Spółgłoska szczelinowa gardłowa dźwięczna
| Numer IPA | 145 | |||
|---|---|---|---|---|
| ʕ | ||||
| Jednostka znakowa |
ʕ | |||
| Unikod |
U+0295 | |||
| UTF-8 (hex) |
ca 95 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | ?\ | |||
| Kirshenbaum | H<vcd> | |||
| IPA Braille↗ | ⠖⠆ | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Spółgłoska szczelinowa gardłowa dźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: ʕ.
Artykulacja
[edytuj | edytuj kod]W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ʕ]:
- modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
- prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
- jest to spółgłoska gardłowa – następuje skurcz mięśni zwieraczy gardła. Gardło staje się na tyle wąskie, że masy powietrza wydychanego z płuc przechodząc przez nie tworzą charakterystyczny dla spółgłoski szczelinowej szum. W praktyce w wielu językach występuje spółgłoska gardłowa półotwarta, wymagająca mniejszego napięcia mięśniowego. Dźwięki te nie są odróżniane przez IPA.
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna
Artykulacji tej głoski można nauczyć się przesuwając nasadę języka do tyłu aż do momentu, gdy poczujemy napięcie mięśni, i nie rozluźniając ich starając się wypowiedzieć [ɦ]. Arabscy językoznawcy często porównują brzmienie tej głoski do dźwięku wydawanego przez wielbłąda [1].
Przykłady
[edytuj | edytuj kod]Głoska ta jest obca językom indoeuropejskim. Występuje w:
- języku arabskim: عشرة ['ʕɑʃɑrɑ], „dziesięć”
- języku hebrajskim (wymowa sefardyjska): עברית [ʕivˈɾit] „hebrajski”
- Żydzi aszkenazyjscy często zastępują tę głoskę przez [ʔ] lub omijają zupełnie.
- w języku kabylskim: εemmi [ʕəmmi] „mój wuj”
Pisownia
[edytuj | edytuj kod]- w transliteracji języków semickich stosuje się symbol ʿ, czasami z przyczyn technicznych zastępowany apostrofem. Tworzy to jednak niejednoznaczność, ponieważ apostrof jest też używany do oddania zwarcia krtaniowego
- w języku somalijskim dźwięk ten jest zapisywany literą c