Grzegorz Przebinda

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grzegorz Przebinda
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1959
Jaworzno

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: filologia rosyjska, historia idei, historia literatury rosyjskiej, literaturoznawstwo
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1991

Habilitacja

8 października 1998
Uniwersytet Jagielloński

Profesura

12 czerwca 2002

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie

Rektor PWSZ w Krośnie (2012-2020)
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal Komisji Edukacji Narodowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Grzegorz Przebinda (ur. 27 czerwca 1959 w Jaworznie) – filolog, rusycysta i historyk idei, maratończyk amator. Od 1983 wykłada w Uniwersytecie Jagiellońskim, w latach 2012–2020 był również rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Pigonia w Krośnie, w latach 2016–2020 II wiceprzewodniczący Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo spędził w Wołowicach nad Wisłą w powiecie krakowskim[2]. Tam również w latach 1966–1974 uczęszczał do szkoły podstawowej (obecnie im. Jana Pawła II)[3]. W latach 1974–1978 był uczniem Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Skawinie[4].

W 1978–1983 studiował rusycystykę w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ[5]. Jeszcze w stanie wojennym (czerwiec 1983) obronił pracę magisterską o twórczości Aleksandra Sołżenicyna, zakazanego wówczas oficjalnie w całym bloku komunistycznym[6]. Od połowy lat 80. publikował w drugim obiegu pod pseudonimem Henryk Cywiński, m.in. w krakowskiej podziemnej „Arce” wywiady z rosyjskimi pisarzami na emigracji – Natalią Gorbaniewską[7] i Iriną Iłowajską-Alberti[8].

W 1986–1992 r. przebywał z przerwami w Niemczech Zachodnich (Freiburg im Breisgau, Monachium), Szwajcarii (Genewa), we Włoszech (Rzym) i Francji (Paryż) w ramach staży i stypendiów naukowych[9].

W 1988 wydał w warszawskim drugoobiegowym wydawnictwie „Most” wspomnienia dysydenta i emigranta z ZSRR Władimira Bukowskiego pt. Listy rosyjskiego podróżnika[10]. W 1991 uhonorowany nagrodą Polcul za „współpracę polsko-rosyjską w walce o demokrację”[11]. W 1990–1992 kierował krakowskim Wydawnictwem Arka, wydając m.in. pierwsze tomy Biblioteczki Poetów Języka Angielskiego pod redakcją i w przekładzie Stanisława Barańczaka, Dyktaturę zdrady Ryszarda Terleckiego[12], Ptasznika z Wilna (o Józefie Mackiewiczu) Włodzimierza Boleckiego, Jak odbudować Rosję? Aleksandra Sołżenicyna, album Krakowski Kazimierz. Dzielnica żydowska 1870–1988 Stanisława Markowskiego[13].

W 1991 obronił doktorat na podstawie rozprawy Włodzimierz Sołowjow wobec historii. Promotorem magisterium i doktoratu był profesor Ryszard Łużny[5]. W 1998 uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Od Czaadajewa do Bierdiajewa – spór o Boga i człowiek w myśli rosyjskiej (1832–1922)[5]. Natomiast w 2002 uzyskał tytuł profesorski, m.in. za książkę Większa Europa. Papież wobec Rosji i Ukrainy[5]. Jako że rozprawa wpisywała się w wizję ekumeniczną Jana Pawła II , to autor został zaproszony przez polskiego papieża na rozmowę o Rosji i Ukrainie, jak miała miejsce 29 lipca 2000 w Castel Gandolfo[14].

Od 1983 zatrudniony w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego – zaczynał jako asystent-stażysta, obecnie jest profesorem zwyczajnym[15]. W 1999–2005 i 2008–2012 był dyrektorem instytutu, od 2009 jest kierownikiem Katedry Kultury Słowian Wschodnich w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 1 września 2012 do 31 VIII 2020 – rektor PWSZ w Krośnie[5]. Od 2018 redaktor naczelny uczelnianego rocznika „Studia Pigoniana”, od 2020 r. – kieruje Wydawnictwem Humanistycznym Pigonianum[14].

W 2001–2005 był wykładowcą, a w 2002–2003 kierownikiem Katedry Badań Wschodu na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego[5]. Wchodził w latach 1999-2018 w skład pierwszej redakcji pisma „Nowaja Polsza”[16][17], jest członkiem komitetów redakcyjnych „Nowej Europy Wschodniej” i „Przeglądu Rusycystycznego” oraz Komisji Wschodnioeuropejskiej Polskiej Akademii Nauk i Rady Naukowej Instytutu Jana Pawła II KUL[18]. Do maja 2022 był także członkiem Komisji Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, z której jednak wystąpił w proteście przeciwko nieusunięciu z tej komisji – na jego wniosek – Anny Raźny, znanej z proputinowskich, antyukraińskich publikacji[19].

Jest autorem ponad 400 publikacji – w tym dwunastu książek wydanych w 1992–2023[20] – w języku polskim, rosyjskim, angielskim, francuskim[21], ukraińskim[22], białoruskim, czeskim[23], fińskim (jeden tekst) na temat kultury i historii Rosji, Ukrainy, Białorusi i Litwy, także o ich związkach z Polską. Publikował w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych oraz w pismach o większym nakładzie, w tym także w tygodnikach i gazetach codziennych – w „Znaku”, „Więzi”, „Tygodniku Powszechnym”, „Rzeczpospolitej”[24], „Polityce”, „Gazecie Wyborczej[25] oraz wydawanym w Paryżu przez emigrację tygodniku „Russkaja Mysl”. Jego teksty na język rosyjski tłumaczyła m.in. Natalja Gorbaniewska[26]. W 2016 wraz z żoną Leokadią i synem Igorem przetłumaczył na polski Mistrza i Małgorzatę Michaiła Bułhakowa[27][28][29] (drugie wydanie w 2022[30]).

Po bezprawnej aneksji ukraińskiego Krymu przez Rosję w lutym–marcu 2014 wypowiadał się na lamach "Gazety Wyborczej", "Plusa Minusa", "Przeglądu Rusycystycznego", ukraińskiego pisma "Zbrucz" o pseudo-religijnym aspekcie putinizmu[31][32], jego "mistycznym imperializmie"[33][34][35], przeprowadził wywiad z rosyjskim pisarzem Wiktorem Jerofiejewem[36], opublikowany również po rosyjsku[37] i po ukraińsku[38].

Już po agresji Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 komentuje systematycznie wojnę na falach Radia Kraków[39] oraz artykułami w "Gazecie Wyborczej"[40] i Plusie Minusie[41]. Od marca do czerwca 2022 przeprowadził cztery długie rozmowy z rosyjskimi przeciwnikami Putina – Dmitrijem Bykowem[42], Borisem Akuninem[43], Ludmiłą Ulicką[44], Wiktorem Szenderowiczem[45] – uznanymi w Rosji wcześniej, albo zaraz potem, za "agentów zagranicznych"[46][47][48][49] albo – jak Akunin – bezpodstawnie obwinionych o terroryzm i zaocznie aresztowanych[50].

W listopadzie 2023 opublikował obszerny dziennik wojenny Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa Rosją, szeroko komentowany w wywiadach i spotkaniach z autorem[51][52][53][54][55] oraz na łamach m.in. "Tygodnika Powszechnego"[56], "Gazety Wyborczej"[57] i "Rzeczpospolitej"[58].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Życie osobiste[edytuj | edytuj kod]

Od 1981 żonaty z Leokadią Styrcz-Przebindą (absolwentka slawistyki na UJ, dr językoznawstwa). Ma dwoje dzieci: syna Igora (ur. 1981, absolwent filmoznawstwa na UJ) i córkę Anetę (ur. 1989, absolwentka socjologii na UJ)[3].

Amatorsko uprawia biegi długodystansowe, przebiegł dwadzieścia maratonów[63] na trzech kontynentach, w szesnastu krajach i dziewiętnastu miastach[64].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Grzegorz Przebinda: Włodzimierz Sołowjow wobec historii. Kraków: Arka, 1992, seria: Z dziejów myśli Rosyjskiej. ISBN 83-85123-80-6. (pol.).
  • Mikołaj Czernyszewski – późny wnuk Oświecenia. Katowice: Śląsk, 1997.
  • Od Czaadajewa do Bierdiajewa. Spór o Boga i człowieka w myśli rosyjskiej 1832–1922. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1998 (nominacja do Nagrody im. Jana Długosza w 1999).
  • Zaułki Mistrza Wolanda. Kraków: Oficyna Literacka, 2000.
  • wspólnie z Józefem Smagą: Kto jest kim w Rosji po 1917 roku. Kraków: Znak, 2000.
  • Większa Europa. Papież wobec Rosji i Ukrainy. Kraków: Znak, 2001 (nominacja do Nagrody im. Jana Długosza w 2002).
  • Między Moskwą a Rzymem. Myśl religijna w Rosji XIX i XX w.. Kraków: Universitas, 2003.
  • Piekło z widokiem na niebo. Spotkania z Rosją 1999–2004. Kraków: Znak, 2004.
  • Между Краковом, Римом и Москвой. Русская идея в новой Польше. Москва: РГГУ, 2013.
  • [współautorstwo z Igorem Przebindą i Leokadią Anną Przebindą] M. Bułhakow, Mistrz i Małgorzata, przekład, opracowanie tekstu i przypisy, wyd. II poprawione, Kraków: Znak 2022.
  • From Chaadayev to Solovyov: Russian Modern Thinkers Between East and West, Berlin: Peter Lang, 2022.
  • Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa z Rosją, Kraków: Znak 2023.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kadencja 2016-2020 - Kolegium Rektorów Szkół Wyższych Krakowa - Uniwersytet Jagielloński [online], krswk.edu.pl [dostęp 2023-11-27].
  2. ↑ Centrum Myśli Jana Pawła II; Prof. Grzegorz Przebinda. [dostęp 2016-02-02].
  3. ↑ a b Grzegorz Przebinda; Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2016-02-03].
  4. ↑ Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Skawinie – absolwenci 1977–1982. [dostęp 2016-01-28].
  5. ↑ a b c d e f Przebinda, Grzegorz, [w:] Bożenna Frankowska i inni red., Współcześni uczeni polscy: słownik biograficzny. T. 5, Suplement A-Ż, Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 2006, s. 670, ISBN 83-916278-4-5 [dostęp 2015-12-10].
  6. ↑ Grzegorz Przebinda - Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], ifw.filg.uj.edu.pl [dostęp 2024-01-27].
  7. ↑ „Arka”, nr 20, 1987, s. 46-55.
  8. ↑ „Arka”, nr 25, 1989, s. 64-71.
  9. ↑ prof. dr hab. Grzegorz Przebinda - Doświadczenie pozauczelniane [online], Pracownicy PANS w Krośnie [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  10. ↑ Listy rosyjskiego podróżnika / Władimir Bukowski, [w:] Katalog Biblioteki Narodowej [online], bn.org.pl [dostęp 2016-01-22].
  11. ↑ POLCUL - Lista Laureatów od 1990 [online], www.polcul.pl [dostęp 2024-03-03].
  12. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-03-18].
  13. ↑ prof. dr hab. Grzegorz Przebinda - Doświadczenie pozauczelniane [online], Pracownicy PANS w Krośnie [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  14. ↑ a b prof. dr hab. Grzegorz Przebinda - Doświadczenie pozauczelniane [online], Pracownicy PANS w Krośnie [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  15. ↑ Grzegorz Przebinda; Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. [dostęp 2016-02-01].
  16. ↑ О «Новой Польше» - Pедакция (Гжегож Пшебинда - Grzegorz Przebinda). [dostęp 2021-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-19)]. (ros.).
  17. ↑ Бібліотека - архів (Гжегож Пшебинда - Grzegorz Przebinda) [online], novapolshcha.pl [dostęp 2022-01-11] (ukr. • ros.).
  18. ↑ Rada Naukowa Instytutu Jana Pawła II. [dostęp 2016-01-17].
  19. ↑ Aktualności i zaproszenia - Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], ifw.filg.uj.edu.pl [dostęp 2024-03-03].
  20. ↑ Grzegorz Przebinda [online], Profesor Grzegorz Przebinda [dostęp 2024-03-03] (pol.).
  21. ↑ Cahiers du monde russe et soviétique Année 1988 Volume 29 Numéro 3. [dostęp 2016-02-02].
  22. ↑ Zbruč. Ґжеґож ПШЕБІНДА: П’ята імперія Путіна. [dostęp 2016-02-03].
  23. ↑ Protestant: Nezávislý evangelický měsíčníkdata. [dostęp 2016-02-01].
  24. ↑ Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji Grzegorz Przebinda, Piąte imperium Putina, „Rzeczpospolita”, Plus-Minus, 20 czerwca 2015, ISSN 0208-9130 [dostęp 2015-12-10] [zarchiwizowane z adresu].
  25. ↑ Gazeta Wyborcza. Magazyn Świąteczny. [dostęp 2016-02-03].
  26. ↑ Новая Польша: Гжегож Пшебинда: Читая Вата. [dostęp 2016-02-02].
  27. ↑ Oni oraz "Mistrz i Małgorzata" [online], Biznes i Styl - Podkarpacki portal opinii [dostęp 2017-11-11] (pol.).
  28. ↑ Dobry diabeł i pisarz niespełniony | Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata, „Zupełnie Inna Opowieść”, 31 grudnia 2016 [dostęp 2017-11-10] (pol.).
  29. ↑ "Mistrz i Małgorzata" - przekład pierwszej świeżości [online], www.styl.pl [dostęp 2017-11-11] (pol.).
  30. ↑ Mistrz i Małgorzata (2022) [online] [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  31. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-03-18].
  32. ↑ Trzeci chrzest Rusi [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  33. ↑ Piąte imperium Putina [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  34. ↑ maciejpolchlopek, THE THIRD BAPTISM OF RUS. THE PARTICIPATION OF MOSCOW ORTHODOX CHURCH IN PUTIN’S EXPANSION IN UKRAINE [online], PANS w Krośnie, 17 kwietnia 2016 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  35. ↑ П’ята імперія Путіна [online], Збруч, 1 lipca 2014 [dostęp 2024-03-18] (ukr.).
  36. ↑ W Rosji jest jak w Afryce [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  37. ↑ maciejpolchlopek, АФРИКАНСКАЯ РУСЬ, ДЕКАДЕНТСКАЯ ЕВРОПА И ПОЛЬША [online], PANS w Krośnie, 16 kwietnia 2015 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  38. ↑ Африканська Русь, декадентська Європа і Польща [online], Збруч, 25 sierpnia 2014 [dostęp 2024-03-18] (ukr.).
  39. ↑ Przebinda Pisze - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2024-03-18].
  40. ↑ Grzegorz Przebinda - Autorzy.wyborcza.pl [online], gazetapl, 5 sierpnia 2023 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  41. ↑ Author:Grzegorz Przebinda [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  42. ↑ Дмитрий Быков о генезисе русского фашизма. Ведуший: проф. Гжегож Пшебинда. [dostęp 2024-03-18].
  43. ↑ Два часа Бориса Акунина – в разговоре с Гжегожем Пшебиндой. [dostęp 2024-03-18].
  44. ↑ Час Людмилы Улицкой в разговоре с Гжегожем Пшебиндой в Ягеллонском университете. [dostęp 2024-03-18].
  45. ↑ Виктор Шендерович и Гжегож Пшебинда - в беседе. [dostęp 2024-03-18].
  46. ↑ Rosja rozszerzyła listę "zagranicznych agentów" o kolejnych działaczy kultury i dziennikarzy [online], www.pap.pl [dostęp 2024-03-18].
  47. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-03-18].
  48. ↑ Słynna rosyjska pisarka Ludmiła Ulicka została uznana za "zagranicznego agenta" [online], dzieje.pl [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  49. ↑ Rosja: Pisarz Boris Akunin uznany za "agenta zagranicznego" [online], wnp.pl [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  50. ↑ MSN [online], www.msn.com [dostęp 2024-03-18].
  51. ↑ Ostatnia wojna Putina książka prof Grzegorza Przebindy. [dostęp 2024-03-18].
  52. ↑ „Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa z Rosją” – spotkanie autorskie. [dostęp 2024-03-18].
  53. ↑ Ostatnia wojna Putina. Rozprawa filologa z Rosją | Rozmowa z prof. Grzegorzem Przebindą. [dostęp 2024-03-18].
  54. ↑ "Ostatnia wojna Putina" - najnowsza książka prof. Grzegorza Przebindy. [dostęp 2024-03-18].
  55. ↑ Grzegorz Przebinda – Ostatnia wojna Putina. [dostęp 2024-03-18].
  56. ↑ Książka tygodnia: „Ostatnia wojna Putina” Grzegorza Przebindy | Tygodnik Powszechny [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 5 lutego 2024 [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  57. ↑ Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-03-18].
  58. ↑ W mrocznych czeluściach Rosji [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-03-18] (pol.).
  59. ↑ Ewa Gorczyca, Prezydent przyznał medale "Za zasługi dla Krosna" i nagrody dla artystów i sportowców. Wśród uhonorowanych: rektor i kancelrz PWSZ [FOTO] [online], Nowiny, 9 czerwca 2019 [dostęp 2021-12-11] (pol.).
  60. ↑ Ministerstwo >> Odznaczenia >> Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis >> Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze - Gloria Artis >> Szukaj: Przebinda [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 11 maja 2018 [dostęp 2022-01-11] (pol.).
  61. ↑ Prezydent: Wolność trzeba zawsze umacniać [online], prezydent.pl, 3 maja 2015 [dostęp 2016-01-17].
  62. ↑ Grzegorz Przebinda – Ostatnia wojna Putina. [dostęp 2024-03-18].
  63. ↑ Grzegorz Przebinda [online], www.maratonypolskie.pl [dostęp 2023-03-27].
  64. ↑ Klasyczne [online], Profesor Grzegorz Przebinda [dostęp 2023-11-15] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grzegorz_Przebinda&oldid=73601554”