Dąb wielkoowocowy

Dąb wielkoowocowy
	; Pokrój
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	bukowate
Rodzaj	dąb
Gatunek	dąb wielkoowocowy
	Nazwa systematyczna
	Quercus macrocarpa Michx.; Hist. Chênes Amér. 2 1801
Synonimy
	Cerris macrocarpa (Michx.) Raf.; Cerris oliviformis (F.Michx.) Raf.; Quercus macrocarpa var. abbreviata A.DC.; Quercus macrocarpa var. alata Coleman; Quercus macrocarpa f. appressa Trel.; Quercus macrocarpa var. macrocarpa; Quercus macrocarpa var. minor A.DC.; Quercus macrocarpa f. olivaeformis (F. Michx.) A. Gray; Quercus macrocarpa f. oliviformis (F.Michx.) Trel.; Quercus macrocarpa var. oliviformis (F.Michx.) A.Gray; Quercus macrocarpa subsp. oliviformis (F.Michx.) A.Camus; Quercus macrocarpa f. orbiculata Trel.; Quercus oliviformis F.Michx.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dąb wielkoowocowy, dąb wielkolistny (Quercus macrocarpa Michx.) – gatunek roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Występuje naturalnie w Kanadzie oraz Stanach Zjednoczonych^[5]^[6]^[7]. Dąb wielkoowocowy jest drzewem stanowym stanu Iowa. Czasami bywa mylony z Quercus lyrata i dębem białym^{[potrzebny przypis]}.

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. W Kanadzie został zaobserwowany w prowincjach Alberta, Manitoba, Nowy Brunszwik, Ontario, Quebec i Saskatchewan. W Stanach Zjednoczonych występuje w Alabamie, Arkansas, Connecticut, Dystrykcie Kolumbii, Delaware, Iowa, Illinois, Indianie, Kansas, Kentucky, Luizjanie, Massachusetts, Marylandzie, Maine, Michigan, Minnesocie, Missouri, Missisipi, Montanie, Karolinie Północnej, Dakocie Północnej, Nebrasce, New Hampshire, New Jersey, Nowym Meksyku, stanie Nowy Jork, Ohio, Oklahomie, Pensylwanii, Rhode Island, Dakocie Południowej, Tennessee, Teksasie, Wirginii, Vermoncie, Wisconsin, Wirginii Zachodniej oraz Wyoming)^[6].

Morfologia

Pokrój: Zrzucające liście drzewo dorastające do 30 m wysokości^[7]. Jest jednym z najbardziej masywnych drzew ze średnicą pnia dochodząca do 3 m^{[potrzebny przypis]}. Kora jest łuszcząca się i ma ciemnoszarą barwę^[7].
Liście: Blaszka liściowa ma kształt od odwrotnie jajowatego do eliptycznego. Mierzy 7–15 cm długości oraz 5–13 cm szerokości, jest mniej lub bardziej klapowana na brzegu, ma nasadę od zaokrąglonej do klinowej. Ogonek liściowy jest nagi i ma 15–25 mm długości^[7].
Kwiaty: Zielono-żółte bazie kwitnące wiosną^{[potrzebny przypis]}.
Owoce: Orzechy zwane żołędziami o kształcie od elipsoidalnie jajowatego do podługowatego, dorastają do 25–50 mm długości i 20–40 mm średnicy. Osadzone są pojedynczo w miseczkach o półkulistym kształcie, które mierzą 15–50 mm długości i 20–60 mm średnicy. Orzechy otulone są w miseczkach do 50–80% ich długości^[7]. Często występują frędzle dookoła miseczki^{[potrzebny przypis]}.

Biologia i ekologia

Rośnie w widnych lasach oraz na łąkach. Występuje na wysokości do 1000 m n.p.m.^[7] Jako drzewo jest stosunkowo odporny na ogień. Z tego względu był jednym z głównych gatunków prawie już nieistniejących sawann dębowych, których egzystencja jako zbiorowiska roślinnego była uwarunkowana wybuchającymi co pewien czas pożarami^{[potrzebny przypis]}.

Zmienność

W obrębie tego gatunku wyróżniono jedną odmianę^[3]:

Quercus macrocarpa var. depressa (Nutt.) Engelm.

Zagrożenia i ochrona

Kategoria zagrożenia według Czerwonej księgi gatunków zagrożonych: LC (least concern, najmniejszej troski)^[4].

Zastosowanie

Ze względu na pozbawione taniny żołędzie, ceniony był w sztuce kulinarnej jako nadający się do spożycia na surowo^[8]. Niektóre plemiona Indian używały tego gatunku w medycynie tradycyjnej^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-03] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Quercus macrocarpa Michx.. The Plant List. [dostęp 2017-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Quercus macrocarpa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Discover Life: Point Map of Quercus macrocarpa. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Comprehensive Report Species - Quercus macrocarpa. NatureServe. [dostęp 2017-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Quercus macrocarpa. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-03]. (fr.).
↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Krosno: Chemigrafia, 2004, s. 58-60. ISBN 83-904633-6-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-03] (ang.).

[tpl-3] Quercus macrocarpa Michx.. The Plant List. [dostęp 2017-03-03]. (ang.).

[iucn-4] Quercus macrocarpa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[eol-5] Discover Life: Point Map of Quercus macrocarpa. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-03-03]. (ang.).

[ns-6] Comprehensive Report Species - Quercus macrocarpa. NatureServe. [dostęp 2017-03-03]. (ang.).

[peb-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Quercus macrocarpa. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-03]. (fr.).

[luczaj-8] Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Krosno: Chemigrafia, 2004, s. 58-60. ISBN 83-904633-6-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]