Transport w Wałbrzychu
Transport w Wałbrzychu odbywa się po sieci dróg kołowych oraz państwowych linii kolejowych.
Wałbrzych posiada wyłącznie transport lądowy. Najbliższe lotnisko to Port lotniczy Wrocław-Strachowice[1].
Sieć drogowa Wałbrzycha wynosi około 210 kilometrów[2]. Wałbrzych to węzeł drogowy łączący drogę krajową (nr 35) i pięć dróg wojewódzkich (nr 367, 375, 376, 379, 381)[3]. Przez Wałbrzych wytyczono 13 dróg powiatowych, a pozostałych 330 ulic zakwalifikowano jako drogi gminne[3].
W skład wałbrzyskiego węzła kolejowego wchodzą: pierwszorzędna linia Wrocław – Zgorzelec (nr 274) drugorzędna linia Kłodzko – Wałbrzych (nr 286)[4]. Trasy kolejowe są czynne w ruchu towarowym i pasażerskim[4]. Do miasta docierają pociągi osobowe oraz wszystkie rodzaje pociągów kwalifikowanych[5]. Na głównej linii kolejowej nr 274 znajdują się cztery czynne w ruchu pasażerskim stacje i przystanki[4].
Drogi zajmują 7% powierzchni miasta. Utrzymaniem dróg publicznych oraz organizacją publicznego transportu zbiorowego na obszarze miasta zajmuje się z upoważnienia prezydenta miasta Zarząd Dróg, Komunikacji i Utrzymania Miasta[3].
Po sieci drogowej Wałbrzycha poruszają się autobusy publicznej komunikacji miejskiej oraz prywatne linie mikrobusowe i autobusowe (miejskie, podmiejskie i dalekobieżne)[6].
Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]
Transport indywidualny[edytuj | edytuj kod]
W 2015 roku w Wałbrzychu było zarejestrowanych 187 samochodów osobowych na 1000 ludności, co oznacza, że w mieście było zarejestrowanych około 20 000 pojazdów tego typu[7].
Infrastruktura drogowa[edytuj | edytuj kod]
Wałbrzych to węzeł drogowy łączący następujące drogi krajowe i wojewódzkie:
- droga krajowa nr 35 (Wrocław – Mieroszów – Golińsk (Granica z Czechami)[3],
- droga wojewódzka nr 367 (Jelenia Góra – Wałbrzych)[3],
- droga wojewódzka nr 379 (Świdnica – Wałbrzych)[3],
- droga wojewódzka nr 375 (Stare Bogaczowice – Wałbrzych)[3],
- droga wojewódzka nr 376 (Wałbrzych – Szczawno-Zdrój – Kamienna Góra)[3].
- droga wojewódzka nr 381 (Kłodzko – Nowa Ruda - Wałbrzych)[3].
Przez Wałbrzych wytyczono 13 dróg powiatowych, a pozostałych 330 ulic zakwalifikowano jako drogi gminne[3].
Publiczna komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Publiczna komunikacja miejska w Wałbrzychu funkcjonuje od 1898 r.[8]. Na przestrzeni ponad 100 lat po Wałbrzychu kursowały: tramwaje elektryczne (do 1966 r.[9]), trolejbusy, i autobusy, które od 1973 roku są jedynym środkiem transportu miejskiego[10]. W okresie istnienia województwa wałbrzyskiego, organizacją i prowadzeniem komunikacji miejskiej w regionie zajmowało się Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Wałbrzychu. Podczas transformacji gospodarczej przełomu lat 80. i 90. WPK zostało przekształcone w komunalne przedsiębiorstwo komunikacji miejskiej i w latach 1991-2011 istniało pod różnymi nazwami (od 2001 r. MPK Wałbrzych)[10].
Obecnie, transport miejski w Wałbrzychu funkcjonuje w ramach modelu, w którym organizatorem przewozu jest powołana przez Urząd Miasta wyspecjalizowana jednostka (Zarząd Dróg, Komunikacji i Utrzymania Miasta), zaś wykonawcą podmiot zewnętrzny wybierany w przetargach na dziesięcioletnią obsługę wszystkich połączeń komunikacyjnych. Głównym podmiotem świadczącym usługi komunikacyjne, wyłonionym na 10 lat w drodze przetargu jest Śląskie Konsorcjum Autobusowe. Przedsiębiorstwo świadczy usługi przewozowe dla miasta od 29 grudnia 2012 r.[11].
Tabor publicznej komunikacji miejskiej w Wałbrzychu należy w części do miasta, a w części jest zapewniany przez operatora świadczącego usługi przewozowe dla gminy. Według stanu na 27 marca 2013 r., wałbrzyską komunikację miejską obsługiwało 20 autobusów miejskich, użyczonych operatorowi, oraz 30 autobusów operatora[12].
Wszystkie publiczne autobusy miejskie w Wałbrzychu posiadają jednolitą malaturę w barwach miejskich oraz wizualny i głosowy system informacji pasażerskiej. W niektórych autobusach pracują konduktorzy, zatrudniani przez organizatora komunikacji[13].
Połączenia autobusowe[edytuj | edytuj kod]
Połączenia miejskie i podmiejskie[edytuj | edytuj kod]
Od września 2018 roku do Wałbrzycha, oprócz linii podmiejskich organizowanych przez Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, dojeżdżają również autobusy MPK Świdnica[14].
Poza systemem publicznej komunikacji miejskiej (objętej np. miejskimi biletami) wewnątrz miasta oraz do miejscowości ościennych kursują autobusami i mikrobusami prywatni przewoźnicy[15][6].
Część przewoźników kursujących po mieście zrzeszyła się w Stowarzyszenie Prywatnych Przewoźników Komunikacji Miejskiej „Kontra”[16].
Połączenia dalekobieżne[edytuj | edytuj kod]
W 2012 roku Wałbrzych posiadał dostęp do autobusów dalekobieżnych z następujących miast w Polsce:
Połączenia prowadziły przedsiębiorstwa PKS z różnych rejonów kraju oraz przewoźnicy prywatni z najbliższej okolicy[6].
Wałbrzyskie przedsiębiorstwo PKS przestało funkcjonować w roku 2009[6].
Dworzec autobusowy[edytuj | edytuj kod]
Z powojennym rozwojem Państwowej Komunikacji Samochodowej w Wałbrzychu (lata 50. XX wieku) dawna stacja kolejowa Wałbrzych Towarowy została zaadaptowana na dworzec autobusowy[17]. Obiekt funkcjonował w latach 1957-2014[17]. Spółka, która wykupiła bankrutujący, uprzednio sprywatyzowany oddział PKS, sprzedała dworzec[18]. Decyzję o sprzedaży działki tłumaczono planowaną przebudową układu drogowego okolicy (budowa obwodnicy), która - zdaniem nowego właściciela dworca - uniemożliwiłaby dalszą działalność przystanku w tym miejscu[19]. W miejscu dawnego dworca wzniesiono supermarket[20].
Taksówki[edytuj | edytuj kod]
Po Wałbrzychu poruszają się i świadczą usługi taksówki osobowe zrzeszone w korporacjach bądź należące do osób prywatnych[21]. W 2009 roku miasto zrezygnowało z limitowania działalności taksówkarskiej[21]. W momencie rezygnacji w mieście funkcjonowało około 400 taksówek[21]. Wałbrzyskie taksówki należały wówczas do najtańszych w regionie[21].
Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]
Wałbrzyski węzeł kolejowy, rozumiany jako zbiór linii kolejowych łączących się ze sobą w granicach miasta, składa się z trzech linii (oznaczenia współczesne)[4]:
- nr 274 Wrocław Świebodzki – Zgorzelec (stacja kolejowa), powstałej z połączenia w 1868 roku odcinka Śląskiej Kolei Górskiej ze starą linią Kolei Wrocławsko–Świdnicko–Świebodzickiej,
- nr 286 Kłodzko Główne – Wałbrzych Główny, powstałej w 1880 roku jako kolejny etap Śląskiej Kolei Górskiej,
- nr 291 Wałbrzych Szczawienko – Mieroszów, powstałej w 1877 roku jako linii prywatnej, rozebranej na odcinku miejskim w 1994 roku i przewidzianej do odbudowy jako część kolei aglomeracyjnej (Wałbrzyska Kolej Aglomeracyjna).
Stacje i przystanki kolejowe w Wałbrzychu:
- Wałbrzych Szczawienko[4],
- Wałbrzych Miasto[4],
- Wałbrzych Dolny / Wałbrzych Towarowy (zlikwidowany),
- Wałbrzych Centrum (oddany do użytku 13 grudnia 2020[22]),
- Wałbrzych Fabryczny[4] / Kopalnia Victoria,
- Wałbrzych Główny[4],
- Szybowice Wałbrzyskie
(kolejność stacji w wykazie - narastająco od strony Wrocławia)
Według stanu na rok 2021, przez Wałbrzych kursują pociągi spółki PKP Intercity: TLK i IC. Pociągi osobowe uruchamiają Koleje Dolnośląskie (wszystkie na liniach nr 286 i 291 oraz większość na linii nr 274) oraz Polregio (linia nr 274)[23].
Z transportem kolejowym w Wałbrzychu wiąże się legenda o „złotym pociągu”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ cit.walbrzych.pl/komunikacja, dostęp: 2017-09-24
- ↑ Program Ochrony Środowiska dla miasta Wałbrzycha na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2015. Załącznik do Uchwały nr XXXIV/144/04 Rady Miasta Wałbrzycha z dnia 30 grudnia 2004 roku, dostęp: 2017-04-24
- ↑ a b c d e f g h i j ZDKiUM Wałbrzych > drogi > podział dróg, dostęp: 2017-09-24
- ↑ a b c d e f g h PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.: Mapa linii kolejowych w Polsce zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. oraz innych zarządców. plk-sa.pl, 2015-12-09. [dostęp 2016-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-02)]. (pol.).
- ↑ Portal Pasażera PKP PLK / plakaty stacyjne: Wałbrzych Szczawienko, Wałbrzych Miasto, Wałbrzych Fabryczny, Wałbrzych Główny; dostęp: 2017-09-24
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu w Wałbrzychu i Szczawnie-Zdroju (2012 r.), s.34
- ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca 2016, dostęp: 2017-09-24
- ↑ Molecki B. Pamiątki po tramwajach i trolejbusach w Wałbrzychu, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ dolny-slask.org.pl: Fotografia pamiątkowa z ostatniego przejazdu tramwajem po Wałbrzychu, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ a b MPK Wałbrzych: Historia komunikacji miejskiej w Wałbrzychu, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ walbrzych.naszemiasto.pl: Podpisano umowę z nowym przewoźnikiem, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ tvp.pl: Imponująca metamorfoza wałbrzyskiego MPK, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ tvp.pl: Konduktorzy w Wałbrzychu, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ Linia 31 nie ma nic wspólnego z sentymentem. Pierwsze kursy pokazały, że może zarobić. [w:] dziennik.walbrzych.pl [on-line]. 2018-09-13. [dostęp 2018-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-21)].
- ↑ ZDKiUM Wałbrzych: Prywatni przewoźnicy, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ ngo.pl: SPPKM Kontra, dostęp: 29.09.2014 r.
- ↑ a b Dworzec autobusowy (nieistniejący). dolny-slask.org.pl. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ Paweł Gołębiowski: Wałbrzych bez dworca PKS jeszcze przynajmniej przez rok. Gazeta Wrocławska, 2013-04-03. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ Paweł Gołębiowski: Z Wałbrzycha do Lublina pojedziemy na wiosnę?. Gazeta Wrocławska, 2010-12-13. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ opr.PAW: Prace przy budowie nowego marketu w miejscu dawnego PKS–u nabierają tempa. walbrzyszek.com, 2014-06-26. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ a b c d Nie da się już zarobić na taxi, Gazeta Wrocławska, dostęp: 2017-09-24]
- ↑ Dariusz Gdesz: Przystanek kolejowy Wałbrzych Centrum gotowy na przyjęcie podróżnych. Wałbrzych nasze miasto. [dostęp 2020-12-13].
- ↑ Plakatowy rozkład jazdy - Wybór stacji - Portal Pasażera - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [online], portalpasazera.pl [dostęp 2021-06-13] (pol.).