Przejdź do zawartości

Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach
Zabytek: nr rej. A/389/12 z 19 listopada 2012[1]
Ilustracja
Budynek szkoły w 2013 roku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)

Adres

ul. Stanisława Wyspiańskiego 1-3

Typ budynku

szkoła

Styl architektoniczny

modernizm inspirowany Bauhausem[2]

Architekt

Martin Stefke

Inwestor

miasto Tarnowskie Góry

Kondygnacje

4

Rozpoczęcie budowy

1929

Ukończenie budowy

1932

Właściciel

miasto Tarnowskie Góry

Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach”
Ziemia50°26′34,4″N 18°50′56,1″E/50,442889 18,848917
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach (tzw. Szkoła Parkowa[3][4][5], niem. 1939–1945 Adolf-Hitler-Schule[6]) – gmach wybudowany w latach 1929–1932 w Tarnowskich Górach, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1], mieszczący współcześnie szkołę podstawową.

Lokalizacja

[edytuj | edytuj kod]

Budynek szkoły znajduje się w dzielnicy Śródmieście-Centrum miasta Tarnowskie Góry, na zachodnim skraju zabytkowego śródmieścia, po wschodniej stronie ulicy Stanisława Wyspiańskiego[7].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Początek budowy szkoły (1929)

Jedną z pierwszych szkół powszechnych w Tarnowskich Górach była Katolicka Szkoła Powszechna nr 2 Żeńska, która początkowo mieściła się w budynku przy ul. Zamkowej 3-5 w ścisłym centrum miasta. Miała ona jednak tylko 14 sal lekcyjnych, była więc zbyt mała w stosunku do wzrastających potrzeb. Z tego powodu tarnogórska rada miejska podjęła 5 listopada 1928 roku decyzję o budowie nowego, 32-klasowego gmachu szkolnego na zakupionej na ten cel dużej działce przy ul. Parkowej (obecnie ul. Stanisława Wyspiańskiego) w pobliżu parku miejskiego, stąd szkoła ta często nazywana była i jest „szkołą parkową”[3][4][2][5].

Budowa obiektu według projektu Martina Stefke, pod nadzorem miejskiego budowniczego Wiktora Warzechy, rozpoczęła się w grudniu 1929 i trwała niecałe 3 lata. Wykonawcą prac była firma Kaspara Jastrzembskiego z Tarnowskich Gór[2][3]. Otwarcie nowej placówki nastąpiło 31 października 1932 roku i brał w nim udział m.in. wojewoda Michał Grażyński[3]. Szkole nadano nazwę Katolicka Szkoła Powszechna nr 2 Żeńska im. Królowej Jadwigi. Oprócz niej w budynku swoje pomieszczenia miały również Szkoła Powszechna Specjalna nr 6 oraz Publiczna Szkoła Powszechna nr 5 dla Mniejszości Językowej Niemieckiej, która w roku szkolnym 1937/1938 przeniesiona została do budynku Szkoły Powszechnej nr 1 przy ulicy Jana III Sobieskiego[8][3][4].

W 1935 roku ze Szkoły Powszechnej nr 2 wyodrębniono Publiczną Szkołę Powszechną nr 4 Żeńską, zaś ze Szkoły Powszechnej nr 1 przy ulicy Sobieskiego – Publiczną Szkołę Powszechną nr 3 Męską. Ta druga we wrześniu 1937 roku przeniesiona została do budynku przy ul. Parkowej, w wyniku czego znalazły się w nim w sumie cztery szkoły[3].

Niemiecka pocztówka z Tarnowskich Gór z 1944 roku. Budynek szkoły (wówczas Adolf-Hitler-Schule) w prawym górnym roku

We wrześniu 1939 roku budynek przejęty został przez władze niemieckie, a szkole nadano nazwę Adolf-Hitler-Schule (pol. 'szkoła im. Adolfa Hitlera')[2][6]. W części budynku umieszczono szpital wojskowy, zaś pod koniec wojny na terenie boisk zbudowano schrony i rowy przeciwlotnicze.

Po wojnie budynek wyremontowano[3]. W 1954 roku uruchomiony został radiowęzeł. W roku szkolnym 1962/1963 szkoła stała się placówką koedukacyjną, natomiast w 1965 Szkołę Specjalną nr 6 przeniesiono do nowo wybudowanego budynku przy ul. Strzelców Bytomskich[3][4][9]. W 1972 roku, krótko po otwarciu nowego budynku szkolnego w dzielnicy Osada Jana, Szkoła Podstawowa nr 4 została zlikwidowana. Od tego momentu w budynku znajdują się już tylko dwie szkoły: Szkoła Podstawowa nr 2 (w bloku północnym) i Szkoła Podstawowa nr 3 (w bloku południowym). Rok później Szkoła Podstawowa nr 3 zyskała imię działacza komunistycznego, Aleksandra Zawadzkiego. W 1983 roku miał miejsce pierwszy od 1946 roku remont generalny budynku[3].

W 1990 roku z nazwy Szkoły Podstawowej nr 3 usunięto komunistycznego patrona, z kolei Szkole Podstawowej nr 2 nadano 19 listopada 1993 roku imię zmarłego wieloletniego nauczyciela tej szkoły, prof. Władysława Babireckiego[10].

W roku szkolnym 1999/2000 w wyniku reformy edukacji, Szkoła Podstawowa nr 2 przekształcona została w Publiczne Gimnazjum nr 2 Sportowe[3].

W czerwcu 2012 roku patronem Szkoły Podstawowej nr 3 został ks. Franciszek Blachnicki[11].

We wrześniu 2017 roku wskutek reformy systemu oświaty Publiczne Gimnazjum nr 2 Sportowe zostało włączone do Szkoły Podstawowej nr 3, tworząc jednolitą ośmioklasową Szkołę Podstawową nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego[12].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]
Budynek szkoły krótko po ukończeniu budowy (1932)

Budynek stanowi przykład wczesnego zastosowania modernistycznej formy architektonicznej inspirowanej działalnością Bauhausu[2]. Kształt jego żelbetowej konstrukcji sprowadzony został do geometrycznych form z zachowaniem klasycystycznego wyczucia. Został założony na symetrycznym rzucie, zbudowany z trzech potężnych bloków nakrytych płaskimi dachami, z których blok środkowy jest niższy i cofnięty względem bloku północnego i południowego. W tylnej części budynku znajdują się duże tarasy na dachach sal gimnastycznych[2][4].

Pierwotnie wnętrza mieściły 5 obszernych klatek schodowych, 2 sale gimnastyczne o wysokości 7 metrów, przy których znajdowały się po 2 szatnie i natryski, 30 sal lekcyjnych, 3 pracownie, 2 sale rysunkowe, 8 sal do nauczania o gospodarstwie domowym, 14 pomieszczeń na pomoce szkolne, 2 kuchnie i 2 stołówki, 2 kancelarie, 2 pokoje nauczycielskie i 2 mieszkania dla nauczycieli oraz 2 gabinety lekarskie i jedna świetlica. W „szkole parkowej” zainstalowano dzwonki elektryczne oraz – w jako pierwszej szkole w Polsce – zastosowano ogrzewanie gazowe. Do czasów współczesnych zachowała się oryginalna stolarka drzwiowa oraz – częściowo – okienna[2][4].

Wokół budynku znajduje się uporządkowane otoczenie z boiskami i ogródkiem szkolnym od strony tylnej oraz trawnikami i murkami z cegły klinkierowej z metalowymi listwami przed frontonem. Przed najmniejszym, środkowym wejściem ustawiony ceglany postument z zegarem[13].

W okresie międzywojennym, jako najnowocześniejszy budynek szkolny w kraju, był celem wielu delegacji, budził powszechne uznanie; nawet ze strony prasy niemieckiej[2].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
  • Budowa szkoły – widok od strony boisk
    Budowa szkoły – widok od strony boisk
  • Otoczenie szkoły przed głównymi wejściami
    Otoczenie szkoły przed głównymi wejściami
  • Elewacja tylna (od strony boisk)
    Elewacja tylna (od strony boisk)
  • Środkowa, cofnięta część budynku z zegarem
    Środkowa, cofnięta część budynku z zegarem
  • Fragment elewacji północnego bloku szkoły z klatką schodową za pionowym pasem okien
    Fragment elewacji północnego bloku szkoły z klatką schodową za pionowym pasem okien

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-02-01].
  2. ↑ a b c d e f g h Broniec i in. 2009 ↓, s. 109.
  3. ↑ a b c d e f g h i j Szkoła Podstawowa nr 3 im. ks. Franciszka Blachnickiego w Tarnowskich Górach: Historia naszej szkoły. [dostęp 2018-02-01]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f Herbert Jeziorski, Tarnowskie Góry w okresie międzywojennym (1918–1939). Szkoły i przedszkola, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 445–447, ISBN 83-911508-3-6.
  5. ↑ a b Ryszard Bednarczyk: Śladami tarnogórskiego funkcjonalizmu. Tarnowskie Góry: Fundacja Kruszce Śląska, 2015, s. 7.
  6. ↑ a b Widokówki z Tarnowskich Gór: Lata 1939–1945, Tarnowskie Góry w latach okupacji. [w:] tarnowskie_gory.fotopolska.eu, Dana [on-line]. 2017-02-07. [dostęp 2018-02-04]. (pol.).
  7. ↑ Ulica Stanisława Wyspiańskiego w Tarnowskich Górach na mapie Polski Targeo.
  8. ↑ Józef Prażmowski: Szkolnictwo w województwie śląskim: przedszkola, szkoły wszelkiego typu, nauczycielstwo. Katowice: nakładem autora, 1938, s. III. [dostęp 2018-02-04].
  9. ↑ Zdzisław Franus, Lata II wojny światowej i powojennego półwiecza. Oświata, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 611–612, ISBN 83-911508-3-6.
  10. ↑ Jan Pluta. Profesor – tarnogórska legenda. „Montes Tarnovicensis”, 2000-09-09. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.). 
  11. ↑ Ksiądz Franciszek Blachnicki patronem Szkoły Podstawowej nr 3 w Tarnowskich Górach. [w:] Urząd Miejski w Tarnowskich Górach [on-line]. 2012-06-05. [dostęp 2018-02-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-20)]. (pol.).
  12. ↑ Szkoły po nowemu. [w:] Urząd Miejski w Tarnowskich Górach [on-line]. 2017-02-22. [dostęp 2021-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  13. ↑ Zofia Krzykowska, Tarnowskie Góry w okresie międzywojennym (1918-1939). Architektura, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 471–472, ISBN 83-911508-3-6.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Marian Broniec, Ryszard Bednarczyk, Arkadiusz Czech, Mieczysław Filak, Krzysztof Gwóźdż, Jan Hahn, Marek Kandzia, Alicja Kosiba-Lesiak, Zofia Krzykowska, Dominik Ochman, Marek Panuś, Przemysław Rubacha, Anna Sopuch, Gabriela Szubińska, Marek Wojcik, Roman Wolniszewski: Przewodnik Tarnowskie Góry. Tarnowskie Góry: Drukpol sp.j., 2009. ISBN 978-83-61458-36-4.
Zabytki Tarnowskich Gór

UNESCO[A]
Zamki i pałace
Obiekty sakralne
Pozostałe budynki
Zabytkowe parki
Inne obiekty
Obiekty nieistniejące
  1. ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Budynek_Szkoły_Podstawowej_nr_3_im._ks._Franciszka_Blachnickiego_w_Tarnowskich_Górach&oldid=68732947”