Składowisko odpadów

Składowisko odpadów w Łubnej

Składowisko nielegalnie utworzone na terenie Parku Krajobrazowego Lasy nad Górna Liswartą

Zrekultywowane składowisko odpadów w Markach

Zrekultywowane składowisko odpadów w Starej Morawie

Nielegalne składowisko odpadów niebezpiecznych w Wiechlicach gm. Szprotawa w 2017

Składowisko odpadów – zlokalizowany i urządzony zgodnie z przepisami obiekt zorganizowanego deponowania odpadów. Pojęcie składowisko obejmuje również wylewisko odpadów ciekłych, wysypisko odpadów komunalnych, a także zwałowiska mas ziemnych. Składowanie odpadów może odbywać się wyłącznie w miejscu do tego wyznaczonym. Niekiedy w tym samym miejscu prowadzi się też selekcję i częściowy odzysk surowców wtórnych. Właścicielem składowiska jest zazwyczaj miejscowy samorząd terytorialny.

Charakterystyka

Pod względem budowlanym składowiska odpadów należą do najtrudniejszych technicznie obiektów, ponieważ wymaga się od nich maksymalnej szczelności i zapewnienia minimalnego oddziaływania na otoczenie, a równocześnie są to obiekty o bardzo dużej powierzchni i pojemności oraz czasie eksploatacji trwającym kilkadziesiąt lat.

Szkodliwość składowiska odpadów dla środowiska zależy od wielu czynników, a w szczególności od właściwości odpadów (fizycznych, chemicznych, biologicznych), jakości gruntu, sposobu zagospodarowania środowiska przyległego do składowiska oraz jego eksploatacji, a także sposobu rekultywacji i docelowego zagospodarowania terenu składowiska. O uciążliwości dla otoczenia i trudnościach w eksploatacji składowiska w dużej mierze decydują właściwości wybranego miejsca.

Wyróżnia się położenie wgłębne (wyrobiska, parowy, wąwozy), zboczowe (fragmenty parowów, kotlin lub nasypów ziemnych) i płaskie (konieczność wyniesienia bryły składowiska ponad otaczający teren). Składowiska można również podzielić na nadpoziomowe (znajdujące się na terenie płaskim), podpoziomowe (powstałe na obniżeniach terenu) oraz boczne (oparte o zbocza).

Rodzaje składowisk

W Polsce istnieją trzy rodzaje składowisk:

• Niezorganizowane – zajmują wyrobiska lub naturalne zagłębienia terenu, bez specjalnego przygotowania. Skutkiem takiego składowania odpadów jest m.in. zanieczyszczenie wód gruntowych, niekontrolowana emisja gazów do atmosfery oraz nadmierny rozwój ptactwa i gryzoni.
• Pół-zorganizowane – budowa takich składowisk w ostatnich latach jest podejmowana dość często. Od poprzedniego rodzaju składowisk odróżnia je zastosowanie izolacji składowanych odpadów od podłoża. Sposób ten jednak również nie zabezpiecza środowiska przed emisją odcieków oraz odorów i pyłów. Stanowi przejściową formę w dążeniu do prawidłowego urządzenia i eksploatacji składowisk.
• Zorganizowane – posiadają one specjalną lokalizację, z uwzględnieniem kryteriów hydrogeologicznych i geotechnicznych, spełniają obowiązujące wymogi techniczne oraz są odpowiednio eksploatowane.

Typy składowisk

W Polsce wyróżnia się trzy typy składowisk odpadów (na podstawie art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. z 2021 r. poz. 779)):

1. składowisko odpadów niebezpiecznych
2. składowisko odpadów obojętnych
3. składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (w tej grupie znajdują się składowiska odpadów komunalnych).

Na składowiskach można składować odpady, których rodzaj określa instrukcja prowadzenia składowiska. Odpady na składowiskach powinny być składowane w sposób selektywny i tylko takie odpady, z których wcześniej odzyskano odpady nadające się do ponownego przetworzenia.

Zakazuje się w Polsce składowania na składowisku odpadów następujących rodzajów odpadów:

1. występujących w postaci ciekłej, w tym odpadów zawierających wodę w ilości powyżej 95% masy całkowitej, z wyłączeniem szlamów;
2. o właściwościach wybuchowych, żrących, utleniających, wysoce łatwopalnych lub łatwopalnych;
3. zakaźnych medycznych i zakaźnych weterynaryjnych;
4. powstających w wyniku badań naukowych i prac rozwojowych lub działalności dydaktycznej, które nie są zidentyfikowane lub są nowe i których oddziaływanie na środowisko jest nieznane;
5. opon i ich części, z wyłączeniem opon rowerowych i opon o średnicy zewnętrznej większej niż 1400 mm;
6. ulegających biodegradacji selektywnie zebranych;
7. określonych w przepisach odrębnych aniżeli ustawa o odpadach.

W Polsce największe składowisko odpadów „Łubna” mieści się niedaleko Warszawy w miejscowości Baniocha (nieopodal wsi Łubna), w gminie Góra Kalwaria.

Pożary składowisk

Pożar składowiska w Zgierzu w maju 2018 roku

W 2018 roku zanotowano niespotykaną wcześniej liczbę pożarów składowisk śmieci w całej Polsce. Według Straży są przesłanki wskazujące na to, że pożary mogły nie być przypadkowe, a podpalenia miały umożliwić nielegalne pozbycie się odpadów.

Bibliografia

• Czesława Rosik-Dulewska: Podstawy Gospodarki Odpadami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13176-4.