Morze Wattowe

Morze Wattowe^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Morze Wattowe, widok z lotu ptaka
Państwo	Niemcy; Holandia; Dania
Typ	przyrodniczy
Spełniane kryterium	VIII, IX, X
Numer ref.	1314
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2009; na 33. sesji
Dokonane zmiany	2014
	Położenie na mapie Europy Morze Wattowe
	53°32′N 6°53′E/53,533333 6,883333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Morze Wattowe (czasami też Morze Wattów; duń. Vadehavet; fryz. Waadsee; niderl. Waddenzee; niem. Wattenmeer) – akwen, pomimo nazwy niebędący morzem, obejmujący przybrzeżne wody Zatoki Niemieckiej (południowo-wschodnia część Morza Północnego) położony pomiędzy kontynentem a łańcuchem Wysp Fryzyjskich. Morze Wattowe obejmuje przybrzeżne wody Holandii, Niemiec i Danii, jednak czasami wśród polskich geografów głoszony jest pogląd, że akwen ten znajduje się wyłącznie w Holandii pomiędzy Wyspami Zachodniofryzyjskimi a kontynentalnym wybrzeżem Holandii.

Morze Wattowe, rozciągające się od wyspy Texel w Holandii do wyspy Fanø w Danii, ma około 450 km długości i 10–30 km szerokości. Jest to akwen płytki, znaczną jego część stanowią watty (in. osuchy), tj. szerokie równiny pływowe odsłaniane w czasie odpływu morza.

Ze względu na swoje unikatowe walory przyrodnicze, cały obszar Morza Wattowego jest obecnie objęty ochroną i uznany, na podstawie konwencji ramsarskiej, za „obszar wodno-błotny mający znaczenie międzynarodowe”. Cała część holenderska i niemal cała niemiecka tworzą cztery światowe rezerwaty biosfery. Dodatkowo w części holenderskiej akwenu utworzono Park Narodowy Schiermonnikoog (hol. Nationaal Park Schiermonnikoog) oraz Park Narodowy Duinen van Texel (hol. Nationaal Park Duinen van Texel), w części niemieckiej Park Narodowy Szlezwicko-Holsztyńskiego Morza Wattowego (niem. Nationalpark Schleswig-Holsteinisches Wattenmeer), Park Narodowy Hamburskiego Morza Wattowego (niem. Nationalpark Hamburgisches Wattenmeer), Park Narodowy Dolnosaksońskiego Morza Wattowego (niem. Nationalpark Niedersächsisches Wattenmeer).

Trzy państwa leżące nad Morzem Wattowym prowadzą ciągłą współpracę w zakresie chronienia tego akwenu – w tym celu m.in. utrzymywany jest stały Wspólny Sekretariat Morza Wattowego.

W 2009 roku obszar Morza Wattowego został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, jako obiekt transgraniczny w Niemczech i Holandii. Obecnie, po zmianie wpisu w 2014 roku, jest to obiekt transgraniczny w trzech państwach: Niemczech, Holandii i Danii.

Galeria

Mapa Morza Wattowego
Morze Wattowe przy wyspie Rømø w Danii
Morze Wattowe widziane z przystani promowej niedaleko Holwerd we Fryzji, Holandia

Linki zewnętrzne

Secretariat of the Trilateral Cooperation on the Protection of the Wadden Sea: strona oficjalna. [dostęp 2010-08-04]. (ang.).
Nationalpark Wattenmeer: strona oficjalna. [dostęp 2010-08-04]. (niem.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Wspólnie z Wielką Brytanią

[4] Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[5] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[6] Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami

[7] Wspólnie z Holandią, Danią

[8] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[9] Wspólnie z Polską

[a]

[b]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

Kulturowe	Katedra w Akwizgranie Katedra w Spirze Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji Kościół pielgrzymkowy w Wies Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej, skarbiec i Kościół św. Michała w Hildesheimie Zabytki rzymskie w Trewirze (Porta Nigra, most rzymski, Termy Cesarskie, amfiteatr rzymski, Barbarathermen, Bazylika Konstantyna, kolumna w Igel, Katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny) Lubeka miasto hanzeatyckie Granice Cesarstwa Rzymskiego (Wał Hadriana, Wał Antonina i Limes Górnogermańsko-Retycki)^[A] Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch Kopalnie w Rammelsberg oraz zespół zabytkowy w Goslar Bamberg – miasto i katedra św. Piotra i Jerzego Opactwo Maulbronn Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu Huta żelaza w Völklingen Katedra w Kolonii Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w Eisleben i Wittenberdze Klasycystyczny Weimar Wyspa Muzeów w Berlinie Zamek Wartburg koło Eisenach Ogrody Dessau-Wörlitz Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen Dolina górnego Renu Stare Miasta Stralsundu i Wismaru Ratusz i posąg Rolanda w Bremie Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie Prehistoryczne osady na palach^[B] Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie Opera Margrabiów Park Wilhelmshöhe w Kassel Karoliński westwerk kościoła i „civitas” w Corvey Speicherstadt i Kontorhausviertel wraz z Chilehaus Dzieła architektury Le Corbusiera^[C] Jaskinie i sztuka epoki lodowej w Jurze Szwabskiej Archeologiczny zespół graniczny Hedeby i Danevirke Katedra w Naumburgu Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[D] Mathildenhöhe Darmstadt
Przyrodnicze	Kopalnia skamielin w Messel Morze Wattowe^[E] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[F]
Kulturowe i przyrodnicze	Park Mużakowski w Bad Muskau^[G]

Ocean Arktyczny	Cieśnina Fram Morze Baffina Morze Barentsa Morze Beauforta Morze Beringa Morze Białe Morze Czukockie Morze Grenlandzkie Morze Karskie Morze Łaptiewów Morze Lincolna Morze Księcia Gustawa Adolfa Morze Peczorskie Morze Wandela Morze Wschodniosyberyjskie Zatoka Amundsena Zatoka Boothia
Ocean Atlantycki	Basen Foxe’a Cieśnina Davisa Cieśnina Duńska kanał La Manche Kattegat Morze Adriatyckie Morze Alandzkie Morze Alborańskie Morze Azowskie Morze Archipelagowe Mar Argentino Morze Balearskie Morze Bałtyckie Morze Botnickie Morze Celtyckie Morze Czarne Morze Egejskie Morze Grenlandzkie Morze Hebrydzkie Morze Irlandzkie Basen Irmingera Morze Jońskie Morze Karaibskie Morze Korsyki Morze Kreteńskie Morze Labradorskie Morze Lewantyńskie Morze Libijskie Morze Liguryjskie Morze Marmara Morze Mirtejskie Morze Norweskie Morze Północne Morze Sardynii Morze Sargassowe Morze Sycylijskie Morze Śródziemne Morze Trackie Morze Tyrreńskie Morze Wattowe Skagerrak Zatoka Biskajska Zatoka Botnicka Zatoka Campeche Zatoka Fińska Zatoka Fundy Zatoka Hudsona Zatoka Jamesa Zatoka Gwinejska Zatoka Lwia Zatoka Maine Zatoka Meksykańska Zatoka Świętego Wawrzyńca Zatoka Wenezuelska Zatoka Wielorybia
Ocean Indyjski	Cieśnina Malakka Kanał Mozambicki Morze Andamańskie Morze Arabskie Zatoka Omańska Morze Czerwone Morze Lakkadiwskie Morze Timor Zatoka Adeńska Zatoka Akaba Zatoka Bengalska Zatoka Kaććh Zatoka Kambajska Zatoka Perska Zatoka Sueska
Ocean Spokojny	Cieśnina Makasarska Morze Arafura Morze Balijskie Morze Banda Morze Beringa Morze Nowogwinejskie Morze Camotes Morze Celebes Morze Chilijskie Morze Filipińskie Morze Koralowe Morze Wschodniochińskie Morze Flores Morze Halmahera Morze Jawajskie Morze Koro Morze Mindanao Morze Moluckie Salish Sea Morze Sawu Morze Seram Morze Japońskie Morze Ochockie Morze Sibuyan Morze Salomona Morze Południowochińskie Morze Samar Morze Sulu Morze Tasmana Morze Visayan Morze Wewnętrzne Morze Żółte Zatoka Alaska Zatoka Anadyrska Zatoka Kalifornijska Zatoka Karpentaria zatoka Fonseca Zatoka Moro Zatoka Panamska Zatoka Pohaj Zatoka Tajlandzka Zatoka Tokijska Zatoka Tonkińska
Ocean Południowy	Morze Amundsena Morze Bellingshausena Morze Davisa Morze Dumont d’Urville’a Morze Kosmonautów Morze Króla Haakona VII Morze Łazariewa Morze Riiser-Larsena Morze Mawsona Morze Rossa Morze Scotia Morze Somowa Morze Weddella Morze Wspólnoty