53°53′55″N 16°50′16″E/53,898611 16,837778Biały Bór
| ||||
| ||||
| ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  zachodniopomorskie
| |||
| Powiat | szczecinecki | |||
| Gmina | Biały Bór | |||
| Data założenia | XIII wiek | |||
| Prawa miejskie | 1382 | |||
| Burmistrz | Paweł Mikołajewski | |||
| Powierzchnia | 12,82 km² | |||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
2207[1] 172,2 os./km² | |||
| Strefa numeracyjna | (+48) 94 | |||
| Kod pocztowy | 78-425 | |||
| Tablice rejestracyjne | ZSZ | |||
Położenie na mapie gminy Biały Bór   Biały Bór | ||||
Położenie na mapie powiatu szczecineckiego  Biały Bór | ||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  Biały Bór | ||||
Położenie na mapie Polski  Biały Bór | ||||
| 53°53′55″N 16°50′16″E/53,898611 16,837778
| ||||
| TERC (TERYT) | 3215034 | |||
| SIMC | 0949767 | |||
Urząd miejski ul. Słupska 1078-425 Biały Bór | ||||
| Strona internetowa | ||||
Biały Bór (staropl. "Białobork", niem. Baldenburg - dawniej (de) Ball de Olde, ukr. Білий Бір) – miasto w północnej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Biały Bór.
Położone jest w dolinie rzeki Białej, na przesmyku między jeziorami Bielsko i Ławiczka. Prawa miejskie uzyskał w 1382, w czasie II wojny światowej został znacznie zniszczony.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2219 mieszkańców[2].
W miejscowości działało Stado Ogierów Biały Bór. Od 1994 r. jako Zakład Treningowy Skarbu Państwa Biały Bór[3], potem ponownie jako SO. W 2003 r. weszło w skład Stada Ogierów w Sierakowie Wielkopolskim Sp. z o.o., a w 2007 r. przeszło w skład Stadniny Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o.. Od ok. 2011 r. stadnina jest dzierżawiona przez firmę prywatną.
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Położone na Pojezierzu Drawskim w okolicach jezior: Bielsko (o pow. 268 ha i głębokości do 23 m), Cieszęcino (o pow. 102 ha i głębokości 50 m), wzdłuż których rozciąga się park krajobrazowy wraz z jeziorami Łobez (zajmuje obszar o pow. 48,7 ha) i Jezioro Ławiczka (pow. 6,6 ha). Leżą one w dorzeczu Gwdy i Noteci, a ich wody spływają rzeką Białą do Czernicy. Okolice jezior pokryte są lasami mieszanymi oraz borami.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. koszalińskiego.
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia gminy wynosiła 12,82 km²[4].
Osiedla mieszkaniowe miasta: Dalkowo, Kamienna, Linowo.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Biały Bór leży na przecięciu dróg krajowych: nr 25 z nr 20. Połączenia do miasta obsługuje pięciu przewoźników autobusowych wywodzących się z b. PKS:
- PPKS Bytów
- PKS SŁUPSK S.A.
- PKS Człuchów
- PKS Koszalin
- PKS Szczecinek
- PKS Jelenia Góra (sezonowo)
Przez miasto biegnie linia kolejowa Piła Główna – Ustka, z przystankiem Biały Bór.
Gmina zasłynęła w 2011 r. z sieci fotoradarów o zagęszczeniu nieproporcjonalnym do swojego obszaru i zaludnienia[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1283 – książę gdański Mściwoj II ufundował tu parafię podległą arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu
- 1309 – pod panowaniem Krzyżaków
- 1382 – lokacja miasta
- 1395 – potwierdzenie praw miejskich chełmińskich przez Wielkiego Mistrza Zakonu Konrada Zöllnera von Rotenstein
- 1408 – probostwo otrzymało wieś od wielkiego mistrza Ulricha von Jungingen
- 1466-1772 – miejscowość należała do Prus Królewskich w Koronie Polskiej
- 1623-1638 – starostą był Andrzej Łaszewski, a następnie do 1648 jego żona Helena
- 1649-1654 – starostą Białego Boru (Białoborku) był Mikołaj Trzebuchowski, syn Samuela[6] i Elżbiety Kretkowskiej. Mikołaj Trzebuchowski wraz z żoną Teresą Łaszewską 14 lipca 1654 roku scedowali starostwo Franciszkowi Wejherowi[7]
- 1654-1671 – starostą był Franciszek Wejher
- 1671-1672 – starostą był Joachim Ernest Krokowski
- 1672-1672 – starostą Dorota Krokowska, córka poprzednika
- 1673-1768 – starostwo w rękach Wejherów
- 1768-1772 – starostą był Henryk Goltz
- od 1772 – miasto pod zaborem pruskim
- 1875 – nowy kościół katolicki, należący do parafii Eikfirn, obsługiwał 56 wiernych
- 1878 – uzyskanie połączenia kolejowego
- 1939 – 2292 mieszkańców
- 1945 – miasteczko, silnie ufortyfikowane, stanowiło część umocnień Wału Pomorskiego i zostało zniszczone w 80%, zaś ludność je opuściła
- 1950 – 775 mieszkańców
- 1957 – 1315 mieszkańców
W Białym Borze w latach 60. XX w. kręcono film pt. Pan Wołodyjowski.
Na polskiej mapie wojskowej z 1936 r. przy oznaczeniu miasta podano polski egzonim Białybór[8]. Nazwę Biały Bór ustalono urzędowo w 1946 r.[9]
Ukraińska ludność[edytuj | edytuj kod]
Po Drugiej wojnie światowej do zniszczonego miasta w ramach akcji Wisła przesiedlono wiele ukraińskich rodzin. Dziś Biały Bór jest jednym z największych ośrodków Ukraińców w Polsce. W mieście działa 3-stopniowy Zespół Szkoł Ukraińskich im. Tarasa Szewczenki (podstawowa, gimnazjum, liceum), greckokatolicka Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy, wybudowana w latach 1992 - 1997 według projektu J.Nowosielskiego przy udziale B.Kotarby.
Przyroda i turystyka[edytuj | edytuj kod]
Miasto położone jest w niewielkiej dolinie, otoczone lasami. Obiekty historyczne[10]:
- kościół neogotycki św. Michała Archanioła z 1878 r. z późnobarokowym ołtarzem
- Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy według projektu i z dekoracją malarską J. Nowosielskiego, 23 września 2007 r. podniesiona do rangi sanktuarium
- pomnik Tarasa Szewczenki
- neogotycki budynek d. sądu grodzkiego (dziś niemal w ruinie, należy do właściciela prywatnego)[11]
- pozostałość po młynie wodnym
- stadnina ogierów stylizowana na dawny dwór szlachecki, z torem jeździeckim
- bunkry Wału Pomorskiego
- park
- Cmentarz żydowski w Białym Borze
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- dawny budynek Sądu przy ul. Sądowej 9 (obecnie szkoła)
- Kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła
- stajnie przy ul. Dworcowej 22
- Ratusz przy ul. Żymierskiego 10
- dworzec PKP, ul. Kolejowa
- szkoła, ul. Brzeźnicka 10
- budynek, ul. Bobolicka 4
- narożny dom przy skrzyżowaniu dróg do Szczecinka i Bobolic - parter tego budynku to ryglujący to skrzyżowanie niemiecki dwusektorowy schron bojowy z lat 1939-1945
Żwirownia[edytuj | edytuj kod]
W okolicach miasta znajduje się jedno z najwyższych wzniesień w regionie. Jest to sztuczne wzniesienie powstałe z wydobywania żwiru. Góra ma wysokość ok. 250 m. Przy dobrej pogodzie można zobaczyć z niej oddalony o 30 km Szczecinek.[potrzebny przypis]
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działa kilka placówek oświatowych:
- Zespół Szkół nr 1
- Szkoła Podstawowa nr 2 (mniejszości ukraińskiej)
- Gimnazjum nr 2 (mniejszości ukraińskiej)
- Zespół Szkół im. Oskara Langego
- Liceum Ogólnokształcące nr 1 (mniejszości ukraińskiej)
- Technikum hodowli koni
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców Białego Boru w 2014 roku[1].
Sport[edytuj | edytuj kod]
W mieście działa:
- klub piłkarski Lider
- klub piłkarski Hubertus
- klub kajakarski Hubertus
- klub jeździecki Hubertus przy stadninie koni
W mieście organizowane są mistrzostwa Polski w WKKW.
Obiekty sportowe:
- hala przy Zespole Szkół nr 1
- 2 stadniny koni
- stadion miejski
- kompleks boisk "Orlik 2012"
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Białym Borze zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Żymierskiego.
Burmistrzowie Białego Boru:
- Franciszek Lech Kwaśniewski (PSL) (2002-2012)
- Paweł Stanisław Mikołajewski (2013 r.)
Biały Bór należy do Związku Miast Polskich.
Mieszkańcy Białego Boru wybierają posłów z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu wyborczego nr 100, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
- Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Białym Borze
- Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Białym Borze
- Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (w tym grupa języka migowego) z Salą Królestwa[12].
Osoby z Białego Boru[edytuj | edytuj kod]
W latach 1967-2008 w Białym Borze mieszkał podporucznik Józef Mioduszewski, urodzony w 1922 r., zmarł w 2008 r. Ułan, bojownik Armii Krajowej, uczestnik akcji "Burza" w powstaniu warszawskim, odznaczony za zasługi w walce przeciw Armii Czerwonej m.in. Orderem Odrodzenia Polski "Polonia Restituta" klasy kawalerskiej, dwoma Krzyżami Walecznych. Miłośnik koni – w latach 1972-1981 był kierownikiem stada ogierów w Białym Borze. Pośmiertnie uhonorowany tytułem Bohatera Łomianek przez Radę Miejską i Burmistrza Łomianek.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Bialy_Bor, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
- ↑ Internetowy System Aktów Prawnych Dz.U. 1994 nr 83 poz. 383
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
- ↑ MIEJSCA KONTROLI RUCHU DROGOWEGO - Miasto i Gmina Biały Bór, miastoigminabialybor.portal.esp.parseta.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
- ↑ Jerzy Antoni Kostka, Kostkowie herbu Dąbrowa . Wyd. Z.P. POLIMER Koszalin 2010, ISBN 978-83-89976-40-6 , s. 255
- ↑ Paweł Czaplewski ks., Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie publiczni 1454-1772. Rocznik Towarzystwa Naukowego w Toruniu XXVI-XXVIII (1919-1921), Toruń 1921, s. 52
- ↑ Arkusz 43 Bydgoszcz. Mapa operacyjna 1:300 000. Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa: 1936.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
- ↑ W rejestrze zabytków nie ma ani jednego zabytku wypisanego dla Białego Boru
- ↑ Biały Bór, sąd grodzki i zabytki.
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 5 czerwca 2014.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia Żydów w Białym Borze na portalu Wirtualny Sztetl
- Baldenburg w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.
| ||||||||||
| |||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
