Zamek w Tarnowskich Górach

Zamek w Tarnowskich Górach

nr rej. A/613/2020 z 2 kwietnia 2020
Widok współczesny zamku od strony południowo-zachodniej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)
Adres	ul. Zamkowa 12
Typ budynku	budynek mieszkalny
Ukończenie budowy	1575
Pierwszy właściciel	Jerzy Fryderyk Hohenzollern
Kolejni właściciele	(...) August Carl Friedrich von Boscamp-Lasopolski, nadinspektor hutniczy Birnbaum, pastor Naglo, sędzia górniczy Krickende, Friedrich Wilhelm Grundmann (...)
Obecny właściciel	Miasto Tarnowskie Góry
Położenie na mapie Tarnowskich Gór Zamek w Tarnowskich Górach
Położenie na mapie Polski Zamek w Tarnowskich Górach
Położenie na mapie województwa śląskiego Zamek w Tarnowskich Górach
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Zamek w Tarnowskich Górach
50°26′33,94″N 18°51′17,73″E

Zamek w Tarnowskich Górach – miejski zamek w Tarnowskich Górach na Górnym Śląsku.

Położenie

Budynek znajduje się w tarnogórskiej dzielnicy Śródmieście-Centrum przy ulicy Zamkowej 12.

Widok Tarnowskich Gór od strony południowej uwieczniony przez Paula Knötela w 1700. Zamek (oznaczony literą A) znajduje się po prawej stronie ryciny.

Opis

Zamek został wzniesiony na terenie miasta Tarnowskie Góry przez margrabiego Jerzego Fryderyka Hohenzollerna w 1575 roku jako miejska rezydencja (wiejską był zamek w Świerklańcu). Jest uwidoczniony na najstarszych tarnogórskich widokówkach (np. autorstwa Knödela z 1700 roku). Budynek był prostokątny w swoim rzucie i posiadał czworoboczną wieżę na osi, składał się z dwóch sklepionych pomieszczeń z sienią i klatki schodowej w wieży.

W 1670 na zamku przebywała małżonka króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego – królowa Eleonora Habsburżanka.

W czasach fryderycjańskich na zamku urzędował sędzia (wójt) mianowany przez pana stanowego ziemi bytomskiej, którym był hrabia Henckel von Donnersmarck.

W ciągu wieków zamek był gruntownie przebudowany i zaniedbywany, a obecnie bardziej przypomina wolnostojącą kamienicę – nie istnieje czworoboczna wieża zamkowa, a od strony wschodniej dobudowano nowe skrzydło. Starsza część gmachu jednak nadal posiada bardzo grube mury, zachowały się trzy sklepione piwnice, a w niektórych pomieszczeniach częściowe sklepienia kolebkowe oraz kolebkowe z lunetami. Ponadto od strony ulicy Zamkowej widoczne są filary wspierające arkady krużganka sklepionego żaglasto (pierwotnie krzyżowo-żebrowe). Podwórze jest odgrodzone prawdopodobnie oryginalnym murem (ze współczesną bramą, przeprutą w 2016).

Obecnie zamek pełni funkcje mieszkalne . Decyzją z 2 kwietnia 2020 został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. A/613/2020) .

Wolnomularstwo

Od 1800 roku zamek był rezydencją Augusta Carla Friedricha von Boscamp-Lasopolskiego, wolnomularza, inicjatora powstania tarnogórskiej loży masońskiej Silberfels (pol. ‘srebrna skała’) i to właśnie w nim mieściła się pierwsza siedziba loży. Między 1834 a 1858 spotkania masonów odbywały się jednocześnie na zamku i w wynajętym przez sędziego Krickende budynku 245 na Lyszczu (obecnie ul. Górnicza 38). W 1858 loża została przeniesiona do nowo wybudowanego budynku przy ulicy Jana III Sobieskiego , na którego miejscu dziś stoi gmach Tarnogórskiego Centrum Kultury.

Bibliografia

• Gminna Ewidencja Zabytków. BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, 2019-10-04. [dostęp 2021-03-10]. (pol.).
• Zofia Krzykowska: Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Najstarsze zabytki sztuki i architektury. W: Historia Tarnowskich Gór. red. Jan Drabina. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
• Przemysław Nadolski: Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). W: Historia Tarnowskich Gór. red. Jan Drabina. Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000. ISBN 83-911508-3-6.
• Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim (stan na 31 grudnia 2020 r.). Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2021-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
• Edward Wieczorek. Masoneria w Tarnowskich Górach. „Montes Tarnovicensis”. nr 41, 2009-12. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [dostęp 2021-03-21]. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).