Zygmunt Zieliński (generał broni)
![]() Zygmunt Zieliński w stroju Legionów, ok. 1915 | |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby | |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
2 Pułk Piechoty Legionów |
Stanowiska |
dowódca pułku piechoty |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |

Zygmunt Zieliński (ur. 1 sierpnia 1858 w Rzeszotarach, zm. 11 kwietnia 1925 w Krakowie) – generał broni Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Służba w c.i k. armii i Legionach Polskich[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Rzeszotarach[1]. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w miejscowości Michalczowa k. Nowego Sącza. Następnie uczęszczał do I Gimnazjum w Nowym Sączu. W październiku 1875 odbył przeszkolenie rekruckie w 20 Pułku Piechoty w Krakowie, po którym rozpoczął naukę w Korpusie Kadetów w Wiedniu. 18 sierpnia 1878 zakończył naukę i rozpoczął służbę w c.k. Armii. Służył w następujących oddziałach piechoty:
- 20 pułku piechoty (12 Dywizja Piechoty, I Korpus) w Krakowie,
- 28 pułku piechoty (3 Dywizja Piechoty, XIV Korpus) w Innsbrucku, w latach 1891–1892 na stanowisku dowódcy kompanii,
- 98 pułku piechoty (10 Dywizja Piechoty, IX Korpus) w Josephstadt,
Następnie mianowany został dowódcą I batalionu w Bielsku (Bielitz) 13 pułku piechoty (5 Dywizja Piechoty, I Korpus) w Opawie (Troppau). 1 listopada 1910 został dowódcą tego pułku. 1 lipca 1911 przeszedł na emeryturę w randze pułkownika.
6 sierpnia 1914 w Krakowie, po wybuchu I wojny światowej zgłosił się na ochotnika do Legionów Polskich i wraz z druhem Władysławem Turskim przystąpił do mobilizacji krakowskiego „Sokoła”. Został organizatorem i pierwszym dowódcą 2 pułku piechoty. 2 stycznia 1916 roku w Kozienicach objął stanowisko komendanta c. i k. Komendy Grupy Polskich Legionów[2]. Od 24 grudnia 1916 roku dowodził III Brygadą Legionów Polskich. Od 25 kwietnia 1917 do 19 lutego 1918 dowodził Polskim Korpusem Posiłkowym. Po zawarciu pokoju brzeskiego został przez władze austriackie internowany w obozach w Chust i Marmarosz Sziget.
Służba w Wojsku Polskim[edytuj | edytuj kod]
8 listopada 1918 roku przyjęty został do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia generała majora. Wziął udział w wojnie polsko-ukraińskiej w obronie Lwowa i Przemyśla. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą 3 Armii. Po zakończeniu walk został dowódcą Okręgu Generalnego „Pomorze” w Toruniu, a po reorganizacji struktur dowodzenia dowódcą Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu.
Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Józef Piłsudski decyzją z 12 lutego 1922 zezwolił mu na przyjęcie i noszenie Krzyża Komandorskiego Orderu Legii Honorowej[3].
Józef Piłsudski dekretem z dnia 22 września 1922 roku przeniósł go na własną prośbę z dniem 1 stycznia 1923 roku w stan spoczynku z prawem noszenia munduru i w uznaniu zasług nadał mu stopień generała broni[4][5].
Zmarł w 11 kwietnia 1925 roku. 14 kwietnia tego roku pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, kwatera 67.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Był synem Pawła Arystomena, powstańca 1863 i Józefy z Klewskich. Żonaty z Józefą Onitsch (ur. 29 grudnia 1870 w Tarnowie, zm. 1 marca 1958 w Krakowie), córką Władysława Ludwika Józefa Kalasantego Onitsch (ur. 25 sierpnia 1837 w Tarnowie, zm. 25 lipca 1900 w Tarnowie) i Walerii Antoniny Katarzyny Jaxa-Rożen (ur. 5 kwietnia 1839 w m. Brzeziny-Tropie, zm. 30 stycznia 1919 w Krakowie). Waleria była jedną z trzech córek Bolesława Augusta Hilarego Jaxa-Rożna.
Zygmunt i Józefa mieli troje dzieci: Józefa (ur. 24 stycznia 1898, zm. 15 września 1898) i Jana (ur. 1893) oraz córkę Władysławę (1900–1990).
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- chorąży (Fähnrich) – 18 sierpnia 1878
- podporucznik (Leutnant) – 1 listopada 1878
- porucznik (Oberleutnant) – 1 listopada 1883
- kapitan (Hauptmann) – 1 listopada 1890
- major (Major) – 1 listopada 1902
- podpułkownik (Oberstleutnant) – 1 listopada 1907
- pułkownik (Oberst) – 1 września 1910
- generał major (Generalmajor) – 1 listopada 1917
- generał porucznik – 1920
- generał broni – 22 września 1922 z dniem 1 stycznia 1923
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Orła Białego (1921)[6]
- Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari (1922)[6]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 60)[7][8]
- Krzyż Niepodległości
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz pierwszy 1921)[9]
- Medal Niepodległości
- Komandor Legii Honorowej (Francja, zezwolenie Naczelnika Państwa w 1922)[3]
- Krzyż Rycerski Orderu Leopolda z dekoracją wojenną i mieczami - 26 czerwca 1917 roku „w uznaniu dzielnego i skutecznego zachowania się przed nieprzyjacielem[10]”[11]
- Krzyż Zasługi Wojskowej (Austria)
- brązowy Signum Laudis Medal Zasługi Wojskowej na czerwonej wstędze
- Odznaka za Służbę Wojskową
- Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austro-Węgry)
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
30 kwietnia 1995 na krużgankach Kaplicy Loretańskiej oo. Kapucynów w Krakowie odsłonięto popiersie generała[12].
18 października 2007 na ścianie frontowej kamienicy przy ul. Garncarskiej 4 w Krakowie, gdzie mieszkał gen. Zygmunt Zieliński, odsłonięto tablicę pamiątkową. W 2014 roku imię Zygmunta Zielińskiemu nadano znajdującemu się nieopodal skwerowi u zbiegu ulic Piłsudskiego, Garncarskiej i Wenecja[13].
10 listopada 2013 roku w rodzinnych Rzeszotarach odsłonięto tablicę jego pamięci, oraz pamięci bohaterów Powstania Styczniowego Pawła Arystomena Zielińskiego i kuzynów Żelechowskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 165.
- ↑ CAW sygn. akt I.120.1.307 s. 3.
- ↑ a b Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 249)
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 167.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 36 z 30.09.1922 r., s. 743
- ↑ a b Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 117.
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 166.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2763 z 15 marca 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 13 poz. 409)
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1936 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 35, poz. 1763)
- ↑ Nadanie orderu zostało ogłoszone w Dzienniku Rozporządzeń dla c. i k. Obrony Krajowej Nr 108 z 7 lipca 1917 roku. CAW, sygn. I.120.1.321, s. 243.
- ↑ Czas s.1 nr 305 z 5 lipca 1917 .
- ↑ Popiersie generała. Gazeta Wyborcza nr 102 (1538), Kraków 2 maja 1995
- ↑ UCHWAŁA NR CXXI/1936/14 RADY MIASTA KRAKOWA. edziennik.malopolska.uw.gov.pl, 18 listopada 2014. [dostęp 2019-02-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 27,
- Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6, s. 367–368,
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917,
- Jerzy Giza. Generałowie z Sądecczyzny rodem. „Almanach Sądecki”. Nr 2(7), s. 34–46, 1994. Nowy Sącz: Stowarzyszenie „Civitas Christiana”. [dostęp 2015-08-08].
- Orlęta przemyskie
- Uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej
- Marian Porwit, Spojrzenia poprzez moje życie, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1986, s. 63, 66, ISBN 83-07-01535-9, OCLC 69288255 .
- Piotr Hapanowicz, Generał Zygmunt Zieliński (1858–1925), Gazeta Wyborcza, Kraków 14.02.2005,
- Piotr Hapanowicz, Żywot legionisty. Generał Zygmunt Zieliński, „Kraków”, nr 9/2008, s. 48–49.
- Jerzy Leśniak, Bóg, Honor, Ojczyzna. Sądeccy żołnierze i generałowie w służbie niepodległej Rzeczypospolitej, Nowy Sącz - Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 77, ISBN 978-83-7629-075-1, OCLC 750507186 .
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Członkowie Kapituły Orderu Orła Białego (II Rzeczpospolita)
- Członkowie Kapituły Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Generałowie broni II Rzeczypospolitej
- Internowani w Chust
- Internowani w Syhocie Marmaroskim
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Medalem Niepodległości
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie piechoty Legionów Polskich 1914–1918
- Oficerowie piechoty Polskiego Korpusu Posiłkowego
- Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
- Polacy – generałowie armii austro-węgierskiej
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Krzyżem Jubileuszowym Wojskowym
- Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej
- Polacy odznaczeni Medalem Zasługi Wojskowej Signum Laudis
- Polacy odznaczeni Odznaką za Służbę Wojskową (Austria)
- Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Austria)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-ukraińskiej (strona polska)
- Wojskowi związani z Nowym Sączem
- Urodzeni w 1858
- Zmarli w 1925
- Żołnierze II Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze III Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze Polskiego Korpusu Posiłkowego
- Oficerowie 2 Pułku Piechoty Legionów
- Dowódcy 3 Armii (II RP)