlik krzykliwy, trzmielojad, kobuz, muchołówka białoszyja i muchołówka mała, głuszec[11], jarząbek, bocian czarny, dzięcioł białogrzbiety i dzięcioł zielonosiwy, pliszka górska[6], a także czyż zwyczajny i gołąb siniak[8].

Formy ochrony przyrody[edytuj | edytuj kod]

Do pełniejszej ochrony stworzono na terenie parku 5 obszarów ochrony ścisłej:[1]

Ośrodki dydaktyczne i muzealne[edytuj | edytuj kod]

W ramach Roztoczańskiego Parku Narodowego funkcjonują dwa obiekty, w których prowadzona jest działalność edukacyjna i popularyzatorska:

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Strefy ochronne, strefa ochronna zwierząt łownych. [w:] Oficjalna strona Roztoczańskiego Parku Narodowego [on-line]. [dostęp 2019-02-06].
  2. Zygmunt Kruczek: Frekwencja w atrakcjach turystycznych w latach 2011 - 2015. Polska Organizacja Turystyczna, 2016. [dostęp 2018-09-22].
  3. Piotr Profus, Zofia Tomek: Ssaki. W: Tadeusz Wilgat (red.): Roztoczański Park Narodowy. Zwierzyniec: Roztoczański Park Narodowy, s. 202. ISBN 83-900625-2-6.
  4. a b c Roztoczański Park Narodowy. [dostęp 2011-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-11)].
  5. Otulina Parku. [w:] Oficjalna strona Roztoczańskiego Parku Narodowego [on-line]. [dostęp 2018-09-22].
  6. a b c d e Jan Duda: Roztoczański Park Narodowy. W: Parki narodowe w Polsce. Videograf II, 2008, s. 36-37. ISBN 978-83-7183-601-5.
  7. Parki Narodowe w Polsce 2016 ↓, s. 228.
  8. a b c Oficjalna strona Roztoczańskiego Parku Narodowego. [dostęp 2014-05-15].
  9. Parki Narodowe w Polsce 2016 ↓, s. 235.
  10. Parki Narodowe w Polsce 2016 ↓, s. 236.
  11. Tabela 6. Ptaki Roztoczańskiego Parku Narodowego - diagnoza stanu. W: Stefan Reszel, Tadeusz Grądziela (red.): Roztoczański Park Narodowy. Przyroda i człowiek. Wyd. I. Zwierzyniec: Roztoczański Park Narodowy, 2013, s. 159. ISBN 978-83-935430-2-1.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]