Przejdź do zawartości

Kazimierz Iranek-Osmecki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Iranek-Osmecki
Kazimierz Iranek
Makary, Antoni Heller, Jarecki, Pstrąg
Ilustracja
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

5 września 1897
Pstrągowa, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

22 maja 1984
Londyn, Wielka Brytania

Przebieg służby
Lata służby

1916–1946

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne
Armia Krajowa

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Oddział II KG AK
Gabinet Naczelnego Wodza

Stanowiska

szef Oddziału II

oficer sztabowy do zleceń

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa
kampania wrześniowa
powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Armii Krajowej Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Płk „Makary” (w kapeluszu) na pozycjach Kedywu na Woli, 3 sierpnia 1944. Z prawej Stanisław Jankowski „Agaton”
Kazimierz Iranek-Osmecki 1940
Placówka odbioru cichociemnych „Koza”, gdzie został zrzucony Kazimierz Iranek-Osmecki i kamień ją upamiętniający
Tablica pamiątkowa odsłonięta 3 października 2004, w 60. rocznicę kapitulacji oddziałów AK w Warszawie

Kazimierz Wincenty Iranek-Osmecki ps. Makary, Antoni, Heller, Jarecki, Pstrąg, Hański, vel Kazimierz Jarecki, Włodzimierz Ronczewski, Antoni Heller (ur. 5 września 1897 w Pstrągowej, zm. 22 maja 1984 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, cichociemny. Znajomość języków: niemiecki[1]. Zwykły Znak Spadochronowy nr 0039, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1453.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Kazimierz Wincenty Iranek był synem Jana i Antoniny. Uczył się w C. K. II Gimnazjum w Rzeszowie. W 1913 wstąpił do Związku Strzeleckiego. W szkole uczestniczył w nauce strzelania, a w roku szkolnym 1913/1914 wraz z 8 innymi gimnazjalistami brał udział w premiowym strzelaniu w Wiedniu[2]. Podczas I wojny światowej 20 grudnia 1915 zdał egzamin dojrzałości[3].

W grudniu 1916 wstąpił do Legionów Polskich[4] i służył w II batalionie 1 pułku piechoty do lipca 1917, kiedy po kryzysie przysięgowym został wcielony do armii austriackiej. Skierowano go na front włoski, skąd zbiegł i wrócił do Krakowa. Został skierowany przez dowództwo POW w listopadzie 1917 do Iłży[5], gdzie był komendantem placu.

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim[4]. Początkowo w 23 pułku piechoty, a od stycznia 1919 w Grupie ppłk. Leopolda Lisa-Kuli. W marcu 1919 został oficerem sztabu I Brygady Piechoty Legionów. W marcu 1920 mianowany na stanowisko referenta Sekcji Piechoty w Departamencie Broni Głównych Ministerstwa Spraw Wojskowych, a w grudniu 1920 przeszedł do Dowództwa Żandarmerii Polowej. W maju 1921 został oficerem sztabu 19 Dywizji Piechoty. W okresie styczeń – wrzesień 1922 przebywał na kursie w Szkole Podchorążych Piechoty i po jego ukończeniu został dowódcą kompanii w 77 pułku piechoty i ponownie oficerem w sztabie 19 Dywizji Piechoty.

Następnie był oficerem w Biurze Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. 23 grudnia 1929 roku, po ukończeniu kursu próbnego i odbyciu stażu liniowego, został powołany na dwuletni kurs 1929/30 do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[6], gdzie był znany jako „jezuita”[7]. 1 września 1931 roku, po ukończeniu kursu z drugą lokatą[8], mianowany oficerem dyplomowanym. Od października 1931 wykładowca. od 1935 kierownik katedry operacyjnej służby sztabów Wyższej Szkoły Wojennej[9][10]. 12 marca 1933 roku awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 i 16. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11]. W 1937 wrócił do służby liniowej i został dowódcą batalionu w 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej w Warszawie.

W czasie kampanii wrześniowej pełnił służbę w Sztabie Naczelnego Wodza. Był oficerem do zleceń generalnego kwatermistrza, pułkownika dyplomowanego Józefa Wiatra. 17 września 1939 przekroczył granicę z Rumunią. Od października 1939 był zastępcą szefa ekspozytury wywiadowczej Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Bukareszcie, a w grudniu został zaprzysiężony jako członek Związku Walki Zbrojnej. W czerwcu 1940 udał się do Francji, gdzie był szefem Oddziału II Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej.

Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii pod koniec czerwca 1940 został kierownikiem referatu informacyjno-wywiadowczego w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza. 6 listopada 1940, jako emisariusz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego, udał się do Polski. W grudniu 1940 został przeprowadzony z Węgier do okupowanej Polski przez zieloną granicę trasą kurierską „Las” przez kuriera Kazimierza Sołtysika ps. Kazek[12]. 18 grudnia 1940 dotarł do Warszawy do gen. Stefana Roweckiego, komendanta głównego ZWZ. 21 stycznia 1941, jako emisariusz gen. Roweckiego, udał się w drogę powrotną do Londynu, gdzie dotarł 14 kwietnia 1941. Po powrocie do Londynu ponownie przydzielony do Oddziału VI, we wrześniu 1941 przydzielony, od czerwca 1942 szef Oddziału IV (kwatermistrzowskiego). W grudniu zastępca szefa Oddziału Planowania Sztabu Naczelnego Wodza[10].

Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in. spadochronowym (STS 51, Ringway), broni pancernych, walki konspiracyjnej (STS 43, Audley End), i in. Ponadto instruktor kursu odprawowego (STS 38, Briggens)[10].

W nocy 13/14 marca 1943, po starcie z lotniska RAF Tempsford skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Stock”, z samolotu Halifax DT-726 „H” (138 Dywizjon RAF) poza planowaną placówkę odbiorczą „Koza” 608 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Celestynów i Pilawa (brytyjski nawigator pomylił światła stacji kolejowej ze światłami placówki odbiorczej). Razem z nim skoczyli: ppor. Jan Hörl ps. Frog, ppor. Czesław Rossiński ps. Kozioł, ppor. Witold Strumpf ps. Sud[13].

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, następnie przydzielony od 1 kwietnia 1943 jako szef Oddziału IV (kwatermistrzowskiego) Komendy Głównej Armii Krajowej. Od 7 stycznia 1944 szef Oddziału II (informacyjno-wywiadowczego) Komendy Głównej AK. Zreorganizował sieć wywiadu ofensywnego AK po aresztowaniach gestapo[14].

W Powstaniu Warszawskim nadal jako szef wywiadu KG AK, wraz z I rzutem Komendy Głównej AK na Woli, Starym Mieście oraz Śródmieściu. 1 października 1944 wyznaczony przez gen. Tadeusza Komorowskiego do prowadzenia rokowań kapitulacyjnych z gen. SS Erichem von dem Bachem w Ożarowie, gdzie 3 października 1944 z ppłk. Zygmuntem Dobrowolskim podpisał układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Od 5 października 1944 w niewoli niemieckiej, w Langwasser, Oflagu IV C Colditz, Altenmarkt im Pongau. Uwolniony 5 maja 1945[10].

Od 17 maja 1945 w Londynie. Został wyznaczony na stanowisko oficera sztabowego do zleceń w Gabinecie Naczelnego Wodza[15]. W grudniu 1945 został członkiem Komitetu Organizacyjnego Koła Armii Krajowej, a następnie został członkiem Zarządu Głównego. W latach 1948–1949 był przewodniczącym Zarządu Głównego Koła AK, następnie członkiem i wiceprzewodniczącym Rady Naczelnej Koła AK. Był także od 1954 członkiem emigracyjnej Tymczasowej Rady Jedności Narodowej. W 1947 roku współzałożyciel Studium Polski Podziemnej w Londynie, jednej z najbardziej zasłużonych polskich placówek archiwalno – naukowych.

Od 1960 działał w Funduszu Inwalidzkim Koła AK, najpierw jako wiceprzewodniczący, a następnie przewodniczący. Był jednym z założycieli Studium Polski Podziemnej utworzonej w 1947. W 2 połowie 1967 wraz z Janiną Iranek-Osmecką podpisał się pod listą „Solidarności z Izraelem”[16], którą przygotował Józef Czapski po wojnie sześciodniowej[17]. W 1973 otrzymał Nagrodę Pisarską Stowarzyszenia Polskich Kombatantów za pracę pt. Kto ratuje jedno życie[18]. W 1979 był przewodniczącym Głównej Komisji Skarbu Narodowego[19].

Zmarł 22 maja 1984 w Londynie. Został pochowany na Cmentarzu South Ealing w Londynie (obok niego spoczęli Lidia Iranek-Osmecka ur. 1903, zm. 1985 oraz Jerzy Iranek-Osmecki ur. 1928, zm. 2010)[20].

Awanse

[edytuj | edytuj kod]

Dwukrotnie odmówił propozycji awansu na generała. Po raz pierwszy pod koniec powstania warszawskiego, gdy z takim wnioskiem wystąpił gen. Bór-Komorowski, i ponownie w roku 1965, gdy podobną propozycję wysunął gen. Władysław Anders[21].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

1 sierpnia 1986, w kościele św. Jacka w Warszawie, po uroczystej mszy świętej, została odsłonięta i poświęcona tablica ku czci płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego[21].

28 września 2007 imię płk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego nadano Gimnazjum nr 1 w Cisnej[29].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Cichociemni - rekrutacja [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-20] (pol.).
  2. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. II Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1914. Rzeszów: 1914, s. 53.
  3. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. II Gimnazyum w Rzeszowie za rok szkolny 1915/16. Rzeszów: 1916, s. 21.
  4. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 272.
  5. ↑ Majka i Ostasz 2007 ↓, s. 15.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 375.
  7. ↑ Iranek-Osmecki 2004 ↓, s. 501–502.
  8. ↑ Iranek-Osmecki 2004 ↓, s. 500.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 322.
  10. ↑ a b c d Teka personalna, 1940–1945, s. 3-30 (pol.), w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0079.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 46.
  12. ↑ Tajemniczy pan „Antoni”. W: Jan Szatsznajder: Drogi do Polski. Wrocław: Presstrust, 1991, s. 298–302.
  13. ↑ Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków: Arcana, 1994, s. 65-67, ISBN 83-86225-10-6 (pol.).
  14. ↑ Kazimierz Iranek-Osmecki - Cichociemny [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-20] (pol.).
  15. ↑ Gabinet NW 1944 ↓, s. 306.
  16. ↑ Józef Czapski. Korespondencja. Solidarność z Izraelem. Do redaktora „Wiadomości”. „Wiadomości”. 37 (1119), s. 6, 10 września 1967. 
  17. ↑ Maria Czapska, Józef Czapski, Konstanty A. Jeleński, Stanisław Vincenz, Aleksander Wat. Korespondencja. Oświadczenie. Do redaktora „Wiadomości”. „Wiadomości”. 27 (1109), s. 6, 2 lipca1967. 
  18. ↑ Nagrody pisarskie stowarzyszenia. W: SPK. Historia federacji. Londyn: Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, 2013, s. 294.
  19. ↑ Eugeniusz S. Kruszewski. Prawno-polityczne podstawy funkcjonowania władz Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939–1990. „Przegląd Polsko-Polonijny”. 2, s. 64, 2011. ISSN 2083-3121. 
  20. ↑ Polish Graves in North, West & South London cemeteries and churches. polishheritage.co.uk. [dostęp 2022-10-24]. (ang.).
  21. ↑ a b Pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki – „Makary” « Stanisław Jankowski "Agaton" [online] [dostęp 2022-09-21].
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 303, 376.
  23. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, s. 385, po raz drugi i trzeci.
  25. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  26. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  27. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 60, 798.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 240.
  29. ↑ Pamięci emisariusza Pik a Kazimierza Iranka-Osmeckiego. „Biuletyn Informacyjno–Historyczny”. Nr 2, s. 19–20, 2007. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Zarząd Okręgu Krosno. ISSN 1429-0324. 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Kazimierz Iranek-Osmecki - relacja biograficzna. Ośrodek KARTA.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Iranek-Osmecki&oldid=74886757”