Moszna (województwo opolskie)
wieś | |
Panorama Mosznej. Widoczne m.in.: pałac, staw Kałużnik, kościół | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2021) |
349[2] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
47-370[3] |
Tablice rejestracyjne |
OKR |
SIMC |
0503534 |
Położenie na mapie gminy Strzeleczki | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego | |
50°26′05″N 17°46′12″E/50,434722 17,770000[1] | |
Strona internetowa |
Moszna (dodatkowa nazwa w j. niem. Moschen) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią potok Nowoprudnicki[5].
W latach 1945–1955 w powiecie prudnickim, od 1 stycznia 1956 w powiecie krapkowickim. W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Łącznik w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2021 wieś była zamieszkana przez 349 osoby[2].
Do wsi należy przysiółek Urszulanowice.
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 11 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej, na dawnym szlaku komunikacyjnym z Prudnika do Krapkowic około 30 km od Opola, tuż przy granicy gminy Strzeleczki z gminą Biała (powiat prudnicki). Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Położona jest w rozwidleniu lewych dopływów Odry.
Środowisko naturalne
[edytuj | edytuj kod]W Mosznej panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Mosznej wynoszą 612 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0503540 | Urszulanowice | przysiółek |
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Moszna, a także niemiecką Moschen we fragmencie: „Moschen (polnisch Moszna)”[8]. Nazwa wsi pochodzi od wyrazu moszna, tj. worek, torba – w znaczeniu topograficznym: wgłębienie, dolina[9]. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Mośna[10]. 9 września 1947 nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, nazwę Moszna[11].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie dzisiejszej Mosznej pochodzą z czasów prehistorycznych[12]. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1650[13]. Podczas badań archeologicznych w miejscu pałacu w Mosznej odkryto ślady średniowiecznej, drewnianej budowli[14]. Teoria, jakoby w średniowieczu Moszna należała do zakonu templariuszy, nie znajduje potwierdzenia w dokumentach archiwalnych. Według ustaleń H. Barthla, w 1309 lub 1310 w okolicy późniejszej wsi zamieszkała rodzina Mosce lub Moschin[13].
Marcin Teofil Stephetius, archidiakon opolski, w 1679 podawał, że właścicielem Mosznej był „dominus Skal in Mossna”[13]. Na mapie księstwa opolskiego z 1736 przy nazwie Moschna postawiony został znak, który zgodnie z legendą oznacza „Villoe” (willa) albo „Pagi sine templo” (wieś bez kościoła)[14]. W 1723 wieś przeszła w posiadanie Georga Wilhelma von Reisewitz, nadmarszałka dworu Fryderyka Wielkiego. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[15]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[16]. W 1771 majątek zakupił Heinrich Leopold von Seherr-Thoss. W 1853 Karl Gothard von Seherr-Thoss sprzedał Moszną Heinrichowi von Erdmansdorf, od którego w 1866 dobra zakupił przemysłowiec Hubert von Tiele-Winckler[13]. Moszna stała się główną rezydencją rodziny Tiele-Wincklerów. Po śmierci Huberta, majątek w Mosznej odziedziczył jego najstarszy syn – Franz Hubert, starosta powiatu prudnickiego[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu dwa łabędzie płynące w prawo, nad nimi ptak, a w otoku napis: MOSCHEN GEMEIN SIEG: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Moszna / Powiat Prudnicki)[17].
W 1895 zawiązana została spółka Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, m.in. przez Mosznę. Linia została oddana do użytku w 1896[18]. W Mosznej wzniesiono parterowy ceglany budynek kasy biletowej z poczekalnią[19]. W nocy z 2 na 3 czerwca 1896 z nieokreślonych przyczyn w Mosznej wybuchł pożar. Spłonął wówczas barokowy pałac, w późniejszych latach na jego miejscu zbudowany został obecny obiekt. Lasy sąsiadujące z Moszną stanowiły popularne miejsce do polowania dla mieszkańców powiatu prudnickiego[14][20].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 461 mieszkańców Mosznej 134 posługiwało się językiem niemieckim, 316 językiem polskim, a 7 było dwujęzycznych[21]. W wyborach parlamentarnych w Republice Weimarskiej w 1919 najwięcej głosów w Mosznej zdobyli socjaldemokraci[22].
W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Moszna znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[23], w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[24]. 4 grudnia 1920 w Mosznej odbyło się zebranie wszystkich komitetów plebiscytowych powiatu prudnickiego, w którym wzięli udział m.in. Teodor Obremba, Konstanty Wolny i Franciszek Strzoda[25]. Do głosowania uprawnionych było w Mosznej 179 osób, z czego 174, ok. 97,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 103, ok. 57,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 178 głosów (ok. 99,4% uprawnionych), w tym 178 (100%) ważnych; za Niemcami głosowały 163 osoby (ok. 91,5%), a za Polską 15 osób (ok. 8,4%)[26].
Podczas II wojny światowej w Mosznej funkcjonowała filia lazaretu w Prudniku[27]. W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Rosjanie tymczasowo ewakuowali przez Moszną do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[28]. Mieszkańcy wsi pochowali w pobliżu bramy z gladiatorami prowadzącej do pałacu poległego podczas działań wojennych niemieckiego żandarma (grób ekshumowano w 2024)[29]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[30].
W latach 1945–1950 Moszna należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. Do 1956 roku Moszna należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Moszna została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do nowo utworzonego krapkowickiego[31]. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Łącznik[32], a w latach 1954–1972 do gromady Zielina[33].
W 1948 na bazie stada ze zlikwidowanej stadniny w Dłoniach koło Rawicza, w Mosznej powstała stadnina koni, która prowadzi od początku hodowlę koni pełnej krwi angielskiej, a od 1961 również koni szlachetnej półkrwi. W latach 1983–1999 w Mosznej zbudowano filialny kościół Niepokalanego Serca Maryi należący do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku i przeznaczony dla mieszkańców Mosznej, Dębiny i Ogiernicza[34].
Przynależność państwowa i administracyjna
[edytuj | edytuj kod]
Mieszkańcy
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Podlesioki[35].
Liczba mieszkańców wsi
[edytuj | edytuj kod]- 1871 – 107[36]
- 1885 – 299[37]
- 1905 – 419[38]
- 1910 – 461[21]
- 1933 – 341[39]
- 1939 – 354[39]
- 1966 – 328[40]
- 1998 – 440[41]
- 2002 – 419[41]
- 2009 – 357[41]
- 2010 – 332[42]
- 2011 – 344[41]
- 2021 – 349[41]
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[43]:
- zespół pałacowy, z XVIII-XX w.:
- pałac
- oficyna
- stajnie
- wozownie
- park, w parku zamkowym odkryto na początku XX wieku fragmenty piwnic, które H. Barthel w 1929 identyfikował, raczej bezzasadnie, z zamkiem templariuszy, miał on łączyć się podziemiami z zamkiem w Chrzelicach. Po II wojnie światowej podczas prac budowlanych natknięto się na ślady średniowiecznej palisady
- stacja pomp, ul. Zamkowa, z pocz. XX w.
- dom, ul. Wiejska 22, z pocz. XX w.
-
Oficyna
-
Stajnie
-
Wozownie
-
Park pałacowy
-
Stacja pomp
-
Dom, ul. Wiejska 22
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Mosznej chronione są ponadto[44]:
- zespół pałacowy:
- aleja dębów czerwonych
- aleja lipowa
- aleja kasztanowców
- brama z gladiatorami
- brama z lwami
- mieszkania pracownicze
- ujeżdżalnia
- trzy stajnie
- stajnie (kuchnie) ob. mieszkania
- stara siłownia, ob. mieszkania
- pralnia, ob. mieszkania
- stolarnia
- siłownia, ob. hotel
- kotłownia przy szklarni
- domy przy ul. Leśnej: 1, 6, 14, 18, 26
- kuźnia, ob. magazyn, ul. Leśna 5
- dom strażnika leśnego, ul. Powstańców Śląskich 51
- zespół folwarczny, ul. Prudnicka 1:
- dom
- mur ogrodzeniowy
- mur z bramą
- obory
- stodoła
- magazyn, dawniej elektrownia
- domy przy ul. Wiejskiej: 13, 16, 25/27
- zajazd, ob. mieszkania, ul. Prudnicka 12
- chlew przy zajeździe, ul. Zamkowa 2
- kolejowy przepust ceglany, 22,104 km w obrębie miejscowości
- leśniczówka, Urszulanowice 1
- dom, Urszulanowice 2
- chlew i kurnik w zagrodzie Urszulanowice 2
- silos na paszę, Urszulanowice
- leśniczówka, Urszulanowice 3
- chlew przy leśniczówce, Urszulanowice 3
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Miejscowi rolnicy, oprócz pracy w gospodarstwach, zatrudniali się w pobliskich zakładach przemysłowych: w Zakładach Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku, Prudnickich Zakładach Przemysłu Dziewiarskiego i Pończoszniczego w Strzeleczkach i Łączniku, a także w papierni w Krapkowicach i w „Otmęcie”[45].
W Mosznej siedzibę ma firma Usługi Dekarsko-Ciesielskie „Dachex”, zrzeszona w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[46].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]Przez Mosznę przebiega droga wojewódzka:
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]Nieczynny przystanek kolejowy w Mosznej znajduje się przy ul. Prudnickiej. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Prudniku.
Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896[19]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016[47][48]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[49].
Transport autobusowy
[edytuj | edytuj kod]Moszna posiada połączenia autobusowe z Opolem, Prudnikiem, Krapkowicami i Strzeleczkami. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[50].
Transport autobusowy w Mosznej obsługiwany był przez PKS Prudnik[51]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[52]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[53], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[54]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[55]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Mosznej i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[56]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[57].
Transport rowerowy
[edytuj | edytuj kod]W 2020 ukończono budowę ścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej, przedłużonej w 2021 do Zieliny[58]. Ścieżka długości ponad 20 km zaczyna się w Prudniku przy rondzie im. Stanisława Szozdy i prowadzi wzdłuż dróg wojewódzkich nr 414 i 409 przez Lubrzę, Dobroszewice, Białą, Krobusz, Dębinę i Moszną[59], kończąc się w Zielinie[58].
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Pałac w Mosznej jest jednym z najbardziej znanych obiektów zabytkowych w województwie opolskim. W obiekcie odbywa się doroczne Święto kwitnącej azalii[60] – w maju i czerwcu jest tu popularyzowana muzyka kompozytorów polskich i niemieckich, w czasie święta galeria prezentuje wystawy plastyczne, odbywają się tu również plenery malarskie[61].
Religia
[edytuj | edytuj kod]W Mosznej znajduje się katolicki kościół Niepokalanego Serca Maryi, który należy do parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku (dekanat Biała)[62].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Moszna jest jedną ze wsi o największych walorach turystycznych w województwie opolskim[63]. Zespół pałacowo-parkowy w Mosznej został wymieniony w Kanonie Krajoznawczym Polski[64]. Z pobliskiego Łącznika do Mosznej przeniesiona została Fabryka Robotów Sebastiana Kucharskiego. Prezentowane w niej są rzeźby wykonane z metalu i złomu, nawiązujące do filmów i fantastyki[65].
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Mosznej[66]. PTTK Prudnik przyznaje również Kolarską Odznakę Turystyczną w „Królestwie Pradziada” za odwiedzenie m.in. Mosznej[67]. Przez Moszną przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę[68].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Moszną prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[69].
Szlaki rowerowe
[edytuj | edytuj kod]Przez Moszną prowadzi szlak rowerowy[70]:
- Trasa rowerowa PTTK nr 262-z: Biała – Stare Miasto – Solec – Rostkowice – Gostomia – Nowa Wieś Prudnicka – Urszulanowice – Moszna – Ogiernicze – Łącznik – Chrzelice – Rzymkowice – Pogórze – Frącki – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała
Bezpieczeństwo
[edytuj | edytuj kod]W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Mosznej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, zrzeszona w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP w Strzeleczkach[71]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Mosznej było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[72].
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 8 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[73].
Teren wsi, jak i całej gminy Strzeleczki, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[74]. Gminę Strzeleczki obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[75].
Ludzie związani z Moszną
[edytuj | edytuj kod]- Johann Eduard von Schleinitz (1798–1869) – nadprezydent prowincji Śląsk, zmarły w Mosznej
- Hubert von Tiele-Winckler (1823–1893) – szlachcic, właściciel Mosznej
- Franz Hubert von Tiele-Winckler (1857–1922) – hrabia, starosta powiatu prudnickiego, właściciel pałacu w Mosznej
- Claus-Hubert von Tiele-Winckler (1892–1938) – hrabia, właściciel pałacu w Mosznej
- Andrzej Strzelecki (1920–2002) – lekarz weterynarz, kierownik lecznicy w Mosznej
- Władysław Byszewski (1922–2019) – mistrz Polski w skokach przez przeszkody, kierownik stadniny koni w Mosznej
- Marek Hołda (ur. 1956) – malarz, rysownik, instruktor jazdy konnej w Mosznej
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 83671
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 796 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Roksana Kosacka , Obwieszczenie w sprawie wszczęcia postępowania wodnoprawnego w zakresie poboru wód podziemnych oraz odprowadzania popłuczyn ze stacji uzdatniania wody do potoku Nowoprudnickiego w m. Moszna [online], bip.powiatkrapkowicki.pl, 17 września 2010 [dostęp 2024-08-18] .
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ Klimat: Moszna: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ Triest 1865 ↓, s. 1100.
- ↑ Moszna – Urząd Gminy Strzeleczki [online], strzeleczki.pl [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 24.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 27.
- ↑ a b c d Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 147.
- ↑ a b c d Cichoń-Bitka 1987 ↓, s. 148.
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736 .
- ↑ Andrzej Dereń , XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X .
- ↑ 959 Moschen (Moszna) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
- ↑ Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)].
- ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 105.
- ↑ Henryka Młynarska , Darz Bór, niech Cię bór obdarza, niech przynosi Ci dary, „Tygodnik Prudnicki”, 45 (1759), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 listopada 2024, s. 20, ISSN 1231-904X .
- ↑ a b Kazimierz Nabzdyk , Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74 .
- ↑ Wynik wyborów w Prudnickiem, „Gazeta Opolska”, 284, Opole: Nakładem Wydawnictwa „Gazety Opolskiej”, 5 grudnia 1919, s. 1 .
- ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24 .
- ↑ Hellfeier 2014 ↓, s. 100.
- ↑ Wiadomości z bliska i z daleka, „Nowiny Codzienne”, 276, Opole: Drukiem i nakładem „Nowin”, 15 grudnia 1920, s. 3 .
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2022-09-28]. (niem.).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 221.
- ↑ Antoni Barszczyński, Oswobodzenie Prądnika, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 9 (49), Prądnik [Prudnik]: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 16 marca 1947, s. 3 .
- ↑ Jarosław Tomaszewicz , Szczątki niemieckiego żołnierza z czasów II wojny światowej odkryto w Mosznej [online], Teraz Prudnik!, 22 listopada 2024 [dostęp 2024-11-22] (pol.).
- ↑ Andrzej Dereń , Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X .
- ↑ Andrzej Dereń , Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
- ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250 .
- ↑ Uchwała Nr VII/28/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu prudnickiego, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 12, Opole: Prezydium WRN, 27 grudnia 1954, s. 10–11 .
- ↑ Renata Sołtysek , Budownictwo kościołów na Śląsku Opolskim w Polsce Ludowej (1945–1989): „Bogu na chwałę, nam na zbawienie”, Opole: Instytut Śląski, 2022, s. 433–434, ISBN 978-83-7126-412-2 .
- ↑ Robert Hellfeier , Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352 .
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1871) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1885) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ Kreis Neustadt O.S. (1. Dezember 1905) [online], AGOFF [dostęp 2024-06-14] (niem.).
- ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt in Oberschlesien [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08] .
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 105 .
- ↑ a b c d e Moszna [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Największe Strzeleczki, najmniejsze Urszulanowice, „Tygodnik Prudnicki”, 11 (1055), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 16 marca 2011, s. 15, ISSN 1231-904X .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 51 .
- ↑ Ewidencja – Gmina Strzeleczki [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-08-16] .
- ↑ Zaprzęg... w stadninie? [online], moszna.info, 24 czerwca 2009 [dostęp 2024-08-18] .
- ↑ Lista Rzemieślników [online], cechprudnik.eu [zarchiwizowane z adresu 2023-12-09] .
- ↑ Maciej Dobrzański: Pociągi wracają na linię Prudnik-Krapkowice. prudnik24.pl, 2016-08-03. [dostęp 2019-03-02]. (pol.).
- ↑ Radosław Dimitrow: Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą. nto.pl, 2016-08-30. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
- ↑ Wielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6, ISSN 1231-904X .
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Moszna, gm. Strzeleczki [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-17] .
- ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23] .
- ↑ Damian Wicher , Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X .
- ↑ Zbigniew Taylor , Ariel Ciechański , Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
- ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Maciej Dobrzański , Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ Maciej Dobrzański , Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
- ↑ a b Andrzej Dereń , Dalej, niż do Mosznej [online], Teraz Prudnik!, 20 czerwca 2021 [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Ścieżka rowerowa Prudnik-Moszna [online], visitopolskie.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Muzyczne Święto Kwitnących Azalii 1–30 maja 2015 – Zamek Moszna [online], moszna-zamek.pl [dostęp 2020-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-16] (pol.).
- ↑ Wojciech Giermaziak , Zamek w Mosznej jako dawne Centrum Terapii Nerwic, „Forum Bibliotek Medycznych”, R.10, nr 1, 2017, s.546 .
- ↑ Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-02] (pol.).
- ↑ Wiesław Drobek, Ewa Dawidejt-Drobek. Nowe turystyczne funkcje wsi na Śląsku Opolskim w kontekście pamięci przeszłości. „Studia Obszarów Wiejskich”. 54, s. 28, 2019. Warszawa: PAN IGiPZ. ISSN 1642-4689.
- ↑ Kanon Krajoznawczy Polski [online], pttk.pl [dostęp 2024-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
- ↑ Andrzej Dereń , Fabryka Robotów wśród Cudów Polski, „Tygodnik Prudnicki”, 31 (1745), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 31 lipca 2024, s. 19, ISSN 1231-904X .
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01] .
- ↑ Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej w „Królestwie Pradziada” [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08] .
- ↑ Regulamin Odznaki Turystyczno-Krajoznawczej Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-08] .
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X .
- ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko , Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 13, ISBN 978-83-7618-031-1 .
- ↑ Bronisław Kurpiela , Sprawozdanie z działalności Zarządu Oddziału Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Strzeleczkach za lata 2006–2010 [online], strzeleczki.pl [dostęp 2024-02-25] .
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
- ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Felix Triest , Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
- Maria Cichoń-Bitka. Historia zamku w Mosznej. „Opolski Informator Konserwatorski”. 4, 1987. Opole: WOINTE.
- Robert Hellfeier , Smolarnia – 350 lat historii, Smolarnia: Gmina Strzeleczki, 2014, ISBN 978-83-63233-26-6 .
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.