Park Narodowy Jezior Plitwickich
 Jeziora Plitwickie | |
| park narodowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie |
żupania licko-seńska (90,7%) |
| Siedziba | |
| Data utworzenia |
8 kwietnia 1949 |
| Powierzchnia |
296,8515 km² |
| Odwiedzający |
947 tys. (2008) |
Położenie na mapie Chorwacji  | |
Położenie na mapie żupanii karlowackiej  | |
Położenie na mapie żupanii licko-seńskiej  | |
 44°53′N 15°37′E/44,883333 15,616667
| |
| Strona internetowa | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
przyrodniczy |
| Spełniane kryterium |
VII, VIII, IX |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1979 |
| Dokonane zmiany |
2000 |
Park Narodowy Jezior Plitwickich (chorw. Nacionalni park Plitvička jezera) – park narodowy w Chorwacji, położony w środkowej części kraju ok. 140 kilometrów od Zagrzebia niedaleko wschodniej granicy z Bośnią i Hercegowiną; założony w 1949 roku. Jego największą atrakcją jest 16 jezior krasowych połączonych ze sobą licznymi wodospadami, znanych jako Jeziora Plitwickie. Jeziora dzielą się na dwa zespoły połączone kaskadowo – Górne i Dolne Jeziora[1].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Jeziora leżą w południowej części gór Mala Kapela, wchodzących w skład Gór Dynarskich.
Kompleks Jezior Plitwickich tworzą dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior – tzw. Górne Jeziora (chorw. Gornja jezera) i Dolne Jeziora (chorw. Donja jezera), zasilane systemem wód powierzchniowych i podziemnych. Jeziora oddzielone są od siebie trawertynowymi groblami, na których tworzą się wodospady, których naliczono tutaj ponad 90. Długość wszystkich jezior wynosi łącznie 8,2 km, a ich łączna powierzchnia – ok. 200 hektarów. Największym z nich jest jezioro Kozjak: ma powierzchnię 80 hektarów i jest głębokie na 49,5 m. Potok Plitvica, dopływający po powierzchni otaczającej Plitwickie Jeziora wierzchowiny w rejon najniższego z jezior, spada w głąb doliny wysokim na 78 m Wielkim Wodospadem (chorw. Veliki slap). Jest to największy wodospad Chorwacji. Różnica wysokości pomiędzy taflą pierwszego jeziora (Prošćansko jezero, 636 m n.p.m.) a początkiem rzeki Korany (480 m n.p.m.) wynosi 156 m.
Na terenie parku znajdują się również jaskinie. Największe z nich to Supljara o długości 70 metrów i Golubinjaca o długości 160 metrów.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy rezerwat na tym terenie został założony w roku 1928. Park narodowy natomiast rozpoczął swą działalność w kwietniu 1949 r. Granice, kilkakrotnie poszerzane, ostatecznie w 1997 r. objęły powierzchnię 29 500 ha. W 1979 Park Narodowy Jezior Plitwickich znalazł się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO[2].
Flora[edytuj | edytuj kod]
Na terenie parku stwierdzono około 1100 gatunków roślin, w tym wiele endemitów. Są tu rośliny zarówno śródziemnomorskie, jak i właściwe terenom borealnym.
Dominującym gatunkiem w lasach otaczających jeziora jest buk zwyczajny – 73% powierzchni leśnej to lasy bukowe. Drugi ważny gatunek to jodła pospolita (22%). Powszechnie występują również: klon jawor, klon zwyczajny, dąb bezszypułkowy, wiąz górski, a z iglastych: świerk pospolity, sosna czarna i sosna zwyczajna. Dość licznie spotykane są dorodne okazy cisa pospolitego, zarówno w formie drzewiastej, jak i krzaczastej. Jodłowo-bukowe lasy, które zachowały swój naturalny charakter, tworzą Puszczę Dynarską. Lasy na tym terenie pełnią bardzo ważną funkcję, zapobiegają erozji gleby i przenoszeniu jej do jezior przez biegnące w dół zboczy strumienie.
Spośród roślin zielnych należy wymienić występowanie na terenie parku blisko 50 gatunków storczykowatych, a więc prawie tyle samo, co na terenie całej Polski. Wśród nich spotykana jest najładniejsza europejska orchidea – obuwik pospolity.
Fauna[edytuj | edytuj kod]
- ryby – nie ma tu wielu gatunków ryb. Najbardziej pospolitą jest troć wędrowna. Inne gatunki to: strzebla potokowa oraz golec, kleń, pstrąg potokowy i szczupak wprowadzone przez człowieka.
- płazy – ta grupa kręgowców jest reprezentowana dość licznie, a najwięcej jest salamandry plamistej. Inne płazy występujące w parku: traszka górska, traszka zwyczajna, żaba zwinka, żaba trawna, rzekotka drzewna, ropucha szara i kumak górski.
- gady – ze względu na długo zalegającą pokrywę śnieżną nie ma ich zbyt wiele, ale w miejscach nasłonecznionych spotkamy: jaszczurkę żyworodną, jaszczurkę zieloną, zaskrońca zwyczajnego, zaskrońca rybołowa także żółwia błotnego i żmiję nosorogą.
- ptaki (awifauna) – występuje tu największa w Chorwacji populacja pluszcza, a wszystkich gatunków występujących tutaj naliczono około 140. Są to między innymi: głuszec, bocian czarny, puchacz, sóweczka i kilka gatunków dzięciołów. Zalatuje tu także orzeł przedni, a na skałach kanionu Korany gniazduje sokół wędrowny.
- ssaki – okolice jezior zamieszkują wilki, lisy, kuny, borsuki i niedźwiedzie brunatne. Z powodzeniem introdukowano rysie. Występuje tu również wydra – jeden z bardziej zagrożonych ssaków centralnej Europy. Z roślinożerców mamy tu sarny, dziki i jelenie. W parku żyje również 15 gatunków nietoperzy, w tym m.in. związany z terenami leśnymi mopek zachodni.
Historia regionu[edytuj | edytuj kod]
W czasach starożytnych obszary w rejonie współczesnego parku narodowego zamieszkiwane były przez liczne ludy. Najczęściej wymienia się: Celtów, Ilirów, Japygów, Rzymian i Awarów. Ze średniowieczem związana jest lokalna legenda tłumacząca powstanie zbiorników wodnych. Według niej ludzie żyjący na tych terenach cierpieli z powodu susz. Kiedy wydawało się, że nic ich nie uratuje z pomocą przyszła im czarodziejka nazywana Czarną Królową. Za pomocą magii sprowadziła ulewę, która raz na zawsze zmieniła wygląd tego obszaru[3].
Wykopaliska archeologiczne potwierdzają istnienie tu niewielkiego klasztoru, według tradycji należącego do zakonu paulinów. Fundamenty pochodzących z XIII wieku zabudowań odkryto w okolicy jeziora Gradinsko. Budowla, najprawdopodobniej romańska, została na przełomie XV/XVI wieku przekształcona w niewielki zamek znany jako Krčingrad[4]. Fortyfikacja wymieniania jest w XVI-wiecznych raportach oraz oznaczona na kilku mapach wojskowych z XVIII wieku[5]. Mimo przeprowadzonych tu w 2008 i 2009 roku badań archeologicznych nie udało ustalić się do jakiego rodu należały fortyfikacje. Niektóre hipotezy wiążą zameczek z rodziną Babonicsok[6].
Podczas wojen z Turcją jeziora Plitwickie znalazły się na obszarze buforowym zwanym Pograniczem Wojskowym. Cesarscy urzędnicy chętnie osiedlali tu tzw. uskoków, czyli chorwackich i czarnogórskich uciekinierów z ziem zajętych przez Osmanów. To z kolei doprowadziło do zmiany zróżnicowania etnicznego tego terenu, a podczas wojny domowej w byłej Jugosławii zakończyło się tzw. „Plitwicką Krwawą Wielkanocą”[7].
Do terytorium tego podczas rozpadu Jugosławii w 1. połowie lat 90. XX wieku zgłaszali pretensje także zamieszkali w Bośni Serbowie, tworząc Republikę Serbskiej Krajiny, tym bardziej że choć sam park formalnie podlegał chorwackim władzom, to okoliczną ludność w owym czasie stanowili jednak w większości Serbowie. W marcu 1991, na Wielkanoc, doszło w rejonie jezior do starcia uzbrojonych serbskich separatystów z chorwackimi siłami bezpieczeństwa, w wyniku którego po każdej ze stron poniosła śmierć jedna osoba. Wydarzenie to wzmogło znacznie napięcie pomiędzy domagającą się autonomii jugosłowiańską republiką Chorwacji a władzami Jugosławii i istotnie wpłynęło na późniejsze wydarzenia, w tym na formalną deklarację niepodległości Chorwacji i będącą jej konsekwencją wojnę jugosłowiańsko-chorwacką.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Park narodowy wokół Jezior Plitwickich jest licznie odwiedzaną atrakcją turystyczną. W miesiącach letnich przyjeżdża tu kilka tysięcy osób dziennie. Na teren parku można wejść jednym z czterech przygotowanych wejść, przy których urządzone są obszerne parkingi i centra obsługi turystów. Zwiedzać park można kilkunastoma różnymi trasami, na których są odcinki do pokonania pieszo, niewielkimi statkami pasażerskimi (kursują na jeziorze Kozjak) oraz pociągami drogowymi[8]. Trasy przygotowane są i oznakowane tak, aby dostosować ich stopień trudności do indywidualnych możliwości turystów: najkrótsze z nich zajmują do 2 godzin, najdłuższe – do 8 godzin wędrówki. Niedozwolone jest jednak opuszczanie oznakowanych ścieżek, a także biwakowanie, rozpalanie ognisk, łowienie ryb, kąpiel w jeziorach itp.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ 10 parków narodowych w Europie, które trzeba zobaczyć, „Qtravel.pl Blog” [dostęp 2017-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-08] (pol.).
- ↑ Park Narodowy na stronie UNESCO.
- ↑ Croatia Holidays, Tours & Travel Experts, Why You Need To Visit The Plitvice Lakes Before You Die [online], Tour Croatia, 28 stycznia 2017 [dostęp 2019-03-03] (ang.).
- ↑ Zorislav Horvat, Srednjovjekovna pavlinska arhitektura na području senjske imodruško-krbavske biskupije, „Senjski zbornik”, 26, 1999, s. 123–178.
- ↑ Między innymi: Mappa generalis Regni Hungariae partiumque adnexarum Croatiae Slavoniae et Confiniorum Militarium (...).
- ↑ Plitvička jezera – Krč, Krčingrad, Krcsin [online], varak.hu [dostęp 2019-03-03] (węg.).
- ↑ Jeziora Plitwickie – zwiedzanie i informacje praktyczne [online], Podróże po Europie, 19 września 2018 [dostęp 2019-03-03] (pol.).
- ↑ Dorothy Stannard: Podróże marzeń. Chorwacja. przygot. ed. pol. Bogdan Rudnicki; red. prow. Joanna Zaborowska; tłum. Maciej Falski. Warszawa: Mediaprofit Sp. z o.o., 2007, s. 112. ISBN 978-83-60174-64-7. Cytat: Opłata za wstęp obejmuje także korzystanie ze stateczku i kolejki turystycznej, która ułatwia zwiedzanie..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Drzycimski Idzi: Plitwickie Jeziora, w: „Poznaj świat” R. XII, nr 11 (144), listopad 1964, s. 35–36.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa Parku Narodowego Jezior Plitwickich
- Zdjęcia z Jezior Plitwickich na obiezyswiat.org. obiezyswiat.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)].
- Jeziora Plitwickie na filmie (z komentarzem)
- http://www.plitwickiejeziora.pl
- Przewodnik po Jeziorach Plitwickich na podrozepoeuropie.pl
| Kulturowe | |
|---|---|
| Przyrodnicze |
- ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami