Tim Curry
 Tim Curry (1994) | |
| Imię i nazwisko |
Timothy James Curry |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 kwietnia 1946 |
| Zawód |
aktor, producent filmowy, piosenkarz, autor tekstów piosenek |
| Lata aktywności |
od 1968 |
| Strona internetowa | |
Tim Curry, właśc. Timothy James Curry[1] (ur. 19 kwietnia 1946[2] w Grappenhall[3], Warrington) – brytyjski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i musicalowy, producent filmowy, piosenkarz i autor tekstów piosenek.
Wczesne lata[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Grappenhall w Warrington jako syn Patricii, szkolnej sekretarki, i Jamesa Curry’ego, metodystycznego kapelana Marynarki Królewskiej (zm. 1958 na zapalenie płuc)[4]. Jego starsza siostra, Judith, urodziła się w Egipcie.
Po jego narodzinach rodzina wyjechała do Hongkongu. Dorastał w Warrington, gdzie w 1956 występował w amatorskich sztukach szekspirowskich. Po ukończeniu Lymm High School przeniósł się do południowego Londynu. W szkole średniej Kingswood w Bath śpiewał swoim chłopięcym sopranem metodystyczne pieśni religijne i ujawnił talent wokalny.
Studiował dramat i język angielski na Uniwersytecie Cambridge. Ukończył studia na Uniwersytecie Birmingham w Birmingham z dołączonymi honorami. Był jednym ze śpiewaków w chórze w musicalu Hair (1968)[5] na londyńskiej scenie West End, gdzie dwa lata potem wystąpił w przedstawieniu Połóż się, chyba cię kocham (Lie Down, I Think I Love You, 1970).
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Debiutował na małym ekranie jako kelner w pociągu w telewizyjnym dramacie BBC Tonąca ryba porusza się boczną drogą (Sinking Fish Move Sideways, 1968).
Odniósł sceniczny sukces kreacją doktora Franka-N-Furtera, kosmicznego transwestyty z Transseksualnej Transylwanii w londyńskim musicalu The Rocky Horror Show (1973) oraz kinowej wersji The Rocky Horror Picture Show (1975) u boku Susan Sarandon i Barry’ego Bostwicka. W 1976 nagrał pierwszy singel „Baby Love”, a dwa lata później wydał debiutancki album studyjny pt. Read My Lips.
Był trzykrotnie nominowany do nagrody Tony za występy w produkcjach broadwayowskich; za tytułową rolę Wolfganga Amadeusa Mozarta w przedstawieniu Amadeusz (od 17 grudnia 1980 do 16 października 1983), za postać Alana Swanna w musicalu Mój ulubiony rok (My Favorite Year, od 10 grudnia 1992 do 10 stycznia 1993) oraz jako król Artur w musicalu Spamalot (od 14 lutego do 18 grudnia 2005).
Powrócił na ekran w miniserialu William Shakespeare – jego życie i czasy (Life of Shakespeare, 1978) w roli Williama Szekspira. W filmie fantasy Ridleya Scotta Legenda (Legend, 1985) u boku Toma Cruise’a i Mii Sary zagrał szatana. W serialu CBS Cwaniak (Wiseguy, 1989) pojawił się jako organizator muzyczny Winston Newquay. W kolejnej ekranizacji powieści Aleksandra Dumasa Trzej muszkieterowie (Three Musketeers, 1993) wcielił się w postać kardynała Richelieu.
Zajmuje się także dubbingiem. Za użyczenie głosu kapitanowi Hakowi w serialu animowanym Piotruś Pan i piraci (Peter Pan and the Pirates, 1990) otrzymał nagrodę Emmy. Brał też udział w przerywnikach C&C: Red Alert 3 jako Pierwszy Sekretarz ZSRR.
W czerwcu 2015 na gali rozdania nagród teatralnych Tony Award został uhonorowany za całokształt twórczości[6].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1988 osiedlił się w Los Angeles w Kalifornii. Nigdy nie był żonaty i nie miał dzieci. Jego matka, Patricia, sekretarka szkoły, zmarła w czerwcu 1999 po dwóch latach walki z rakiem. Jego starsza siostra, Judith, była pianistką koncertową, która zmarła w 2001 na guza mózgu[7].
W lipcu 2012 przeszedł poważny udar mózgu, od tamtej pory porusza się na wózku inwalidzkim[8]. To ograniczyło jego aktorstwo głównie do lektora, chociaż nadal występował jako piosenkarz i zaczął pojawiać się na konwencjach fanów w całej Ameryce Północnej[9].
W październiku 2020 wziął udział w czytaniu „na żywo” tekstu The Rocky Horror Picture Show w celu wsparcia Demokratycznej Partii Wisconsin, aby zebrać fundusze na kampanię prezydencką Joego Bidena[10].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Film | Rola | Reżyser |
|---|---|---|---|
| 1975 | The Rocky Horror Picture Show | dr Frank N. Furter | Jim Sharman |
| Trzech panów w łódce (nie licząc psa) (Three Men in a Boat, TV) | Jerome | Stephen Frears | |
| 1978 | Wrzask (The Shout) | Robert Graves | Jerzy Skolimowski |
| 1980 | Times Square | Johnny LaGuardia | Allan Moyle |
| 1982 | Annie | Rooster Hannigan | John Huston |
| 1982 | Oliver Twist (TV) | Bill Sikes | Clive Donner |
| 1983 | Posiłek oracza (The Ploughman's Lunch) | Jeremy Hancock | Richard Eyre |
| 1985 | Legenda (Legend) | Szatan | Ridley Scott |
| Trop (Clue) | Wadsworth | Jonathan Lynn | |
| 1986 | The worst witch | Wielki czarnoksiężnik | |
| 1988 | Pass the Ammo | szeregowy Ray Porter | David Beaird |
| 1990 | Polowanie na Czerwony Październik (The Hunt for Red October) | dr Jewgenij Pietrow | John McTiernan |
| 1991 | Oskar (Oscar) | dr Thornton Poole | John Landis |
| 1992 | Dolina paproci (FernGully: The Last Rainforest) | Hexxus (głos) | Bill Kroyer |
| Odszedł bez słowa (Passed Away) | Boyd Pinter | Charlie Peters | |
| Kevin sam w Nowym Jorku (Home Alone 2: Lost in New York) | Pan Hector | Chris Columbus | |
| 1993 | Strzelając śmiechem (Loaded Weapon 1) | Pan Jigsaw | Gene Quintano |
| Trzej muszkieterowie (The Three Musketeers) | Armand Jean Richelieu | Stephen Herek | |
| 1994 | Cień (The Shadow) | Farley Claymore | Russell Mulcahy |
| 1995 | Kongo (Congo) | Herkermer Homolka | Frank Marshall |
| Zakochany pingwin (The Pebble and the Penguin) | Drake (głos) | Don Bluth, Gary Goldman | |
| 1996 | Muppety na Wyspie Skarbów (Muppet Treasure Island) | Długi John Silver | Brian Henson |
| Lover's Knot | opiekun społeczny Amora | Peter Shaner | |
| Titanic (TV) | Simon Doonan | Robert Lieberman | |
| 1997 | Doborowa jednostka (McHale's Navy) | major Vladikov | Bryan Spicer |
| Piękna i Bestia. Zaczarowane święta (Beauty and the Beast: The Enchanted Christmas) | Forte (głos) | Andy Knight | |
| Opowieść wigilijna (A Christmas Carol) | Ebenezer Scrooge (głos) | Stan Phillips | |
| 1998 | The Rugrats Movie: Gdzie jest bobas? (The Rugrats Movie) | Rex Pester (głos) | Igor Kovalyov, Norton Virgien |
| Strażnicy Dobrej Nowiny (The Easter Story Keepers) | Neron (głos) | Jimmy T. Murakami | |
| Rodzina Addamsów: Zjazd rodzinny (Addams Family Reunion) | Gomez Addams | Dave Payne | |
| 1999 | Scooby Doo i duch czarownicy (Scooby-Doo and the Witch's Ghost) | Ben Ravencroft (głos) | Jim Stenstrum |
| Bartok Wspaniały (Bartok the Magnificent) | Skull (głos) | Don Bluth, Gary Goldman | |
| Piraci z równiny (Pirates of the Plain) | Jezebel Jack | John R. Cherry III | |
| 2000 | Pod wpływem (Sorted) | Damien Kemp | Alexander Jovy |
| Aniołki Charliego (Charlie’s Angels) | Roger Corwin | Joseph McGinty Nichol | |
| Zabójcze ryzyko (Four Dogs Playing Poker) | Felix | Paul Rachman | |
| Lew z krainy Oz i magiczny kwiat (Lion of Oz) | kapitan Fitzgerald (głos) | Tim Deacon | |
| Pełzaki w Paryżu (Rugrats in Paris: The Movie) | Sumo Singer (głos) | Stig Bergqvist, Paul Demeyer | |
| 2001 | Straszny film 2 (Scary Movie 2) | profesor Oldman | Keenen Ivory Wayans |
| Barbie w Dziadku Do Orzechów (Barbie in the Nutcracker) | Król Myszy (Głos) | Owen Hurley | |
| 2002 | Rytuał (Ritual) | Matthew Hope | Avi Nesher |
| Dzika rodzinka (The Wild Thornberrys Movie) | Nigel Thornberry / pułkownik Radcliff Thornberry (głos) | Cathy Malkasian, Jeff McGrath | |
| Żona wyrzutka (The Scoundrel's Wife) | ojciec Antoine | Glen Pitre | |
| Narzeczona dla kota (Neko no ongaeshi) | Król kotów (głos) | Hiroyuki Morita | |
| To ja, krokodyl (I, Crocodile, film krótkometrażowy) | krokodyl (głos) | Michael Sporn | |
| 2003 | Pełzaki szaleją (Rugrats Go Wild!) | Nigel Thornberry (głos) | Norton Virgien, John Eng |
| 2004 | Kinsey | Thurman Rice | Bill Condon |
| 2005 | Szeregowiec Dolot (Valiant) | Von Talon (głos) | Gary Chapman |
| Psia Fortuna (Bailey's Billion$) | Caspar Pennington | David Devine | |
| Mucha Lucha (¡Mucha Lucha!: The Return of El Maléfico) | El Maléfico (głos) | Ron Hughart | |
| 2006 | Queer Duck: The Movie | Peccary (głos) | Xeth Feinberg |
| Garfield 2 (Garfield: A Tail of Two Kitties) | Książę (głos) | Tim Hill | |
| 2007 | The Chosen One | Lucyfer (głos) | Chris Lackey |
| Milion na gwiazdkę (Christmas in Wonderland) | Gordon McLoosh | James Orr | |
| 2008 | Wyprawa na Księżyc 3D (Fly Me To The Moon) | Yegor (głos) | Ben Stassen |
| Tajemnica Rajskiego Wzgórza (The Secret of Moonacre) | Coeur de Noir / sir William de Noir | Gábor Csupó | |
| Scooby Doo i król goblinów (Scooby-Doo! and the Goblin King) | Król Goblinów (głos) | Joe Sichta | |
| 2009 | Barbie i trzy muszkieterki (Barbie and the Three Musketeers) | Philippe | William Lau |
| 2010 | Ciekawski George 2 (Curious George 2: Follow That Monkey!) | Piccadilly (głos) | Norton Virgien |
| Żółwik Sammy (Sammy's avonturen: De geheime doorgang) | kot Fluffy (głos) | Ben Stassen | |
| Burke i Hare (Burke & Hare) | doktor Monroe | John Landis | |
| 2011 | Doktor Dolittle (The Voyages of Young Doctor Dolittle) | doktor Dolittle | Rinat Gazizov |
Seriale TV/filmy TV[edytuj | edytuj kod]
- 1978: William Szekspir – jego życie i czasy (William Shakespeare) jako William Shakespeare
- 1981: Saturday Night Live w roli samego siebie
- 1985: Blue Money jako Larry Gormley
- 1986: The Worst Witch jako Grand Wizard
- 1988: Historie biblijne (The Greatest Adventure: Stories from the Bible) jako wąż (głos)
- 1989: The Tracey Ullman Show jako Ian Miles
- 1989: Miś Paddington jako pan Curry (głos)
- 1989: Cwaniak (Wiseguy) jako Winston Newquay
- 1989: Historie biblijne (The Greatest Adventure: Stories from the Bible) jako Judasz Iskariota (głos)
- 1990: Don Kojote i Sancho Panda – głosy
- 1990: Przygody Animków (Tiny Toon Adventures) jako książę Karol / Reginald (głos)
- 1990: To (It) jako Pennywise
- 1990: Super Baloo (TaleSpin) jako Thaddeos E. Klang (głos)
- 1990–1991: Piotruś Pan i piraci (Peter Pan and the Pirates) jako kapitan Hook
- 1991–1993: Piraci Mrocznych Wód (The Pirates of Dark Water) jako Konk (głos)
- 1991–1992: Dzielny Agent Kaczor (Darkwing Duck) jako Taurus Bulba (głos)
- 1991–1996: Kapitan Planeta i planetarianie (Captain Planet and the Planeteers) jako MAL (głos)
- 1993: Roseanne jako Roger
- 1993: Opowieści z krypty (Tales from the Crypt) jako Pa / Ma / Winona Brackett
- 1990–1993: Szczenięce lata Toma i Jerry’ego (Tom and Jerry Kids Show)
- 1992: Fish Police
- 1993–1995: Sonic the Hedgehog
- 1994–1998: Aaahh!!! Prawdziwe potwory (Aaahh!!! Real Monsters)
- 1994–1996: Gargoyles
- 1994–1995: Alladyn (Aladdin)
- 1994–1998: Where on Earth Is Carmen Sandiego?
- 1994–1995: Ziemia 2 (Earth 2)
- 1995–1997: Maska (Mask, The)
- 1995–1997: Freakazoid!
- 1996: Bruno the Kid: The Animated Movie
- 1996–1997: Potężne Kaczory (Mighty Ducks)
- 1996–1997: Gargoyles: The Goliath Chronicles
- 1996−1999: Jumanji
- 1996: Anioł stróż (Lover's Knot)
- 1997–1998: Aniołek z piekła rodem (Teen Angel)
- 1997: Lexx: The Dark Zone
- 1997–2002: Lexx
- 1997: Doom Runners
- 1998–2006: Will & Grace
- 1998−1999: System (The Net)
- 1998–2001: Rude Awakening
- 1998−2000: Stan wyjątkowy (Martial Law)
- 1998−2000: Voltron: The Third Dimension
- 1998: Michaił Barysznikow – bajki z mojego dzieciństwa: Piękna i Bestia – Opowieść o Karmazynowym Kwiecie (odc. 10) (Stories from My Childhood: Beauty and the Beast (A Tale of the Crimson Flower) (episode 10)) jako Bestia (głos)
- 1999: The Titanic Chronicles
- 1999: Xyber 9: New Dawn
- 1999: The Unbelievables
- 2001: Krwawy księżyc (Wolf Girl)
- 2002: Detektyw Monk (Monk) jako Dale „The Whale” Biederbeck
- 2002−2003: Ozzy i Drix (Ozzy & Drix)
- 2002−2003: Rodzinka z Manhattanu (Family Affair)
- 2002: Narzeczona dla kota (Neko no ongaeshi)
- 2003: Kaczor Dodgers (Duck Dodgers)
Role głosowe[edytuj | edytuj kod]
- 1995: Asterix podbija Amerykę jako Dodatkowe głosy (głos, brytyjski dubbing)
Gry komputerowe[edytuj | edytuj kod]
- 1993: Gabriel Knight: Sins of the Fathers (Gabriel Knight)
- 1999: Gabriel Knight 3: Blood of the Sacred, Blood of the Damned (Gabriel Knight 3: Krew Świętych, Krew Potępionych) (Gabriel Knight)
- 2000: Sacrifice (Stratos)
- 2008: C&C: Red Alert 3 (Czerwony Alarm 3) (Pierwszy Sekretarz Związku Radzieckiego)
- 2009: Dragon Age: Origins (Dragon Age: Początek) (arl Howe)
Dyskografia[edytuj | edytuj kod]
- 1978: Read My Lips
- 1979: Fearless
- 1981: Simplicity
- 1989: Best of Tim Curry
- 1993: Night over Water
- 1995: Cry to Heaven
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tim Curry Actor, Singer. TVGuide.com. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
- ↑ Tim Curry. SensaCine.com. [dostęp 2016-12-25]. (hiszp.).
- ↑ Tim Curry. Rotten Tomatoe. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
- ↑ Tim Curry Biography (1946-). Film Reference. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
- ↑ Mark Brown (2006-10-20): 'We were all going to join this street theatre troupe. Tim got a job in Hair the next day. All he had to do was sing'. The Guardian. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
- ↑ Tim Curry odebrał nagrodę za osiągnięcia życia na Tony Awards. Onet.pl. [dostęp 2020-04-13]. (pol.).
- ↑ Tim Curry's back on the Grail trail. „London Evening Standard”, 25 września 2006. [dostęp 2020-04-13]. (ang.).
- ↑ Seth Abramovitch: Tim Curry Recovering From Stroke. „The Hollywood Reporter”, 24 maja 2013. [dostęp 2021-04-07]. (ang.).
- ↑ Special Guest Stars Tim Curry and Jamie Donnelly will sing in An Evening of Classic Broadway at Rockwell. Broadway World, 6 marca 2017. [dostęp 2021-04-07]. (ang.).
- ↑ Tim Curry Reprises Dr. Frank-N-Furter Role in 'Rocky Horror' Political Fundraiser. „The Hollywood Reporter”, 1 listopada 2020. [dostęp 2021-04-07]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tim Curry w bazie IMDb (ang.)
- Tim Curry w bazie Filmweb
- Tim Curry w bazie Notable Names Database (ang.)