Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
| Linia 32: | Linia 32: | ||
Głoska występuje w języku czeskim, w innych językach czy dialektach jej występowanie jest dokumentowane rzadko, a jej występowanie nie jest głęboko przebadane (przypuszczalne występowanie w dialekcie języka norweskiego<ref>https://is.muni.cz/auth/th/260991/ff_b/prace_Bc._Fabianova.pdf , str. 34-35</ref>). |
Głoska występuje w języku czeskim, w innych językach czy dialektach jej występowanie jest dokumentowane rzadko, a jej występowanie nie jest głęboko przebadane (przypuszczalne występowanie w dialekcie języka norweskiego<ref>https://is.muni.cz/auth/th/260991/ff_b/prace_Bc._Fabianova.pdf , str. 34-35</ref>). |
||
W alfabecie fonetycznym oznaczana jest jako ⟨r⟩ ze znakiem |
W alfabecie fonetycznym oznaczana jest jako ⟨r⟩ ze znakiem podwyższenia [{{IPA|r̝}}]. Przed rokiem 1989 miała swój dedykowany symbol ⟨{{IPA|ɼ}}⟩. |
||
(Przykład: {{IPAudio|cs-ř.ogg|[r̝]}}) |
|||
{{Listen|filename=Pl-Rzeka.ogg|title=Spółgłoska drżąca dziąsłowa w polskim słowie 'rzeka'|description=|format=[[Ogg]]}} |
|||
{{Listen|filename=Cs-řeka.ogg|title=Spółgłoska drżąca dziąsłowa podwyższona w czeskim słowie 'řeka'|description=|format=[[Ogg]]}} |
|||
{{ Listen |filename=cs-ř.ogg|title=[r̝]}}) |
|||
{{Spółgłoski}} |
{{Spółgłoski}} |
||
Wersja z 15:46, 23 lip 2012
| Numer IPA | 122 |
|---|---|
| {{{1. zapis}}} | |
| Jednostka znakowa |
{{{1. zapis}}} |
| Unikod |
U+007b U+007b U+007b U+0031 U+002e U+0020 U+007a U+0061 U+0070 U+0069 U+0073 U+007d U+007d U+007d |
| UTF-8 (hex) |
7b 7b 7b 31 2e 20 7a 61 70 69 73 7d 7d 7d |
| Inne systemy | |
| X-SAMPA | r |
| Kirshenbaum | r<trl> |
| IPA Braille↗ | ⠗ |
| Przykład | |
| [[Plik:{{{dźwięk}}}|240px|Przykład dźwięku]][[:c:File:{{{dźwięk}}}|informacje]] • pomoc | |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |
Spółgłoska drżąca dziąsłowa - rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [r]. Głoska ta jest jednym z trudniejszych dźwięków mowy. Jest zazwyczaj ostatnią głoską opanowywaną przez dzieci, a zaburzenia jej artykulacji są jedną z najczęstszych wad wymowy (reranie)
Artykulacja
Opis
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [r]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji,
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej - jest to spółgłoska ustna,
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka - jest to spółgłoska środkowa
- Język styka się z dziąsłami w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć - jest to spółgłoska drżąca.
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie "wiatr").
Przykłady
- w języku polskim: ręka [[[:Szablon:IPA3]]]
- w języku abchaskim: ашəара [[[:Szablon:IPA3]]] "mierzyć"
- w języku arabskim: ﺭأﺱ [[[:Szablon:IPA3]]] "głowa"
- w języku hiszpańskim: rey [[[:Szablon:IPA3]]] "król"
- w języku serbochorwackim: srna [[[:Szablon:IPA3]]] "sarna"
- w szkockiej odmianie języka angielskiego, gdzie zastępuje głoskę [ɹ], typową dla standardowej angielszczyzny.
Spółgłoska drżąca dziąsłowa podniesiona
W języku czeskim występuje jako odrębny fonem głoska drżąca dziąsłowa, która w odróżnieniu od [r] cechuje się podniesieniem miejsca artykulacji [r̝] i zwężeniem przestrzeni między językiem a podniebieniem twardym przez co przyjmuje charakter głoski szczelinowej. Głoska drżąca dziąsłowa [r] ma 1-3 uderzeń, podczas gdy głoska podniesiona [r̝] ma 3–5 słabszych uderzeń. Głoska jest dźwięczna, ale może tracić dźwięczność przy głoskach bezdźwięcznych, przy czym taka głoska bezdźwięczna jest w języku czeskim traktowana jako alofon. Głoska stanowi dość duży problem dla obcokrajowców. Jej nieprawidłowa wymowa nazywa się rotacismus bohemicus.
Głoska występuje w języku czeskim, w innych językach czy dialektach jej występowanie jest dokumentowane rzadko, a jej występowanie nie jest głęboko przebadane (przypuszczalne występowanie w dialekcie języka norweskiego[1]).
W alfabecie fonetycznym oznaczana jest jako ⟨r⟩ ze znakiem podwyższenia [r̝]. Przed rokiem 1989 miała swój dedykowany symbol ⟨ɼ⟩.
)