Dobra (województwo opolskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dobra
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jana Chrzciciela
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Strzeleczki

Wysokość

ok. 170 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

750[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-364[3]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0503468

Położenie na mapie gminy Strzeleczki
Mapa konturowa gminy Strzeleczki, po prawej znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Dobra”
Ziemia50°27′01″N 17°54′05″E/50,450278 17,901389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dobra (dodatkowa nazwa w j. niem. Dobrau) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Strzeleczki w powiecie prudnickim. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dobra. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 758 osób.

Do wsi należy przysiółek Nowy Bud.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Sztuczne jezioro

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 19 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, pomiędzy Prudnikiem (31 km) a Krapkowicami (5 km), tuż przy granicy gminy Strzeleczki z gminą Krapkowice. Należy do Euroregionu Pradziad[4]. Leży na wysokości ok. 170 m n.p.m. i ma typowo nizinne ukształtowane[5]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Biała. W Dobrej znajduje się wodospad na rzece Białej – wpada ona do Osobłogi, która to w pobliskich Krapkowicach wpada do Odry. Przy wodospadzie znajduje się sztuczne jezioro wraz z ośrodkiem kempingowym i infrastrukturą potrzebną kąpielisku.

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

W Dobrej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Dobrej wynoszą 621 mm. Dominują wiatry zachodnie[6].

Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Dobra[7][8]
SIMC Nazwa Rodzaj
0503474 Nowy Bud przysiółek

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Dobra wywodzi się od polskiego słowa dobro, które oznacza pozytywną wartość czegoś, w tym przypadku „dobrą wieś”. Według innej interpretacji nazwa odnosi się do klasy gruntu: dobrej roli i żyznej ziemi. Trzeba zaznaczyć, że ta druga interpretacja jest nie do końca prawdziwa ponieważ miejscowość jest położona na ziemi klasy IV, V, a nawet VI. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod zgermanizowaną nazwą Dobrau wywodząc ją z języka polskiego we fragmencie: „Dobrau (1302 Dobra, polnisch Dobry)”[9].

Dobra jest jedną z najstarszych miejscowości w tej części Opolszczyzny, pierwsze wzmianki o niej pochodzą bowiem już z XIII w., ale z całą pewnością istniała dużo wcześniej[10].

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego, gdzie wymieniona jest w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico w zlatynizowanej, staropolskiej formie Dobren. Kolejna wzmianka pochodzi z 1302 r., gdzie miejscowość nazywana jest Dobrą. W roku 1342 pojawia się nazwa Dobron. W 1389 r. Dobra jest nazywana mianem Dobrin. W wykazie świętopietrza w roku 1447 widnieje nazwa Dobraw.

W roku 1571 pojawia się nazwa Dubrawa. W testamencie Jerzego von Oppersdorffa z roku 1649 powraca nazwa miejscowości z roku 1302 – Dobra. W sprawozdaniach z wizytacji archiprezbitera głogóweckiego w roku 1679 widnieje nazwa Dobro, a w roku 1688 Dobre. W wieku XVIII posługiwano się nazw Dobra i Dobrau obok siebie, z tym, że ta druga forma zaczęła wypierać pierwotną nazwę miejscowości. Od końca XVIII wieku do użytku weszła nazwa Dobrau.

Ze względu na polskie pochodzenie nazwy 1 sierpnia 1936 r. nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na nową, całkowicie niemiecką – Burgwasser. Tą nazwą posługiwano się aż do roku 1945. Wraz z nastaniem w 1946 r. polskiej administracji powrócono do nazwy Dobra[11], administracyjnie zatwierdzono ją 12 listopada 1946[12].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Herb baronowski rodziny Sehher-Thossów[13]
Pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I i II wojny światowej
Barokowy pałac przed przebudową
Pałac po przebudowie z 1860

Dobra jest jedną z najstarszych (1302)[14] miejscowości dawnego powiatu prudnickiego (Powiat Neustadt O.S.).

Pierwsze wzmianki o właścicielach z Dobrej pochodzą z końca XIV wieku. W dokumencie z 26 listopada 1387 książę Władysław opolski oddał w dzierżawę czynsz roczny między innymi za Dobrą wrocławskiej kapitule katedralnej. Podobnej treści jest dokument z 31 stycznia 1389 r., gdzie wymieniana jest Dobra jako własność książęca. Sam dokument dotyczy sprzedaży czynszu ze wsi Strzeleczki. W dokumencie z 14 sierpnia 1390 roku jako świadek występuje Johanes von Dobrin. Domniemywać można, że był on proboszczem istniejącej już parafii lub zarządcą majątku[15].

W kontekście właścicieli w Dobrej często pojawia się rodzina Caspara Rohoffsky, choć nie ma jednoznacznych źródeł potwierdzających własność. Rohoffsky mieli siedzibę w Steblowie, który należał do parafii w Dobrej. Na bocznej ścianie kościoła w Dobrej jest wmurowana płyta z piaskowca przedstawiająca naturalnej wielkości rycerza Rohoffsky wraz z ośmioma katuszami herbowymi[16].

W 1582 r. cesarz Rudolf II sprzedał Krapkowice Janowi-Hansowi von Redern. W 1629 baron Georg Heinrich von Redern nabywa Dobrą. W XVIII wieku hrabiowie Redern budują pałac w stylu baroku francuskiego. Budowniczym był Erdman Carl von Redern[16].

Pieczęć Dobrej (1855)

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[17]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[18]. Dnia 28 lutego 1780 majątek w Dobrej zakupił jeden z najbogatszych na Śląsku właścicieli ziemskich – hrabia Leopold Heinrich von Seherr-Thoss, pełniący funkcję podczaszego u króla Fryderyka Wielkiego. W 1857 roku hrabia Hermann von Seherr-Thoss postanawia przebudować barokowy pałac na neogotycką rezydencję. Przebudowę powierza Moritzowi Gottgetreu oraz Karlowi Lüdecke. W tym czasie powstaje również rozległy park w stylu angielskim oraz kilka innych zabudowań około pałacowych[19]. Wieś posiadała pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z kosą na ramieniu, a w otoku napis: DOBRAU: GEMEIN SIEGEL / NEYSTAETER CREIS (pol. Gmina Dobra / Powiat Prudnicki)[20].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 747 mieszkańców Dobrej 115 posługiwało się językiem niemieckim, a 632 językiem polskim[21]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Dobra znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[22]. Do głosowania uprawnionych było w Dobrej 498 osób, z czego 273, ok. 54,8%, stanowili mieszkańcy (w tym 265, ok. 53,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 495 głosów (ok. 99,4% uprawnionych), w tym 495 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 419 osób (ok. 84,6%), a za Polską 76 osób (ok. 15,4%)[23]. 28 marca 1921 w Dobrej Niemcy napadli na czterech Polaków, raniąc jednego strzałem z rewolweru[24].

Parafia Dobra od początku swego istnienia przynależała do diecezji wrocławskiej. Od początku przynależała do archiprezbiteratu głogóweckiego, który stanowił część archidiakonatu opolskiego. Na skutek wojen husyckich, a następnie reformacji, Dobra przestaje być samodzielną parafią i zostaje przyłączona do parafii Komorniki, a następnie do parafii Krapkowice, stając się kościołem filialnym. Ten stan rzeczy utrzymywał się, aż do 27 listopada 1920 r., kiedy Dobra stała się samodzielną kuracją z własnym duszpasterzem[5].

W czasie II wojny światowej w Dobrej utworzono podobóz Stalag VIII B/E115 obozu jenieckiego w Łambinowicach dla jeńców z imperium brytyjskiego[25]. Mieszkańcy Dobrej zostali ewakuowani do Prudnika przed nadejściem frontu. Akcją ewakuacyjną kierował Theodor Hergesell – szef obwodowej grupy NSDAP. Na miejscu pozostało kilku starych i chorych ludzi. Armia Czerwona wkroczyła do Dobrej 25 stycznia 1945 w drodze na Prudnik podczas operacji górnośląskiej. 27 stycznia 1945, pod naporem przeważających sił niemieckich, czerwonoarmiści wycofali się z rejonu Dobrej i Steblowa. W piwnicy piekarni Stanisława Urbiczka w Dobrej pozostawiono 8 ciężko rannych żołnierzy radzieckich. Tego samego dnia wieś odbiły pododdziały 100 Dywizja Strzelców. Żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali rannych czerwonoarmistów koło budynku poczty, a następnie spalili ich zwłoki wraz z szopą należącą do Mleczki. Niemcy mieli również dopuścić się egzekucji radzieckich żołnierzy w spalonym pałacu w Dobrej[26]. W marcu 1945 żołnierze Wehrmachtu zamordowali także dwóch Polaków, którzy byli świadkami budowy schronów w lesie między Dobrą a Strzeleczkami. Jednym z nich był Włodzimierz Prokasiuk. W czasie działań wojennych zniszczeniu uległo wiele zabudowań około pałacowych oraz podupadł okazały park w stylu angielskim, który wraz z neogotyckim pałacem stanowią unikalny w skali regionu zespół pałacowo-parkowy.

Rodzina Seherr-Thoss była właścicielem Dobrej do 1945, kiedy to, pałac został opanowany przez żołnierzy sowieckich. Po wojnie majątek rodu Seherr-Thossów został znacjonalizowany.

Położenie na mapie powiatu prudnickiego w 1950 r.

W latach 1945–1950 Dobra należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś była siedzibą gromady Dobra[27]. Do 1956 roku Dobra należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Dobra została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do nowo utworzonego krapkowickiego[28].

W 1991 w Dobrej powstał pomnik upamiętniający „wszystkie ofiary” I i II wojny światowej[29].

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Mietlołrzy[30].

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Pałac w Dobrej
Mauzoleum

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[34]:

  • kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, wybudowany w 1867 r. Został on ufundowany przez Olgę von Seherr-Thoss z rodu Strachwitz, a zaprojektowany został przez Moritza Gotgettreu, który nadał budowli neogotyckiego charakteru. Kościół powstał z kamienia, a dach został przykryty łupkiem[35]
  • cmentarz
  • pałac w Dobrej, zbudowany w 1720 roku, przebudowany w latach 1857–1860. Piękny neogotycki pałac stanowił własność rodu von Seherr-Thoss[36]. Ucierpiał w czasie wojny podczas ataku na wioskę żołnierzy rosyjskich w 1945 r. Aktualnie pałac jest w rękach prywatnych i trwa jego renowacja
  • mauzoleum: W 1882 roku wybudowano w parku grobowiec dla ewangelickich członków rodziny Seherr-Thoss. Mauzoleum podobnie jak kościół zostało wzniesione z kamienia i pokryte łupkiem. Całość utrzymana była w stylu neogotyckim[37]
  • oficyna
  • spichlerz
  • park
  • dwie bramy (stróżówki) prowadzące do parku

Pomniki i obiekty upamiętniające[edytuj | edytuj kod]

  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w Dobrej powstały w 1991 „ku pamięci wszystkich ofiar I i II wojny światowej”. Znajdują się na nim napisy w języku polskim i niemieckim oraz motyw krzyża chrześcijańskiego. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za prawidłowy[29].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Przez Dobrą przebiega droga wojewódzka:

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

W rejonie miejscowości przebiega linia kolejowa nr 306, łącząca Prudnik z Krapkowicami przez Białą i Strzeleczki. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Gogolinie.

Transport autobusowy[edytuj | edytuj kod]

Dobra posiada połączenia autobusowe z Moszną, Opolem, Prudnikiem, Krapkowicami, Smolarnią[38].

Transport autobusowy w Dobrej obsługiwany był przez PKS Prudnik[39]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[40]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[41], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[42]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[43]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Dobrej i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[44]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[45].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Dobrej[46].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Dobrą prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[47].

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Dobrej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszona w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Strzeleczkach[48]. Jednostka OSP została założona 10 kwietnia 1929[49]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Dobrej było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[50].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[51].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 24636
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 226 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-25].
  5. ↑ a b Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 16.
  6. ↑ Klimat: Dobra: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-25].
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  8. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
  9. ↑ Triest 1865 ↓, s. 1079.
  10. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 17.
  11. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 18.
  12. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  13. ↑ Alfred Freiherr von Krane, Wappen- und Handbuch des in Schlesien (einschliesslich der Oberlausitz) landgesessenen Adels. Goerlitz 1901 – 1904
  14. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 15.
  15. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 60.
  16. ↑ a b Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 61.
  17. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  18. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 62.
  20. ↑ 875 Dobrau (Dobra) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  21. ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  22. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  23. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  24. ↑ Terror w powiecie prudnickim, „Gazeta Opolska”, Bronisław Koraszewski – redaktor naczelny, 78, Opole: Nakładem i drukiem wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 7 kwietnia 1921, s. 3.
  25. ↑ Working Parties [online], lamsdorf.com [dostęp 2024-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-29] (ang.).
  26. ↑ Damian Tomczyk, Śląsk Opolski 1945 r. Zbrodnie wojenne Wehrmachtu popełnione na czerwonoarmistach, „Biuletyn Informacyjny Akowiec”, Danuta Schetyna – redaktor naczelny, 1 (48), Opole: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Opole, 2010, s. 6–8, ISSN 1506-9141.
  27. ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 27 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 68).
  28. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  29. ↑ a b Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  31. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
  32. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 96.
  33. ↑ a b c d e Dobra [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-04-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  34. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 49. [dostęp 2012-12-11].
  35. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 36.
  36. ↑ Dobra (województwo opolskie). [dostęp 2015-09-13].
  37. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 40.
  38. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Dobra, gm. Strzeleczki [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-11-24].
  39. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  40. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  41. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  42. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  43. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  44. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  45. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  46. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  47. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  48. ↑ Bronisław Kurpiela, Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Strzeleczkach za lata 2006–2010 [online], strzeleczki.pl [dostęp 2024-02-25].
  49. ↑ Erwin Filipczyk, ks. Norbert Zawilak: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar sp.z.o.o., 2002. s. 101.
  50. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
  51. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.
  • Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
  • Erwin Filipczyk: Dobra przez VII wieków. Opole: Litar, 2002.
  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Strzeleczki
Miasto
Wsie
Integralne
części wsi
Część
miasta

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dobra_(województwo_opolskie)&oldid=73544710”