Betlejem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ten artykuł dotyczy miasta w Palestynie. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.
Betlejem
بيت لحم
Ilustracja
Typowa zabudowa miejska Betlejem
Państwo  Palestyna
/  Izrael
Burmistrz Victor Batarse
Powierzchnia 29,799 km²
Wysokość 775 m n.p.m.
Populacja (2007)
• liczba ludności
• gęstość
30 678
1029 os./km²
Położenie na mapie Palestyny
Mapa lokalizacyjna Palestyny
Betlejem
Betlejem
Ziemia 31°42′11″N 35°11′44″E/31,703056 35,195556
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach
Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku
Wikipodróże Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Betlejem (heb. בית לחם, Bêṯ Leḥem, dosłownie „Dom Chleba”; nowohebrajskie Bet Lechem; arab. بيت لحم, Bajt Lahm i; dosłownie „Dom Mięsa”) – miasto w Gubernatorstwie Betlejem w Autonomii Palestyńskiej. Ważny ośrodek palestyńskiej władzy administracyjnej i centrum palestyńskiej kultury. Miasto narodzin Jezusa Chrystusa.

Położenie[edytuj]

Miasto jest położone w zachodniej części Judei na wysokości około 775 metrów n.p.m. Jest położone w odległości 10 km na południe od Jerozolimy, 59 km na południowy wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego i 75 km na zachód od Ammanu – stolicy Jordanii.

W jego otoczeniu znajdują się miasta Jerozolima (osiedla Gilo, Bejt Safafa, Givat HaMatos i Har Homa), Bajt Dżala i Beit Sahour, miasteczko al-Khader, kibuc Ramat Rachel, oraz wioski al-Asakra, Hindaza i Artas. Aglomeracja Betlejem obejmuje sąsiednie miasta Bajt Dżala i Beit Sahour, a także obozy uchodźców palestyńskich Dheisheh, Aida i Azza.

Panorama jednego z osiedli w Betlejem

Podział administracyjny[edytuj]

Dzielnice mieszkaniowe (Harat) w Betlejem są żywą historią miasta. Tworzą niezwykłą mozaikę otaczającą główny plac Żłóbka. Ich nazwy pochodzą zwykle od miejsc, z których przybyli osadnicy (np. Harat Nadżar to miejsce, gdzie osiedlili się przybywający z krainy Nadżar wcześni chrześcijanie, przedstawiciele chrześcijaństwa monofizyckiego), bywa też, że nazwy są związane z jakąś legendą (np. Harat Tardżuma, czyli Dzielnica Tłumaczy, której założyciel, Włoch, ożenił się chrześcijanką arabskiego pochodzenia i pracował jako tłumacz dla księży oraz pielgrzymów) lub np. z funkcją (Harat al-‘Ajn, czyli źródło – miejsce, skąd miasto czerpało wodę). Głównym traktem jest biegnąca od placu Żłóbka ulica Żłóbka z licznymi sklepami, pracowniami jubilerskimi, barami i kafejkami. W otoczeniu miasta znajdują się winnice, gaje oliwne i migdałowce.

Demografia[edytuj]

Zgodnie z danymi Palestyńskiego Centrum Danych Statystycznych w 2007 w mieście żyło 30,7 tys. mieszkańców, w tym 6570 uchodźców palestyńskich[1].

Populacja miasta pod względem wieku:

Wiek (w latach) Procent populacji w %
0-9 27,4%
10-19 20%
20-29 17,3%
30-44 17,7%
45-64 12,1%
ponad 66 5,3%

Historia[edytuj]

Betlejem jest ośrodkiem kultu religijnego chrześcijan i miejscem pielgrzymek. Według Ewangelii wg Mateusza i Łukasza miejsce narodzenia Jezusa Chrystusa i Dawida to Betlejem.

W 2012 roku odkryto bullę z okresu Pierwszej Świątyni (1006-586 p.n.e), na której wymieniona jest nazwa Betlejem[2].

Pierwotnie Betlejem nazywano Efrata, o czym donosi Księga Rodzaju; z Betlejem pochodzili Elimelek, jego żona, Noemi oraz ich synowie. Jego mieszkańcem był również Boaz (Księga Rut). Nazywane było również Betlejem Efrata lub Betlejem w Judzie – dla odróżnienia drugiej miejscowości o tej samej nazwie (Betlejem w Galilei, na terytorium Zebulona). Po narodzinach Jezusa na rozkaz króla Heroda zamordowani zostali wszyscy chłopcy w Betlejem i okolicy, mający dwa lata lub mniej. Już w II wieku wspomniał o tym Justyn Męczennik. W latach 132–135 Grotę Narodzenia obudowano rzymską świątynią Adonisa. Bazylika Narodzenia Pańskiego, zbudowana w 326 roku przez Konstantyna Wielkiego dzięki fundacji św. Heleny i zniszczona w 529 przez Samarytan, w 550 roku została przebudowana przez Justyniana I Wielkiego. W 614 roku do Betlejem weszli Persowie, a od 637 kalif Omar, który obok kościoła wybudował meczet. W 1099 roku Betlejem zajęli krzyżowcy, z bazyliki usunięto greckich duchownych, miasto otoczono murem, a w XII wieku bazylika została rozbudowana przez krzyżowców. Pod nią znajduje się Grota Narodzenia. W latach 1187–1229 miasto ponownie znalazło się w rękach muzułmanów, w 1250 zburzono mury miejskie. Grota Narodzenia przeszła pod wspólną kontrolę prawosławnych, katolików i Ormian, a obecnie pod kontrolę prawosławnej cerkwi greckiej i katolików.

W 1948 Betlejem włączono do Jordanii, w 1967 miasto zajął Izrael, w 1973 założono uniwersytet.

19 września 1989 palestyńscy terroryści ostrzelali z broni maszynowej autobus z niemieckimi turystami, raniąc 3 osoby, dwa dni później obrzucili kamieniami kolejny autobus z niemieckimi turystami raniąc 2 osoby. 9 grudnia 1990 palestyńscy terroryści wrzucili bombę do miejscowego posterunku wojskowego, zginął 1 izraelski żołnierz, a 20 osób zostało rannych.

W 1995 miasto przekazano Palestyńczykom. W 2002 roku kościół był okupowany przez grupę ok. 40 bojowników palestyńskich, którzy schronili się tam w czasie akcji policyjnej wojsk izraelskich – po 5-tygodniowym oblężeniu zawarto porozumienie, na mocy którego część bojowników została odesłana do Gazy, a kilkunastu deportowano do krajów europejskich. Po uwolnieniu kościoła znaleziono w nim kilkadziesiąt założonych ładunków wybuchowych. Miasto znajduje się od tej pory pod zaostrzoną kontrolą – blokada dróg i okresowe wprowadzanie godziny policyjnej.

Od 2006 miasto zostało całkowicie otoczone 8 metrowym, betonowym murem, ten mierzący 8 km odcinek muru odgradza je od terenów izraelskich.

Zabytki[edytuj]

Bazylika Narodzenia Pańskiego, w miejscu gwiazdy miał znajdować się żłóbek

Gospodarka[edytuj]

Gospodarka Betlejem obejmuje rzemiosło, handel i drobny przemysł, m.in. pamiątkarstwo; przemysł rolno-spożywczy – uprawę winnic, fig i oliwek. Duże znaczenie gospodarcze ma turystyka, zwłaszcza pielgrzymkowa.

Miasta partnerskie[edytuj]

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Palestine Central Bureau of Statistics (ang.). [dostęp 2011-10-12].
  2. ↑ Earliest Archaeological Evidence of the Existence of the City of Bethlehem already in the First Temple Period. Hadashot Arkheologiyot Online, 2012.

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

p • d • e
Gubernatorstwo Betlejem
Miasta
Bajt Dżala • Bajt Sahur • Betlejem
 Gubernatorstwo Betlejem
Flaga Autonomii Palestyńskiej
Miejscowości
Wioski
Obozy uchodźców
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Betlejem&oldid=46759652”