Komenda Rejonu Uzupełnień Stryj

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Komenda Rejonu Uzupełnień
Stryj
Powiatowa Komenda Uzupełnień
Stryj
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1919

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

PKU 47 pp
PKU Stryj

Komendanci
Pierwszy

płk Stanisław Bastgen

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Stryj

Podległość

OKU Lwów
DOGen. „Lwów”
DOK X
DOK VI

Skład

PKU typ III

Komendy rejonów uzupełnień DOK VI

Komenda Rejonu Uzupełnień Stryj (KRU Stryj) – organ właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].

Historia komendy[edytuj | edytuj kod]

24 maja 1919 roku minister spraw wojskowych ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień Stryj z tymczasową siedzibą w Drohobyczu, obejmującą powiaty: doliński, kałuski, skolski, stryjski i żydaczowski, z zastrzeżeniem, czy powiaty te znajdowały się na terenach opanowanych przez Wojsko Polskie. PKU Stryj została podporządkowana Okręgowej Komendzie Uzupełnień Lwów[2]. 12 czerwca 1919 roku minister spraw wojskowych zarządził przeniesienie siedziby PKU Stryj z Drohobycza do Stryja[3]. Później zdecydowano o tym, że PKU Stryj ma uzupełniać 47 pułk piechoty.

W czerwcu 1921 roku okręg poborowy PKU 47 pp nadal obejmował powiaty: doliński, kałuski, skolski, stryjski i żydaczowski[4].

W listopadzie 1921 roku dokonano podziału kraju na okręgi korpusów oraz wprowadzono w życie pokojową organizację służby poborowej[5]. PKU 47 pp została przemianowana na PKU Stryj i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr X. Okręg poborowy PKU Stryj obejmował powiaty: drohobycki, skolski i stryjski[6]. Powiat drohobycki został włączony z dotychczasowej PKU 46 pp w Samborze[4]. Z powiatów dolińskiego i kałuskiego utworzono okręg poborowy nowo powstałej PKU Kałusz, natomiast powiat żydaczowski włączony został do PKU Lwów Powiat[7].

W każdym z miast powiatowych miał rezydować oficer ewidencyjny. W 1923 roku na wszystkich stanowiskach oficerów ewidencyjnych były wakaty[6].

Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Stryj[8].

W kwietniu 1925 roku PKU Stryj nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr X i administrowała powiatami: drohobyckim, skolskim i stryjskim[9].

Z dniem 1 października 1927 roku PKU Stryj została wyłączona z obszaru OK X i włączona do obszaru Okręgu Korpusu Nr VI. Jednocześnie powiat drohobycki został podporządkowany nowo powstałej PKU Drohobycz, a przyłączony został powiat żydaczowski, który dotychczas podlegał PKU Lwów Powiat[10].

W marcu 1930 roku PKU Stryj nadal podlegała Dowództwu Okręgu Korpusu Nr VI i administrowała powiatami: skolskim, stryjskim i żydaczowskim[11]. W grudniu tego roku komenda posiadała skład osobowy typ III[12].

11 listopada 1931 roku ogłoszono nadanie Krzyża Niepodległości st. sierż. Konradowi Mieczysławowi Konczelskiemu[a] z PKU Stryj[15][16].

Z dniem 1 kwietnia 1932 roku powiat skolski został zniesiony, a jego obszar włączony do powiatu stryjskiego[17].

1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Stryj została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Stryj przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[18], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[19]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność KRU Stryj normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[20].

Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty stryjski i żydaczowski[1].

Obsada personalna[edytuj | edytuj kod]

Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Stryj, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.

Komendanci
stopień, imię i nazwisko okres pełnienia funkcji kolejne stanowisko (dalsze losy)
płk piech. Stanisław Bastgen 12 VI 1919[21][22] – †6 VI 1920
mjr piech. Józef Borkowski[b] 1921 – †9 VII 1923[26][27]
mjr piech. Andrzej Cieśliński[c] cz.p.o. VII – VIII 1923[28]
mjr / ppłk piech. Leopold Leparski VIII 1923[29] – VIII 1924[30] 10 pp
mjr kanc. Aleksander Rittner[d] VIII 1924[32] – II 1927[33] stan spoczynku 30 IV 1927
mjr piech. Józef Rosywacz[e] II 1927[37] – II 1929[38] dyspozycja dowódcy OK VI
mjr piech. Julian Stelmachów VII 1929[39] – III 1934[40]
mjr piech. Gustaw Adolf Madzia[f] VI 1934[43] – IX 1939[44]
Obsada personalna PKU Stryj w lipcu 1919 roku[21][45]
  • komendant – płk Stanisław Bastgen
  • zastępca komendanta – kpt. Ernest Giżejewski
  • naczelnik kancelarii – urzędnik wojskowy Feliks Przylipiak
  • oficer gospodarczy – urzędnik wojskowy XI rangi Ignacy Reszczyński
  • referent personalny – urzędnik wojskowy X rangi Rudolf Butryna
  • oficer ewidencyjny Dolina – urzędnik wojskowy XI rangi Jan Poradzisz
  • oficer ewidencyjny Skole – urzędnik wojskowy XI rangi Jan Stępień
  • oficer ewidencyjny Stryj – urzędnik wojskowy Marcin Fuhrman
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[46][47]
  • I referent
  • II referent – urzędnik wojskowy X rangi / por. kanc. Feliks Przylipiak (1923 – II 1926 → referent)
  • referent inwalidzki – urzędnik wojskowy XI rangi Zygmunt Sobolta (do 1 XII 1923[50] → OE Stanisławów PKU Stanisławów)
  • oficer instrukcyjny
  • oficer ewidencyjny na powiat drohobycki
    • urzędnik wojsk. XI rangi Adolf Bernatowicz (do IX 1923[52]PKU Sanok)
    • urzędnik wojsk. XI rangi Ferdynand Trapp (od IX 1923[52])
  • oficer ewidencyjny na powiat skolski
    • urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Edward Antoni Słowik (1923 – V 1925[53] → dyspozycja dowódcy OK X)
    • por. piech. Władysław Antoni Pollak (od V 1925[54])
  • oficer ewidencyjny na powiat stryjski – urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Jan I Stępień[g] (1923 – 1924)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[58][59][60][61][62]
  • kierownik I referatu administracji rezerw i zastępca komendanta
    • kpt. / mjr piech. Julian Stelmachów (II 1926 – VII 1929 → p.o. komendanta PKU)
    • kpt. piech. Józef Augustyn[h] (IX 1930 – †22 VII 1932 Kraków[66])
    • kpt. piech. Władysław Antoni Pollak (1 IX 1932[67] – VI 1938 → kierownik I referatu KRU)
  • kierownik II referatu poborowego
    • kpt. piech. Józef Augustyn (II 1926 – IX 1930[68] → kierownik I referatu)
    • por. kanc. Zygmunt Sobolta (IX 1930 – 1 X 1932[69] → praktyka u płatnika 53 pp)
    • kpt. piech. Kornel Karol Lerch (X 1932[70] – był w VI 1935 → kierownik I referatu KRU Wadowice)
  • referent
    • por. kanc. Feliks Przylipiak[i] (II 1926 – II 1927[71] → stan spoczynku)
    • por. kanc. Zygmunt Sobolta (III 1927[72] – IX 1930[73] → kierownik II referatu)
Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[44][j]
  • kierownik I referatu ewidencji – kpt. adm. (piech.) Władysław Antoni Pollak[k] (1938 – 1939)
  • kierownik II referatu uzupełnień – kpt. adm. (piech.) Marian Rodzaj[l] (16 II – 18 IX 1939)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Chor. Konrad Mieczysław Konczelski ur. 2 października 1895 roku w Stryju, w rodzinie Romana i matki z Kozłowskich. W 1938 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi „za zasługi na polu pracy społecznej”[13]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku przekroczył granicę z Rumunią i został tam internowany. W 1941 roku został przekazany niemieckim władzom wojskowym i osadzony w Stalagu VI A Hemer. Później został przeniesiony do Stalagu VI C, a 17 września 1942 roku do Oflagu VI B Dössel[14].
  2. Mjr piech. Józef Borkowski (ros. Иосиф Захарович Борковский) ur. 15/28 marca 1881 w Starokonstantynowie, w rodzinie Zachariasza[23]. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Pełnił wówczas służbę w Korpusie Kadetów Nr 2 w Modlinie na stanowisku kwatermistrza[24]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 203. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Jego oddziałem macierzystym był wówczas 6 psp w Stryju. Później został przeniesiony do 53 pp w tym samym garnizonie. 9 lipca 1923 w Stryju popełnił samobójstwo strzelając do siebie z rewolweru[25].
  3. Więcej informacji biograficznych w: Komenda Rejonu Uzupełnień Jarosław.
  4. Mjr kanc. Aleksander Rittner ur. 13 października 1874 we Lwowie, w rodzinie Edwarda i Heleny z Tarnawskich. Mieszkał w Warszawie, a później w Stanisławowie. Był zatrudniony w Kom. Kasy Charych. 16 marca 1937 został odznaczony Medalem Niepodległości[31].
  5. Józef Rosywacz vel Rosývač ur. 8 marca 1883. 15 lipca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów z byłej armii austriacko-węgierskiej[34]. Zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty. W październiku 1924 został przeniesiony z 18 pp w Skierniewicach do 38 pp w Przemyślu[35]. W lutym 1927 został przydzielony z 38 pp do PKU Stryj na stanowisko komendanta. W grudniu 1927 został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczasowym stanowisku[36].
  6. Mjr piech. Gustaw Adolf Madzia (ur. 17 lutego 1893) był odznaczony Krzyżem Walecznych[41]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach c. i k. Armii. W latach 1939–1945 przebywał w niemieckiej niewoli, a w latach 1945–1946 pełnił służbę w Brygadzie Świętokrzyskiej. 11 stycznia 1946 roku zmianił nazwisko na „Korczyński”[42].
  7. W kwietniu 1924 roku por. kanc. Jan I Stępień miał być przeniesiony do PKU Królewska Huta[55], a por. kanc. Zygmunt Jan Sobolta wrócić do PKU Stryj na stanowisko OE Stryj[56], lecz przydziały te zostały anulowane[57].
  8. Kpt. piech. Józef Augustyn (ur. 23 maja 1891[63]) na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 roku w korpusie oficerów piechoty. W marcu 1925 roku został odkomenderowany na cztery miesiące z 6 psp w Samborze do PKU Stryj w celu odbycia praktyki poborowej[64][65].
  9. Por. kanc. Feliks Przylipiak (ur. 19 listopada 1877) z dniem 1 marca 1927 roku został mu udzielony dwumiesięczny urlop z zachowaniem uposażenia, a z dniem 30 kwietnia 1927 roku został przeniesiony w stan spoczynku.
  10. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939 roku, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[74].
  11. Kpt. adm. (piech.) Władysław Antoni Pollak ur. 12 czerwca 1895 w Mokrzyszowie, w rodzinie Jana[75]. w 1938 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[76]. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłej armii austro-węgierskiej. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 lipca 1925 roku w korpusie oficerów piechoty[77].
  12. Kpt. adm. (piech.) Marian Rodzaj ur. 13 stycznia 1897 w Wiśniczu Nowym, w rodzinie Michała. Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Medalem Niepodległości. W 1938 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[76]. Na początku 1924 roku został odkomenderowany z 51 pp w Brzeżanach do PKU Czortków w celu odbycia praktyki poborowej. W kwietniu tego roku został przydzielony do PKU Kraków Powiat na stanowisko oficera ewidencyjnego na powiat myślenicki. Z dniem 1 sierpnia 1924 roku został przydzielony do PKU Katowice na stanowisko oficera ewidencyjnego na miasto Katowice. W lutym 1926 roku został zatwierdzony na stanowisku referenta w PKU Katowice. Później został przesunięty na stanowisko kierownika II referatu poborowego. W czerwcu 1935 roku w dalszym ciągu służył w PKU Katowice. 15 lutego 1939 został przeniesiony do PKU Stryj. 18 września 1939 został internowany na Węgrzech. Od 5 stycznia do 6 maja 1945 w niewoli niemieckiej. 6 lipca 1945 wrócił do kraju. 18 lipca tego roku został zarejestrowany w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Tarnów, a następnie zmobilizowany do Wojska Polskiego[78].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
  2. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 61 z 3 czerwca 1919 roku, poz. 1958.
  3. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 67 z 17 czerwca 1919 roku, poz. 2157.
  4. a b Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11.
  5. Jarno 2001 ↓, s. 88–89, 167.
  6. a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1479.
  7. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1466, 1470.
  8. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
  9. Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
  10. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
  11. Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
  12. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
  13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 31 października 1938 roku, s. 1.
  14. Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-01-08].
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931 roku, s. 373.
  16. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163.
  17. Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37.
  18. Jarno 2001 ↓, s. 173.
  19. Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
  20. Historia WKU Suwałki ↓.
  21. a b Dz. Rozk. Wojsk. Nr 68 z 21 czerwca 1919 roku, poz. 2191.
  22. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 79 z 22 lipca 1919 roku, poz. 2641, 2675.
  23. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-24]..
  24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920 roku, s. 596.
  25. Samobójstwo mjr. Borkowskiego. „Polska Zbrojna”. 193, s. 6, 1923-07-17. Warszawa. .
  26. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 11 września 1923, s. 560.
  27. Ze Stryja, „Polska Zbrojna”, 104, 19 kwietnia 1922, s. 3.
  28. Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 73 z 16 lipca 1923 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 581. ISBN 978-83-63050-46-7..
  29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 31 lipca 1923, s. 499.
  30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 76 z 7 sierpnia 1924, s. 434.
  31. M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
  32. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 76 z 7 sierpnia 1924, s. 435.
  33. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927, s. 42, 44.
  34. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 21 lipca 1920, s. 593.
  35. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 106 z 9 października 1924, s. 582.
  36. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927. Dodatek Nr 1, s. 4.
  37. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927, s. 65.
  38. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929, s. 71, 83.
  39. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 210.
  40. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934, s. 133.
  41. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 20.
  42. Noty biograficzne oficerów Brygady Świętokrzyskiej. Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. [dostęp 2019-09-12].
  43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 159.
  44. a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 858.
  45. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 79 z 22 lipca 1919 roku, poz. 2688.
  46. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1479, 1565, 1567–1569.
  47. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1349.
  48. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 7 lutego 1924 roku, s. 48, przeniesiony z 6 psp do 81 pp z równoczesnym odkomenderowaniem do PKU Wilno do 1 lipca 1924 roku.
  49. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 8 kwietnia 1924 roku, s. 193.
  50. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 71 z 13 listopada 1923 roku, s. 754.
  51. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 65 z 10 października 1923 roku, s. 700.
  52. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 6 września 1923 roku, s. 549.
  53. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 17 maja 1925 roku, s. 261.
  54. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 17 maja 1925 roku, s. 262.
  55. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
  56. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 245.
  57. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 51 z 24 maja 1924 roku, s. 297.
  58. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 19.
  59. Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 117, 119, 125, 128, 136, 831, w tym okresie praktykę poborową w PKU Stryj odbywał ppłk piech. Jan Szretter i kpt. Ludwik Dembicki.
  60. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. XIII, 524.
  61. Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 22, 51, 56.
  62. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 20, 49, 54.
  63. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 54.
  64. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 8 marca 1925 roku, s. 138.
  65. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 24 kwietnia 1925 roku, s. 222, sprostowanie.
  66. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 451.
  67. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 431.
  68. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 28.
  69. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
  70. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 417.
  71. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1927 roku, s. 42, 44.
  72. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 66.
  73. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 30.
  74. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  75. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-01]..
  76. a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 40.
  77. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. XIII, 57.
  78. Marian Rodzaj. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.7367 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-08].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]