Golczewo
Golczewo (niem. Gülzow) – niewielkie miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Golczewo. Położone na Równinie Gryfickiej, nad Jeziorem Okonim i Jeziorem Szczuczym i przepływającą przez nie rzeką Niemicą.
31 grudnia 2010 r. miasto miało 2708 mieszkańców[1].
Położenie
Miasto znajduje się w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego. Golczewo jest położone w południowo-zachodniej części Równiny Gryfickiej. W granicach administracyjnych miasta znajdują się dwa większe zbiorniki wodne: Jezioro Okonie i Jezioro Szczucze, przez które przepływa rzeka Niemica. Główna zabudowa Golczewa mieści się na wschodnich brzegach obu jezior.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 7,42 km²[2].
Częściami miasta są: Golczewko, Golczewo-Młyn i Rybaki. Układ miejski tworzą 29 ulice i 2 osiedla mieszkalne.
Golczewo położone jest przy drodze wojewódzkiej nr 106 (Rzewnowo – Stargard – Pyrzyce).
Do 1945 r. w prowincji Pomorze, w rejencji szczecińskiej. W latach 1946–1998 Golczewo należało do województwa szczecińskiego.
Historia
- IX wiek – nad jeziorami Górnym i Dolnym powstało grodzisko z chroniącą od południa dawne państwo Słowian – Wolin
- IX-XIII wiek – twierdza przekształcona została w solidny zamek, wokół którego powstała słowiańska osada
- XIV wiek – dokument z 15 lipca 1304 roku informuje o sprzedaży zamku przez dwóch rycerzy biskupowi kamieńskiemu za zgoda księcia szczecińskiego Bogusława IV
- 1405 r. – zamek przeszedł we władanie książąt pomorskich
- 1436 r. – książę szczeciński ponownie przekazuje zamek biskupom kamieńskim
- 1454 r. – synod biskupów w Golczewie
- 1520 r. – zamek kilkakrotnie był odwiedzany przez księcia Bogusława X
- 1684 r. – Golczewo wraz z całym biskupstwem przeszło się we władanie Marchii Brandenburskiej
- XVIII wiek – Golczewo spełniało wszystkie funkcje ośrodka miejskiego. Posiadało 40 domów, liczyło kilkuset mieszkańców. Trudnili się oni rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Liczne przywileje otrzymali tutejsi rzemieślnicy: krawcy, tkacze, siodlarze, kowale i płatnerze. Zamek uległ zniszczeniu, z opisu z 1784 roku wynika, że jest już kupą gruzów. Pozostała tylko wieża.
- XIX wiek – Miasto liczyło ponad 1000 mieszkańców (w roku 1876 – 1300). Zabudowa osady była była skrzyżowaniem budownictwa miejskiego z tradycyjną zabudową wiejską. W tym czasie odbywały się w Golczewie liczne targi na drewno, bydło i konie. Specyficzną cechą rzemiosła w tamtym czasie była produkcja łodzi dla potrzeb rybactwa z osad nad Zalewem Szczecińskim i Dziwną. Mieszkańcy trudnili się również spławem drzewa Niemicą.
- 1945 r. – podczas działań wojennych zniszczonych zostało 40 procent miasta, wiele zakładów przemysłowych i rzemieślniczych. Miejscowość została włączona do Polski. Jej dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Przez krótki okres administracja polska używała nazw Goleszewo oraz Goliszewo[3][4], jednak ostatecznie ustaloną ją w obecnej formie.
- 1 stycznia 1990 r. – ze względu na miejski charakter funkcjonalno-przestrzenny, Golczewo uzyskało prawa miejskie[5].
Architektura
Zabytki
Przy skrzyżowaniu ulic Jedności Narodowej, Witosa i Zwycięstwa znajduje się XVI-wieczny kościół pw. św. Andrzeja Boboli. Tutejsza parafia jest siedzibą dekanatu.
Przy wyjeździe z Golczewa w kierunku Przybiernowa stoi wysoka na 33 m baszta – pozostałość po zamku biskupów kamieńskich, z przełomu XIII/XIV w. Znajduje się na niej punkt widokowy, z którego roztacza się widok na Jezioro Szczucze i Jezioro Okonie oraz okolice Golczewa.
Do rejestru zabytków został wpisany również teren osiedla.
Współczesność
W mieście znajdują się: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w którym działają poradnie podstawowej opieki zdrowotnej, poradnia ginekologiczno-położnicza, poradnia chirurgiczna oraz gabinet fizjoterapii[6] Lecznica dla zwierząt, posterunek policji, dwa banki, urząd pocztowy. W mieście działają 3 placówki oświatowe: zespół szkół ogólnokształcących, gimnazjum oraz zespół szkolno-przedszkolny, w ramach którego działa szkoła podstawowa i przedszkole. Placówką kulturalną jest Miejska Biblioteka.
Turystyka
Szlaki turystyczne
„Szlak przez „Las Golczewski” (o długości 15,5 km, szlak okrężny: Golczewo – rezerwat przyrody „Golczewskie Uroczysko” – Jezioro Żabie – zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski” – Kłęby (wschodni skraj wsi) – Jezioro Szczucze – Golczewo)
„Szlak „Doliną Niemicy” (o długości 17,5 km, szlak okrężny: Golczewo – Jezioro Szczucze – Jezioro Okonie – Gadom – dolina Niemicy – Samlino – Gołogóra – Golczewo)
Ochrona przyrody
W Golczewie rośnie 5 drzew uznanych za pomniki przyrody. Na ogródkach działkowych przy ul. Miodowej (działka nr 393) rosną 4 buki czerwone o obwodach od 347 do 356 cm. Na cmentarzu niemieckim na działce nr 199 rośnie brzoza brodawkowata o obwodzie 478 cm[7].
- rezerwat przyrody „Golczewskie Uroczysko” – 3 km na wschód-północny wschód
- zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Golczewski” – 3 km na wschód-południowy wschód
- zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Las Samliński” – 1,5 km na północny zachód
Sport i rekreacja
Miejscowym zespołem piłki nożnej jest Ludowy Klub Sportowy „Iskra” Golczewo, utworzony 17 września 1946 roku. Zespół piłkarski posiada barwy klubowe zielono-niebiesko-żółte[8]. Klub rozgrywa mecze na stadionie przy ulicy Krótkiej. W sezonie 2010/2011 „Iskra” Golczewo grała w A-klasie, grupie szczecińskiej. „Iskra” zajęła 1 miejsce przed Pomorzaninem Przybiernów i awansowała do klasy Okręgowej[9].
Demografia
Struktura demograficzna mieszkańców Golczewa według danych z 31 grudnia 2008[10]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 2726 | 100 | 1397 | 51,25 | 1329 | 48,75 |
| Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 541 | 19,85 | 256 | 9,39 | 285 | 10,45 |
| Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 1815 | 66,58 | 870 | 31,91 | 945 | 34,67 |
| Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 370 | 13,57 | 271 | 9,94 | 99 | 3,63 |
- Piramida wieku mieszkańców Golczewa w 2014 roku[11].
Administracja
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Golczewie zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Zwycięstwa.
Burmistrzowie Golczewa:
- Janusz Domański (1990 – 2006)
- Andrzej Jan Danieluk (od 2006)
Gmina Golczewo utworzyła jednostkę pomocniczą – „Osiedle Golczewo”, które obejmuje miejscowości: Golczewo, Golczewo-Gaj i Sosnowice[12][13]. Mieszkańcy tych trzech miejscowości na zebraniu ogólnym wyłaniają zarząd osiedla oraz jego przewodniczącego[14].
Mieszkańcy Golczewa wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych Szczecin, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Miasta partnerskie
Zobacz też
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). , 2011-06-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1734-6118.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. , 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
- ↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945–1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 70. ISBN 83-87879-34-7.
- ↑ Uchwała nr 165 Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 1989 r. w sprawie utworzenia miasta Gołczewo w województwie szczecińskim (M.P. z 1989 r. nr 41, poz. 326).
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej.
- ↑ Uchwała Nr XXVII/177/01 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 7 września 2001 r. ws. uznania drzew za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 38, poz. 889).
- ↑ O klubie. strona nieoficjalna LKS „Iskra” Golczewo. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Iskra Golczewo. 90minut.pl. [dostęp 2010-01-31]. (pol.).
- ↑ Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Golczewo, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Uchwała Nr XXIII/154/2000 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 28 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 4, poz. 38).
- ↑ Uchwała Nr XXVII/173/01 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 7 września 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 35, poz. 803).
- ↑ Uchwała Nr XXI/159/97 Rady Miejskiej w Golczewie z dnia 27 lutego 1997 r. ws. Statutu Osiedla Golczewo (z późn. zmianami).
- ↑ Partnerschaften. Partnerstadt Golzewo, serwis amt-joachimsthal.de [dostęp 5.08.2015].
Bibliografia
- Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 2001, s. 403–404. ISBN 83-7200-583-4.
Linki zewnętrzne
- Nadleśnictwo Rokita
- Historia Żydów w Golczewie na portalu Wirtualny Sztetl
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
- Siedziba gminy: Golczewo
