Język azerbejdżański
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
{{{klasyfikacja}}} | |||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | az | ||||||
| ISO 639-2 | aze | ||||||
| ISO 639-3 | aze | ||||||
| IETF | az | ||||||
| Glottolog | mode1262 | ||||||
| Ethnologue | aze | ||||||
| GOST 7.75–97 | азе 025 | ||||||
| WALS | aze | ||||||
| SIL | aze | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język azerski (azer. Azəricə, Azərbaycan dili / آذربايجان ديلی) – język należący do grupy języków tureckich, używany głównie w Azerbejdżanie, północno-zachodnim Iranie, we wschodniej Turcji, a także w Gruzji, Armenii, Kazachstanie oraz na obszarze Federacji Rosyjskiej.
Wyróżnia się dwie odmiany języka azerskiego: północnoazerską i południowoazerską. Powstanie obu tych odmian wiąże się z odmiennymi losami politycznymi ludności azerskiej, zamieszkującej dawny ZSRR oraz północny Iran.
Odmiana północnoazerska przez długi czas (od 1828 r.) znajdowała się pod silnym wpływem języka rosyjskiego, jako języka urzędowego Cesarstwa Rosyjskiego a później ZSRR (w latach 1934-1992 był nawet zapisywany cyrylicą), natomiast odmiana południowa ulegała wpływom języka perskiego, zawiera więcej zapożyczeń perskich i arabskich i jest zapisywana alfabetem arabskim.
Różnice między obiema odmianami języka azerskiego, choć znaczne, nie uniemożliwiają porozumiewania się między przedstawicielami obydwu tych grup.
Alfabety
Język azerski aż do lat 20. XX w. był zapisywany alfabetem arabskim. W 1922 r. wprowadzono jako obowiązujący zmodyfikowany alfabet łaciński, przyjęty w późniejszym okresie przez większość zamieszkujących Kaukaz ludów, kształtujących dopiero swoje piśmiennictwo. Stworzony na potrzeby języka azerskiego alfabet został w 1928 r. przejęty z pewnymi modyfikacjami dla zapisywania języka tureckiego.
W Azerbejdżanie natomiast, łacinkę wycofano już w 1938 r. zastępując ją cyrylicą, opartą na rosyjskiej. Azerska cyrylica pozostawała w użyciu jako jedyny oficjalny alfabet do 1992 r., kiedy to m.in. dzięki działalności prezydenta Əbülfəza Elçibəya podjęto projekt ponownego wprowadzenia alfabetu łacińskiego. Proces przechodzenia na łacinkę trwał ponad dziesięć lat, ponieważ aż do 1 stycznia 2003 r. w użyciu były dopuszczone obydwa alfabety.
Azerowie zamieszkujący północno-zachodni Iran (tzw. Azerbejdżan Irański) posługują się alfabetem arabskim dla zapisywania swojego języka, jednak pisownia nie jest standaryzowana.
| Arabski | Cyrylica | Łaciński | Wymowa IPA |
|---|---|---|---|
| ﺍ | А а | A a | ɑː |
| ﺏ | Б б | B b | b |
| ﺝ | Ҹ ҹ | C c | ʤ |
| چ | Ч ч | Ç ç | ʧ |
| ﺩ | Д д | D d | d |
| ﻩ | Е е | E e | ɛ |
| ع | Ә ә | Ə ə | æ |
| ﻑ | Ф ф | F f | f |
| گ | Ҝ ҝ | G g | ɡʲ |
| ﻍ | Ғ ғ | Ğ ğ | ɣ |
| ﺡ, ﻩ | Һ һ | H h | h |
| ﺥ | Х х | X x | x |
| ی | Ы ы | I ı | ɯ |
| ی | И и | İ i | ɪ |
| ژ | Ж ж | J j | ʒ |
| ک | К к | K k | k |
| ﻕ | Г г | Q q | ɡ |
| ﻝ | Л л | L l | l |
| ﻡ | М м | M m | m |
| ﻥ | Н н | N n | n |
| ﻭ | О о | O o | ɔ |
| ﻭ | Ө ө | Ö ö | œ |
| پ | П п | P p | p |
| ﺭ | Р р | R r | r |
| ﺙ, ﺱ, ﺹ | С с | S s | s |
| ﺵ | Ш ш | Ş ş | ʃ |
| ﺕ, ﻁ | Т т | T t | t |
| ﻭ | У у | U u | u |
| ﻭ | Ү ү | Ü ü | y |
| ﻭ | В в | V v | v |
| ی | Ј ј | Y y | j |
| ﺫ, ﺯ, ﺽ, ﻅ | З з | Z z | z |
Liczebniki
| Cyfra | Liczebnik główny | Liczebnik porządkowy |
|---|---|---|
| 0 | sıfır | (brak) |
| 1 | bir | birinci |
| 2 | iki | ikinci |
| 3 | üç | üçüncü |
| 4 | dörd | dördüncü |
| 5 | beş | beşinci |
| 6 | altı | altıncı |
| 7 | yeddi | yeddinci |
| 8 | səkkiz | sekkizinci |
| 9 | doqquz | doqquzuncu |
| 10 | on | onuncu |