Biały Bór

Biały Bór
Herb Białego Boru
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	szczecinecki
Gmina	Biały Bór gmina miejsko-wiejska
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	1382
Burmistrz	Paweł Mikołajewski
Powierzchnia	12,82 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	2 207 172,2 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 94
Kod pocztowy	78-425
Tablice rejestracyjne	ZSZ
Położenie na mapie powiatu szczecineckiego Biały Bór
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Biały Bór
Położenie na mapie Polski Biały Bór
53°53′55″N 16°50′16″E
TERC (TERYT)	4324415034
SIMC	0949767
Urząd miejski ul. Żymierskiego 10 78-425 Biały Bór
Strona internetowa

Biały Bór (staropl. "Białobork", niem. Baldenburg - dawniej (de) Ball de Olde, ukr. Білий Бір) – miasto w północnej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Biały Bór.

Położone jest w dolinie rzeki Białej, na przesmyku między jeziorami Bielsko i Ławiczka. Prawa miejskie uzyskał w 1382, w czasie II wojny światowej został znacznie zniszczony.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 2219 mieszkańców.

W miejscowości działało Stado Ogierów Biały Bór. Od 1994 r. jako Zakład Treningowy Skarbu Państwa Biały Bór, potem ponownie jako SO. W 2003 r. weszło w skład Stada Ogierów w Sierakowie Wielkopolskim Sp. z o.o., a w 2007 r. przeszło w skład Stadniny Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o.. Od ok. 2011 r. stadnina jest dzierżawiona przez firmę prywatną.

Położenie

Położone na Pojezierzu Drawskim w okolicach jezior: Bielsko (o pow. 268 ha i głębokości do 23 m), Cieszęcino (o pow. 102 ha i głębokości 50 m), wzdłuż których rozciąga się park krajobrazowy wraz z jeziorami Łobez (zajmuje obszar o pow. 48,7 ha) i Jezioro Ławiczka (pow. 6,6 ha). Leżą one w dorzeczu Gwdy i Noteci, a ich wody spływają rzeką Białą do Czernicy. Okolice jezior pokryte są lasami mieszanymi oraz borami.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. koszalińskiego.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia gminy wynosiła 12,82 km².

Osiedla mieszkaniowe miasta: Dalkowo, Kamienna, Linowo.

Komunikacja

Poczekalnia kolejowa Biały Bór

Biały Bór leży na przecięciu dróg krajowych: nr 25 z nr 20. Połączenia do miasta obsługuje pięciu przewoźników autobusowych wywodzących się z b. PKS:

• PPKS Bytów
• PKS SŁUPSK S.A.
• PKS Człuchów
• PKS Koszalin
• PKS Szczecinek
• PKS Jelenia Góra (sezonowo)

Przez miasto biegnie linia kolejowa Piła Główna – Ustka, z przystankiem Biały Bór.

Gmina zasłynęła w 2011 r. z sieci fotoradarów o zagęszczeniu nieproporcjonalnym do swojego obszaru i zaludnienia.

Historia

• 1283 – książę gdański Mściwoj II ufundował tu parafię podległą arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu
• 1309 – pod panowaniem Krzyżaków
• 1382 – lokacja miasta
• 1395 – potwierdzenie praw miejskich chełmińskich przez Wielkiego Mistrza Zakonu Konrada Zöllnera von Rotenstein
• 1408 – probostwo otrzymało wieś od wielkiego mistrza Ulricha von Jungingen
• 1466-1772 – miejscowość należała do Prus Królewskich w Koronie Polskiej
• 1623-1638 starostą był Andrzej Łaszewski, a następnie do 1648 jego żona Helena
• 1649-1654 - starostą Białego Boru (Białoborku) był Mikołaj Trzebuchowski, syn Samuela i Elżbiety Kretkowskiej. Mikołaj Trzebuchowski wraz z żoną Teresą Łaszewską 14 lipca 1654 roku scedowali starostwo Franciszkowi Wejherowi
• 1654-1671 - starostą był Franciszek Wejher
• 1671-1672 - starostą był Joachim Ernest Krokowski
• 1672-1672 - starostą Dorota Krokowska, córka poprzednika
• 1673-1768 - starostwo w rękach Wejherów
• 1768-1772 - starostą był Henryk Goltz
• od 1772 – miasto pod zaborem pruskim
• 1875 – nowy kościół katolicki, należący do parafii Eikfirn, obsługiwał 56 wiernych
• 1878 – uzyskanie połączenia kolejowego
• 1939 – 2292 mieszkańców
• 1945 – miasteczko, silnie ufortyfikowane, stanowiło część umocnień Wału Pomorskiego i zostało zniszczone w 80%, zaś ludność je opuściła
• 1950 – 775 mieszkańców
• 1957 – 1315 mieszkańców

W Białym Borze w latach 60. XX w. kręcono film pt. Pan Wołodyjowski.

Na polskiej mapie wojskowej z 1936 r. przy oznaczeniu miasta podano polski egzonim Białybór. Nazwę Biały Bór ustalono urzędowo w 1946 r.

Ukraińska ludność

Po Drugiej wojnie światowej do zniszczonego miasta w ramach akcji Wisła przesiedlono wiele ukraińskich rodzin. Dziś Biały Bór jest jednym z największych ośrodków Ukraińców w Polsce. W mieście działa 3-stopniowy Zespół Szkoł Ukraińskich im. Tarasa Szewczenki (podstawowa, gimnazjum, liceum), greckokatolicka Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy, wybudowana w latach 1992 - 1997 według projektu J.Nowosielskiego przy udziale B.Kotarby.

Przyroda i turystyka

Miasto położone jest w niewielkiej dolinie, otoczone lasami. Obiekty historyczne:

Znak powitalny na granicy miejscowości

Cerkiew greckokatolicka Narodzenia NMP

• kościół neogotycki św. Michała Archanioła z 1878 r. z późnobarokowym ołtarzem
• Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy według projektu i z dekoracją malarską J. Nowosielskiego, 23 września 2007 r. podniesiona do rangi sanktuarium
• pomnik Tarasa Szewczenki
• neogotycki budynek d. sądu grodzkiego (dziś niemal w ruinie, należy do właściciela prywatnego)
• pozostałość po młynie wodnym
• stadnina ogierów stylizowana na dawny dwór szlachecki, z torem jeździeckim
• bunkry Wału Pomorskiego
• park
• Cmentarz żydowski w Białym Borze

Zabytki

• dawny budynek Sądu przy ul. Sądowej 9 (obecnie szkoła)
• Kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła
• stajnie przy ul. Dworcowej 22
• Ratusz przy ul. Żymierskiego 10
• dworzec PKP, ul. Kolejowa
• szkoła, ul. Brzeźnicka 10
• budynek, ul. Bobolicka 4
• narożny dom przy skrzyżowaniu dróg do Szczecinka i Bobolic - parter tego budynku to ryglujący to skrzyżowanie niemiecki dwusektorowy schron bojowy z lat 1939-1945

Żwirownia

W okolicach miasta znajduje się jedno z najwyższych wzniesień w regionie. Jest to sztuczne wzniesienie powstałe z wydobywania żwiru. Góra ma wysokość ok. 250 m. Przy dobrej pogodzie można zobaczyć z niej oddalony o 30 km Szczecinek.^{[potrzebny przypis]}

Oświata

Pomnik Tarasa Szewczenki przy Zespole Szkół Ogólnokształcących im. Tarasa Szweczenki

Na terenie miasta działa kilka placówek oświatowych:

• Zespół Szkół nr 1
• Szkoła Podstawowa nr 2 (mniejszości ukraińskiej)
• Gimnazjum nr 2 (mniejszości ukraińskiej)
• Zespół Szkół im. Oskara Langego
• Liceum Ogólnokształcące nr 1 (mniejszości ukraińskiej)
• Technikum hodowli koni

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Białego Boru w 2014 roku.

Dawny Sąd, obecnie szkoła

Sport

W mieście działa:

• klub piłkarski Lider
• klub piłkarski Hubertus
• klub kajakarski Hubertus
• klub jeździecki Hubertus przy stadninie koni

W mieście organizowane są mistrzostwa Polski w WKKW.

Obiekty sportowe:

• hala przy Zespole Szkół nr 1
• 2 stadniny koni
• stadion miejski
• kompleks boisk "Orlik 2012"

Administracja

Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Białym Borze zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Żymierskiego.

Burmistrzowie Białego Boru:

• Franciszek Lech Kwaśniewski (PSL) (2002-2012)
• Paweł Stanisław Mikołajewski (2013 r.)

Biały Bór należy do Związku Miast Polskich.

Mieszkańcy Białego Boru wybierają posłów z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu wyborczego nr 100, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół w centrum miejscowości

• Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Białym Borze
• Parafia greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Białym Borze
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (w tym grupa języka migowego) z Salą Królestwa.

Osoby z Białego Boru

W latach 1967-2008 w Białym Borze mieszkał podporucznik Józef Mioduszewski, urodzony w 1922 r., zmarł w 2008 r. Ułan, bojownik Armii Krajowej, uczestnik akcji "Burza" w powstaniu warszawskim, odznaczony za zasługi w walce przeciw Armii Czerwonej m.in. Orderem Odrodzenia Polski "Polonia Restituta" klasy kawalerskiej, dwoma Krzyżami Walecznych. Miłośnik koni – w latach 1972-1981 był kierownikiem stada ogierów w Białym Borze. Pośmiertnie uhonorowany tytułem Bohatera Łomianek przez Radę Miejską i Burmistrza Łomianek.

Linki zewnętrzne

• Historia Żydów w Białym Borze na portalu Wirtualny Sztetl
• Baldenburg w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa, 1880.