Gołąb okularowy
| Columba guinea[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąb okularowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Gołąb okularowy[3] (Columba guinea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae), zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wymiary[edytuj | edytuj kod]
Ciało gołębia okularowego osiąga długość 32–35 cm i masę 219–390 g[4]. Skrzydło samca mierzy 22,5–23,3 cm, a samicy 22,3–23 cm. Ogon może mieć długość od 9,6 cm do 12,5 cm. Dziób dorasta do 1,9–2,3 cm. Długość skoku mieści się w zakresie 2,2–2,8 cm[5].
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Osobnik dorosły
Głowa szaroniebieska, jaśniejsze brzegi na granicy z nagą, czerwoną skórą przy oczodołach. Pióra pokrywające rdzawoczerwoną pierś wraz z szyją czerwone u podstawy, rozwidlające się i wydłużone; końcówki niebieskawe z zielonkawym połyskiem. Brzuch nieco jaśniejszy niż pierś. Grzbiet czerwonobrązowy z lekko fioletowymi refleksami. Wewnętrzne pokrywy skrzydłowe oraz lotki trzeciorzędowe o kasztanowej barwie, mogą występować szare przebłyski w kolorze tych partii ciała. Wierzchnia część pokryw skrzydłowych szara, w większości z piórami o białych zakończeniach. Lotki szarobrązowe. Kuper jasnoszary, stopniowo przechodzący w ciemniejszy odcień na pokrywach nadogonowych. Pokrywy podogonowe szare, spód ogona prawie czarny z jasnoszarą zewnętrzną stroną piór położonych najdalej od środka ogona. Góra ogona szara z ciemną, dobrze widoczną i szeroką końcówką. Tęczówka słomkowożółta, z różowawym lub brązowym pierścieniem wokół. Dziób czarny z biało-czerwoną woskówką. Nogi różowofioletowe[5]. Dymorfizm płciowy nieznaczny, zazwyczaj samiec ma nieco silniejszą budowę ciała niż samica[6][7].
Osobnik młody
Upierzenie mniej intensywne, brak czerwonej podstawy piór pokrywających szyję i pierś. Grzbiet brązowy. Mało widoczne końcówki piór na pokrywach skrzydłowych. Lotki o silnie brązowym zabarwieniu. Skóra przy oczodołach brązowa[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowisko[edytuj | edytuj kod]
Gatunek zdolny do przystosowania się do zróżnicowanych warunków. Występuje na sawannach, terenach leśnych, polach uprawnych oraz w miastach. i na wsiach Wybiera przede wszystkim klify, skaliste wychodnie i wąwozy, natomiast na terenach miejskich przebywa na wysokich budynkach[6][8][9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Afryce Subsaharyjskiej. Spotykany na obszarze obejmującym południową Mauretanię, Senegal, Gwineę, Sudan, Etiopię, Somalię, Kenię, Rwandę, Ugandę, Burundi i Tanzanię. Ponadto populacje gołębia okularowego zamieszkują południową Angolę, północną Namibię, Botswanę, Zimbabwe i zachodni Mozambik[6]. Zamieszkuje także Suazi, Lesotho i większość RPA[9][5].
Tryb życia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Prowadzi stadny tryb życia i poza okresem lęgowym[7] łączy się w grupy liczące do kilkuset osobników, również z innymi gołębiowatymi[5][6]. Poszukuje pożywienia przez większość dnia[8].
Długość życia: 15–30 lat w niewoli[6].
Głos[edytuj | edytuj kod]
Podobny do dźwięków wydawanych przez gołębia skalnego, ale szybszy i o wyższej tonacji. Nawoływanie rozpoczyna ciche gruchanie, po chwili gwałtownie zwiększające głośność[5].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Poszukuje pokarmu na polach uprawnych, drogach i trawnikach. Spożywa ziarno oraz nasiona roślin takich, jak rdestówka powojowata, buzdyganek naziemny i należących do rodzaju szarłat. Ponadto żywi się słonecznikiem, pszenicą, sorgo, kukurydzą i orzechami ziemnymi. Je także trawę, żołędzie, figi i owoce jatrofy[9]. Czasem zjada termity i inne owady[8].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Okres godowy[edytuj | edytuj kod]
Toki: tokowy śpiew samca opisywany jest jako raptowne coo-co, po którym następuje krótki, przytłumiony dźwięk[5]. Samiec pochyla się przed samicą, trzepocze skrzydłami i uwydatnia pióra na gardle[6]. W locie tokowym słychać głośny trzepot skrzydeł, samiec wykonuje lot ślizgowy na skrzydłach trzymanych sztywno nieco poniżej reszty ciała[5].
Habitat: zbocza, jaskinie, wąwozy, płytkie zagłębienia w ziemi, drzewa lub wnętrza budynków[9][8][6][5].
Gniazdo: samiec przygotowuje materiał na budowę, a samica zajmuje się jego ostateczną konstrukcją. Gotowa platforma składa się z gałązek, korzonków, trawy i innych roślin, czasem również z tworzyw sztucznych (np. druty)[9].
Okres lęgowy[edytuj | edytuj kod]
Gołąb okularowy rozmnaża się przez cały rok[9], ale najczęściej pod koniec pory suchej[6][5].
Jaja: samica składa od jednego do trzech jaj[9] o białej barwie, zazwyczaj po dwa w lęgu[6]. Średni wymiar jaja to 37 na 28 mm[7].
Wysiadywanie: trwa 14–18 dni[5], samiec i samica wymieniają się tym zadaniem rano oraz późnym popołudniem[9].
Pisklęta: rodzice karmią je ptasim mleczkiem z wola. Pierzenie zachodzi po 20–25 dniach[6][7]. Młode opuszczają gniazdo po okresie wahającym się między 21 a 37 dni[9].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
| Wyróżniane podgatunki[4] | ||
|---|---|---|
| C. g. guinea
Linnaeus, 1758 |
Podgatunek nominatywny. Terytorium obejmujące obszar od Senegambii przez Erytreę, północno-zachodnią Somalię, Ugandę i zachodnią Kenię do południowej Tanzanii. |  |
| C. g. bradfieldi
(Roberts, 1931) |
Występuje na terenie od południowo-zachodniej Angoli, przez zachód Zimbabwe do północno-zachodniej części południa Afryki. Jego upierzenie jest jaśniejsze niż u podgatunku nominatywnego[5]. | .jpg) |
| C. g. phaeonota
G. R. Gray, 1856 |
Wschodnie Zimbabwe i cała południowa część Afryki z wyjątkiem północnego zachodu. Od podgatunku nominatywnego różni się ciemniejszym upierzeniem głowy oraz kupra. Wydłużone pióra na gardle mają bardziej rozległą czerwonawą podstawę oraz ciemniejsze końcówki z zielonkawym lub różowym połyskiem. Mniej widoczne białe końcówki pokryw skrzydłowych. Brzuch ciemniejszy, szary. Skrzydło o długości 21,4–23,2 cm[5]. |  |
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) takson bradfieldi uznaje za synonim C. g. phaeonota[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje gołębia okularowego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Nie oszacowano całkowitej liczebności populacji, ale gatunek opisywany jest jako pospolity. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Columba guinea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Columba guinea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (Wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-05].
- ↑ a b Speckled Pigeon (Columba guinea) [online], hbw.com [dostęp 2018-07-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m David Gibbs, Pigeons and Doves: A Guide to the Pigeons and Doves of the World, Bloomsbury Publishing, 30 lipca 2010, ISBN 978-1-4081-3555-6 [dostęp 2018-07-22] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Speckled Pigeon [online], Oakland Zoo [dostęp 2020-08-05] (ang.).
- ↑ a b c d Speckled pigeon - Columba guinea [online], WAZA: World Association of Zoos and Aquariums [dostęp 2018-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-19] (ang.).
- ↑ a b c d Mpala Live! Field Guide: Speckled Pigeon | MpalaLive [online], mpalalive.org [dostęp 2018-07-23].
- ↑ a b c d e f g h i Columba guinea (Speckled pigeon, Rock pigeon). [w:] Biodiversity Explorer [on-line]. Iziko Museums of South Africa. [dostęp 2020-08-05]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-05]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).