Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Usunięto kategorię "Spółgłoski"; Dodano kategorię "Spółgłoski płucne" za pomocą HotCat, po czyszczeniu kodu przejrzyj wykonane zmiany! |
drobne redakcyjne |
||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
* prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – jest to [[spółgłoska środkowa]] |
* prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – jest to [[spółgłoska środkowa]] |
||
* [[Język (anatomia)|Język]] styka się z [[Spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa|dziąsłami]] w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć – jest to [[spółgłoska drżąca]]. |
* [[Język (anatomia)|Język]] styka się z [[Spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa|dziąsłami]] w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć – jest to [[spółgłoska drżąca]]. |
||
* wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest [[dźwięczność|dźwięczna]]. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie |
* wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest [[dźwięczność|dźwięczna]]. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie „wiatr”). |
||
== Przykłady == |
== Przykłady == |
||
* w [[język polski|języku polskim]]: ręka [{{IPA|rεŋka||}}] |
* w [[język polski|języku polskim]]: ręka [{{IPA|rεŋka||}}] |
||
* w [[język abchaski|języku abchaskim]]: ашəара [{{IPA|aʃʷara||}}] |
* w [[język abchaski|języku abchaskim]]: ашəара [{{IPA|aʃʷara||}}] „mierzyć” |
||
* w [[język arabski|języku arabskim]]: ﺭأﺱ [{{IPA|ræʔs||}}] |
* w [[język arabski|języku arabskim]]: ﺭأﺱ [{{IPA|ræʔs||}}] „głowa” |
||
* w [[język hiszpański|języku hiszpańskim]]: rey [{{IPA|rej||}}] |
* w [[język hiszpański|języku hiszpańskim]]: rey [{{IPA|rej||}}] „król” |
||
* w [[Język serbsko-chorwacki|języku serbsko-chorwackim]]: srna [{{IPA|sr̩:na||}}] |
* w [[Język serbsko-chorwacki|języku serbsko-chorwackim]]: srna [{{IPA|sr̩:na||}}] „sarna” |
||
* w [[język scots|szkockiej odmianie języka angielskiego]], gdzie zastępuje głoskę [{{IPA|ɹ}}], typową dla standardowej angielszczyzny. |
* w [[język scots|szkockiej odmianie języka angielskiego]], gdzie zastępuje głoskę [{{IPA|ɹ}}], typową dla [[Angielszczyzna standardowa|standardowej angielszczyzny]]. |
||
== Spółgłoska drżąca dziąsłowa podniesiona == |
== Spółgłoska drżąca dziąsłowa podniesiona == |
||
Wersja z 01:36, 6 mar 2020
| Numer IPA | 122 | |||
|---|---|---|---|---|
| r | ||||
| Jednostka znakowa |
r | |||
| Unikod |
U+0072 | |||
| UTF-8 (hex) |
72 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | r | |||
| Kirshenbaum | r<trl> | |||
| IPA Braille↗ | ⠗ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Spółgłoska drżąca dziąsłowa – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: [r]. Głoska ta jest jednym z trudniejszych dźwięków mowy. Jest zazwyczaj ostatnią głoską opanowywaną przez dzieci, a zaburzenia jej artykulacji są jedną z najczęstszych wad wymowy (reranie).
Artykulacja
Opis
W czasie artykulacji podstawowego wariantu [r]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli artykulacja tej spółgłoski wymaga inicjacji płucnej i egresji,
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej – jest to spółgłoska ustna,
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej powietrze uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
- Język styka się z dziąsłami w periodyczny sposób, tworząc serię szybkich zwarć i rozwarć – jest to spółgłoska drżąca.
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna. W kontekstach ubezdźwięczniających jednak posiada wariant bezdźwięczny (np. w słowie „wiatr”).
Przykłady
- w języku polskim: ręka [rεŋka]
- w języku abchaskim: ашəара [aʃʷara] „mierzyć”
- w języku arabskim: ﺭأﺱ [ræʔs] „głowa”
- w języku hiszpańskim: rey [rej] „król”
- w języku serbsko-chorwackim: srna [sr̩:na] „sarna”
- w szkockiej odmianie języka angielskiego, gdzie zastępuje głoskę [ɹ], typową dla standardowej angielszczyzny.
Spółgłoska drżąca dziąsłowa podniesiona
W języku czeskim występuje jako odrębny fonem głoska drżąca dziąsłowa, która w odróżnieniu od [r] cechuje się podniesieniem miejsca artykulacji [r̝] i zwężeniem przestrzeni między językiem a podniebieniem twardym przez co przyjmuje charakter głoski szczelinowej. Głoska drżąca dziąsłowa [r] ma 1-3 uderzeń, podczas gdy głoska podniesiona [r̝] ma 3–5 słabszych uderzeń. Głoska jest dźwięczna, ale może tracić dźwięczność przy głoskach bezdźwięcznych, przy czym taka głoska bezdźwięczna jest w języku czeskim traktowana jako alofon. Głoska stanowi dość duży problem dla obcokrajowców. Jej nieprawidłowa wymowa nazywa się rotacismus bohemicus.
Głoska występuje w języku czeskim, w innych językach czy dialektach jej występowanie jest dokumentowane rzadko, a jej występowanie nie jest głęboko przebadane (przypuszczalne występowanie w niektórych dialektach języka norweskiego w okolicy Narwiku[1]).
W alfabecie fonetycznym oznaczana jest jako ⟨r⟩ ze znakiem podwyższenia [r̝]. Przed rokiem 1989 miała swój specjalny symbol ⟨ɼ⟩.