Anna Habsburżanka (1573–1598)

Anna Habsburżanka
	; Portret królowej Anny Austriaczki autorstwa polskiego malarza Jana Szwankowskiego, 1592
	Królowa Polski
Okres	od 31 maja 1592; do 10 lutego 1598
Jako żona	Zygmunta III Wazy
Koronacja	31 maja 1592
Poprzedniczka	Anna Jagiellonka
Następczyni	Konstancja Habsburżanka
	Królowa Szwecji
Okres	od 17 listopada 1592; do 10 lutego 1598
Jako żona	Zygmunta III Wazy
Koronacja	1 marca 1594; Katedra w Uppsali
Poprzedniczka	Gunilla Bielke
Następczyni	Krystyna z Holstein-Gottorp
	Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data urodzenia	16 sierpnia 1573
Data śmierci	10 lutego 1598
Miejsce spoczynku	katedra wawelska
Ojciec	Karol Styryjski
Matka	Maria Anna bawarska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Anna Habsburżanka (ur. 16 sierpnia 1573 w Grazu, zm. 10 lutego 1598 w Warszawie) – córka arcyksięcia Karola, brata cesarza Maksymiliana II, królowa Polski i Szwecji, pierwsza żona Zygmunta III, matka Władysława IV, posesorka starostwa augustowskiego^[1].

Siostra Konstancji drugiej żony Zygmunta III.

Życiorys

Była otoczona troskliwą opieką rodziców. Biorąc pod uwagę ówczesne standardy, należała do bardzo wykształconych panien. Już w 1586 Anna Jagiellonka rozpoczęła starania o rękę którejś córki Karola dla swego siostrzeńca. Habsburgowie mieli pomóc w uzyskaniu korony polskiej dla Zygmunta. Plany upadły jednak, bowiem Anna była zaręczona z Henrykiem Lotaryńskim. Zygmunt zaczął zabiegać o rękę Krystyny holsztyńskiej. Również ten plan młodego króla nie doszedł do skutku.

W 1590 roku, dowiedziawszy się, że zaręczyny Anny zostały zerwane, Waza podjął ponowne starania o ślub z Anną. W drodze do Rzymu, w Grazu zatrzymał się kardynał Jerzy Radziwiłł, który prowadził w imieniu Zygmunta rozmowy na temat przyszłego małżeństwa. Rokowania te zostały bardzo chłodno przyjęte w środowisku senatorskim, które próbowało zawczasu uniemożliwić samowolne zawarcie przez króla małżeństwa^[2]. Jeszcze w kwietniu 1592 kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski na zjeździe w Lublinie był mu przeciwny^[3]. Po długich pertraktacjach 4 maja 1592 odbył się w Wiedniu ślub per procura (Zygmunta reprezentował marszałek wielki litewski Albrycht Radziwiłł). Właściwe zawarcie małżeństwa, połączone z koronacją na królową Polski, odbyło się 31 maja tegoż roku w Krakowie. Ślub ten opiewał w swojej poezji Szymon Szymonowic. W latach 1593–1594 wraz z mężem przebywała w Szwecji, gdzie 1 marca 1594 koronowano ją w Uppsali na królową szwedzką.

Mimo że była Habsburżanką, Anna zyskała sympatię Polaków i przede wszystkim męża, który szczerze ją pokochał. W 1595 roku urodziła syna Władysława, późniejszego króla polskiego. Była w ciąży jeszcze cztery razy, jednak jako jedyny przeżył Władysław. W Polsce nie odegrała poważniejszej roli politycznej. Preferowała życie w zaciszu domowym z Zygmuntem III Wazą, przepojone żarliwością religijną.

Śmierć i pogrzeb

Zmarła 10 lutego 1598 w Warszawie wskutek komplikacji ciążowych. W momencie śmierci była w zaawansowanej ciąży. Nadworny lekarz wykonał pośpiesznie cesarskie cięcie, ale nowonarodzony syn Krzysztof zmarł zaraz po narodzinach^[4]^[5]. Została pochowana w katedrze wawelskiej.

Józef Łukaszewicz^[6] tak opisuje uroczystości pogrzebowe królowej (pisownia oryginalna):

… gdy w roku 1598 dnia 4. Lutego umarła w Warszawie Anna Austryjaczka, pierwsza żona Zygmunta III., ciało jej przybrane w szaty królewskie leżało cały tydzień na katafalku w niezamkniętej trumnie w jednej z sal zamku warszawskiego, poczem przeniesionem zostało do kaplicy królewskiej^[7] (zapewne owej zwanej książęcą), gdzie przez 21 miesięcy stało w trumnie zamkniętej. Około trumny paliło się dzień i noc 10 świec jarzęcych i 20 lamp; psalmy w tej kaplicy śpiewali XX. Bernardyni podobnież dzień i noc, odmieniając się co kilka godzin i sprowadzając w pomoc do tej posługi religijnej księży z innych klasztorów tej reguły. Msze żałobne odprawiali przy ciele arcybiskupi, biskupi i inni dygnitarze kościelni. Requiem wykonywano codziennie z muzyką królewską. Nareszcie w miesiącu Październiku 1599 r. po solennym nabożeństwie odprawionym w kollegiacie, król i większa część senatu wraz z licznem duchowieństwem, odprowadził zwłoki swej małżonki do Krakowa, gdzie złożone zostały w kaplicy jagiellońskiej.

Galeria

Antonio Abondio, Miniatura Anny Habsburżanki z około 1590 r.
Dominicus Custos, Portret Anny Habsburżanki z lat 90. XVI wieku
Portret Anny Habsburżanki z 1592 r.
Portret Anny Habsburżanki z 1595 r. autorstwa Marcina Kobera
Miniatura Anny Habzburżanki z 1598 r. autorstwa Marcina Kobera
Podziemia katedry wawelskiej miejsce pochówku Anny Habsburżanki

Potomstwo

Imię	Data Urodzenia	Data śmierci	Małżeństwa
Anna Maria Wazówna	1593	1600
Katarzyna Wazówna	1594	1594
Władysław IV Waza	1595	1648	1.Cecylia Renata Habsburżanka 2.Ludwika Maria Gonzaga
Katarzyna Wazówna	1596	1597
Krzysztof Waza	1598	1598

Genealogia


Prapradziadkowie	cesarz rzymski Maksymilian I Habsburg (1459–1519) ∞1477 Maria Burgundzka (1457–1482)	król Aragonii Ferdynand II Aragoński (1452–1516) ∞1469 Izabela I Kastylijska (1451–1504)	król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk (1427–1492) ∞1454 Elżbieta Habsburżanka (1436–1505)	hrabia na Candale Gaston II de Foix-Candale (1448–1500) ∞1469 Katarzyna de Foix	książę Bawarii Albrecht IV Wittelsbach (1447–1508) ∞1487 Kunegunda Habsburżanka (1465–1520)	margrabia Badenii Filip I (1479–1533) ∞1503 Elżbieta Wittelsbach (1483–1522)	król Kastylii i Leónu Filip I Habsburg (1478–1506) ∞1496 Joanna I Kastylijska (1479–1555)	król Czech, król Węgier Władysław II Jagiellończyk (1456–1516) ∞1502 Anna de Foix-Candale (1484–1506)
Pradziadkowie	król Kastylii i Leónu Filip I Habsburg (1478–1506) ∞1496 Joanna I Kastylijska (1479–1555)		król Czech, król Węgier Władysław II Jagiellończyk (1456–1516) ∞1502 Anna de Foix-Candale (1484–1506)		książę Bawarii Wilhelm IV Wittelsbach (1493–1550) ∞1522 Maria Badeńska (1507–1580)		cesarz rzymski Ferdynand I Habsburg (1503–1564) ∞1521 Anna Jagiellonka (1503–1547)
Dziadkowie	cesarz rzymski Ferdynand I Habsburg (1503–1564) ∞1521 Anna Jagiellonka (1503–1547)				książę Bawarii Albrecht V Wittelsbach (1528–1579) ∞1546 Anna Habsburżanka (1528–1590)
Rodzice	arcyksiążę austriacki Karol Styryjski (1540–1590) ∞1571 Maria Anna Wittelsbach (1551–1608)
Anna Habsburg (1573–1598) królowa Polski, królowa Szwecji

Zobacz też

Rakuszanka

Przypisy

↑ Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 300.
↑ S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 245.
↑ S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 247.
↑ Jerzy Besala „Małżeństwa królewskie. Władcy elekcyjni„, Bellona-Muza, Warszawa 2007, str. 88,
↑ Edward Rudzki „Polskie królowe„ Instytut Prasy i wydawnictwo Novum, Warszawa 1987, str. 66
↑ Józef Łukaszewicz Krótki opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej diecezyi poznańskiej t. III, Nakładem Księgarni J.K. Żupańskiego, Poznań 1863, ss 341 i 342
↑ w „Kolegiacie i kościele parochialnym pod tytułem ś. Jana Chrzciciela” – obecnie bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Linki zewnętrzne

Królowa Polski, która zmarła, mając zaledwie 25 lat. Historia Anny Habsburżanki

[1] Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 300.

[2] S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 245.

[3] S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 247.

[4] Jerzy Besala „Małżeństwa królewskie. Władcy elekcyjni„, Bellona-Muza, Warszawa 2007, str. 88,

[5] Edward Rudzki „Polskie królowe„ Instytut Prasy i wydawnictwo Novum, Warszawa 1987, str. 66

[6] Józef Łukaszewicz Krótki opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej diecezyi poznańskiej t. III, Nakładem Księgarni J.K. Żupańskiego, Poznań 1863, ss 341 i 342

[7] w „Kolegiacie i kościele parochialnym pod tytułem ś. Jana Chrzciciela” – obecnie bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Dynastia piastowska	Oda Miśnieńska 1025 Rycheza Lotaryńska 1025–1034 Wyszesława 1076–1079 Małgorzata Brandenburska 1295–1296 Ryksa Elżbieta 1303–1305 i tytularna królowa: 1306–1307 Wiola Elżbieta Cieszyńska 1305–1306 Anna Przemyślidka 1306 i 1307–1310 Elżbieta Przemyślidka 1310–1330 Beatrice de Bourbon 1334–1335 Jadwiga Kaliska 1320–1333 Aldona Anna Giedyminówna 1333–1339 Adelajda Heska 1341–1368 Jadwiga Żagańska 1363–1370
Dynastia andegaweńska	Elżbieta Bośniaczka 1370–1384 Jadwiga Andegaweńska 1384–1399
Dynastia jagiellońska	Anna Cylejska 1403–1416 Elżbieta Granowska 1417–1420 Zofia Holszańska 1424–1434 Elżbieta Rakuszanka 1454–1492 Helena Rurykowiczówna 1501–1506 Barbara Zápolya 1512–1515 Bona Sforza 1518–1557 Elżbieta Habsburżanka 1543–1545 Barbara Radziwiłłówna 1550–1551 Katarzyna Habsburżanka 1553–1572
Królowie elekcyjni	Anna Jagiellonka 1575–1586 (1596) Anna Habsburżanka 1592–1598 Konstancja Habsburżanka 1605–1631 Cecylia Renata Habsburżanka 1637–1644 Ludwika Maria Gonzaga 1646–1648 i 1649–1667 Eleonora Habsburżanka 1670–1673 Maria Kazimiera d’Arquien 1676–1696 Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna 1697–1727 Katarzyna Leszczyńska z Opalińskich 1705–1708 Maria Józefa Habsburżanka 1734–1757
Królestwo kongresowe Dynastia Romanowów	Elżbieta Aleksiejewna 1815–1825 Aleksandra Fiodorowna 1825–1831/1855 Maria Aleksandrowna 1841–1880 Maria Fiodorowna 1866–1928 Aleksandra Fiodorowna 1894–1917

Englingerowie i Stenkilowie	Sygryda Storråda (koniec X wieku) Aud (lata 990–995) Astryda obodrycka (1000–1022) Sygryda Storråda (Gunhilda) (1022–1050) Astrid Njalsdotter (1050–1060) Helena (1079–1084) Blotstulka (1084–1087) Helena (1088–1105) Ingegerda norweska (1105–1118) Ragnhilda z Tälje (1105–1117) Ulvhild (1117–1125) Ryksa Bolesławówna (1127–1130)
Swerkerydzi i Erykidzi	Ulvhild (1134–1148) Ryksa Bolesławówna (1148–1156) Krystyna duńska (1156–1160) Brygida norweska (1160–1161) Krystyna Stigsdotter Hvide (1163/1164–1167) Cecylia Johansdotter (1167–1190) Benedykta Ebbesdotter (1196–1199/1200) Ingegärda Birgersdotter (1200–1208) Rycheza duńska (1210–1216) Helena Pedersdatter Strange (1229–1234) Katarzyna Sunesdotter (1243/1244–1250)
Folkungowie	Zofia duńska (1260–1275) Jadwiga holszyńska (1276–1290) Małgorzata duńska (1298–1318) Blanka z Namur (1335–1363) Beatrycze bawarska (1356–1359) Małgorzata I (1363–1364)
Dynasta meklemburska	Ryszarda meklemburska (1365–1377)
Unia kalmarska	Filipa Lancaster (żona Eryka Pomorskiego) (1406–1430) Dorota brandenburska (1445–1448) Katarzyna Karlsdotter (1448–1450) Dorota brandenburska (1457–1464) Krystyna Abrahamsdotter (1470) Krystyna saska (1497–1501) Izabela Habsburżanka (1520–1521)
Wazowie	Katarzyna saska (1531-1535) Małgorzata Leijonhufvud (1536-1551) Katarzyna Stenbock (1552-1560) Katarzyna Månsdotter (1568) Katarzyna Jagiellonka (1568-1583) Gunilla Bielke (1585-1592) Anna Habsburżanka (1592-1598) Krystyna z Holsztynu-Gottorp (1604-1611) Maria Eleonora Hohenzollern (1620-1632)
Wittelsbachowie	Jadwiga Eleonora z Holsztynu-Gottorp (1654-1660) Ulryka Eleonora Duńska (1680-1693)
Dynastia heska	Ulryka Eleonora Wittelsbach (1718-1741)
Oldenburgowie	Ludwika Ulryka Hohenzollern (1751-1771) Zofia Magdalena Oldenburg (1771-1792) Fryderyka Dorota Badeńska (1797-1809) Jadwiga Elżbieta (1809-1818)
Bernadotte	Dezyderia (1818-1844) Józefina de Beauharnais-Bernadotte (1844-1859) Ludwika Orańska (1859-1871) Zofia Wilhelmina Nassau (1872-1907) Wiktoria Badeńska (1907-1930) Ludwika Mountbatten (1950-1965) Sylwia Sommerlath (od 1976)