Zygmunt Malanowicz

Zygmunt Malanowicz

Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1938 Korkożyszki, dziś Litwa
Data śmierci	5 kwietnia 2021
Zawód	aktor teatralny i filmowy, reżyser, scenarzysta
Lata aktywności	od 1959
Odznaczenia

{{Aktor infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | imię i nazwisko org = Nieznane pola: "nagrody".

Zygmunt Malanowicz (ur. 4 lutego 1938 w Korkożyszkach koło Wilna – zm. 5 kwietnia 2021) – polski aktor, reżyser i scenarzysta.

Życiorys

Zygmunt Malanowicz przyszedł na świat w 1938 na Wileńszczyźnie (ówcześnie II Rzeczpospolita), w rodzinie o korzeniach polsko-rosyjskich (jego babka była Rosjanką, a w domu mówiło się w obydwu językach). Ojciec zaginął, kiedy syn miał zaledwie trzy lata. Wychowywała go, wraz z dwojgiem rodzeństwa, samotna matka, która miała związki z wileńskim zgrupowaniem AK. Po wojnie rodzina przyjechała do Polski z drugą falą repatriantów i osiedliła się w Olsztynie.

Chociaż Wydział Aktorski PWSFTviT w Łodzi Malanowicz ukończył w 1963 r., to zadebiutował zarówno w kinie, jak i w teatrze rok wcześniej. Na ekrany kinowe wkroczył rolą w filmie Nóż w wodzie (1962) w reżyserii Romana Polańskiego. Rola przyniosła mu co prawda rozgłos i popularność, ale – ze względu na nieprzychylność ówczesnych władz i nagonkę na twórców filmu – Malanowicz nie zagrał ani jednej pierwszoplanowej roli w kinie przez kolejnych siedem lat. Zajął się wówczas występowaniem w teatrze. Był jednak aktorem znanym i rozpoznawalnym dla szerokiej publiczności.

Kolejną rolę filmową stworzył w Polowaniu na muchy (1969) Andrzeja Wajdy. U Wajdy zagrał też w Krajobrazie po bitwie (1970). Wystąpił również w Znakach na drodze (1970) Andrzeja Jerzego Piotrowskiego oraz w Trądzie (1971) Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego. Poza tym, w latach 70. i 80. grywał głównie w filmach Bohdana Poręby, m.in. w Hubalu (1973), Jarosławie Dąbrowskim (1975), Gdzie woda czysta i trawa zielona (1977), Polonia Restituta (1981), Penelopy (1989). W tym okresie zagrał Tomasza Ciećwierza w serialu Dom z 1982 roku, w którym stworzył sugestywną postać oficera LWP zniszczonego przez system komunistyczny.

Po transformacji ustrojowej w latach 90. nie otrzymywał ciekawych propozycji w kraju, częściowo ze względu na ostracyzm środowiska filmowego za jego współpracę z Porębą. W tym czasie Malanowicz był aktywny za granicą i realizował własne scenariusze na Białorusi (np. Szlachetna krew/Vysokaya krov).

Powrotem do polskiego filmu były Tulipany (2004) Jacka Borcucha. Pojawiły się również sukcesy teatralne – w warszawskim Teatrze Dramatycznym (2000–2003), a następnie w Teatrze Rozmaitości (2003–2008). W 2008 roku Malanowicz dołączył do zespołu jednej z najbardziej oryginalnych stołecznych scen – Nowego Teatru Krzysztofa Warlikowskiego.

Na ekranie odgrywane przez niego postacie to na ogół ludzie skomplikowani psychologicznie, uwikłani w różnego rodzaju trudne sytuacje życiowe, postawieni przed dylematami moralno-obyczajowymi. Jego styl gry cechuje wysoki poziom ekspresji i zaangażowania emocjonalnego.

Jego ciotką była przedwojenna aktorka Maria Malanowicz-Niedzielska.

Kariera teatralna

• Teatr Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (1962–1963)
• Teatr Polski w Poznaniu (1963–1966)
• Teatr Ludowy w Krakowie (1966–1971)
• Teatr Powszechny w Łodzi (1975–1978)
• Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (1978–1980)
• Teatr Studio w Warszawie (1980–1982)
• Teatr Rozmaitości w Warszawie (1982–1991)
• bez etatu w latach 1991–2000
• Teatr Dramatyczny w Warszawie (2000–2003)
• Teatr Rozmaitości w Warszawie (2003–2008)
• Nowy Teatr w Warszawie (od 2008)

Filmografia

Aktor

• 2020: Usta usta jako Tadeusz Żurawicz, podopieczny Piotra
• 2019: Marynarz bez łodzi
• 2018: Dziura w głowie jako stary aktor
• 2015: Ojciec jako ojciec
• 2015: Prawo Agaty jako Jan Stępień (odc. 87)
• 2015: Córki dancingu, jako kierownik sali
• 2010: Glasgow, jako Miecio
• 2009: Wszystko, co kocham, jako dziadek Janka
• 2008: Londyńczycy, jako Władek, portier w teatrze (odc. 11 i 12)
• 2004: Tulipany, jako Malutki
• 2003: Knife in the Water: A Ticket to the West, jako on sam
• 2002: Kanał, jako wędkarz
• 2001: Na swoje podobieństwo, jako ojciec
• 1997: Pułapka, jako pianista
• 1989: Szlachetna krew, jako Makarycz
• 1988: Przeprawa, jako kapitan „Posępny”
• 1988: Penelopy, jako dziennikarz
• 1985: Chrześniak, jako sekretarz partii
• 1985: Pobojowisko, jako Łoś
• 1985: W cieniu nienawiści, jako kierownik
• 1984: Pan na Żuławach, jako kapitan Lisowski
• 1983: Katastrofa w Gibraltarze, jako podpułkownik Bohdan Kleczyński
• 1983: Pastorale Heroica, jako Wiktor
• 1981: Stacja, jako zwolniony z więzienia
• 1980: Polonia Restituta, jako Franek Pawlak
• 1980: Zamach stanu, jako Kazimierz Bagiński
• 1980–2000: Dom, jako Tomasz Ciećwierz (1980; 1982)
• 1980: Krach Operacji Terror (Krakh operatsii Terror), jako Andrzej
• 1979: Lekcja martwego języka, jako Valasek, naczelnik stacji
• 1978: Ty pójdziesz górą (Eliza Orzeszkowa), jako mężczyzna w Ludwinowie
• 1978: Dux Polonorum – Niemcza 1017 Rok, jako Gall Anonim
• 1978: Zapowiedź ciszy, jako lekarz
• 1977: Gdzie woda czysta i trawa zielona, jako delegat
• 1977: Józia, jako Nowak
• 1977: Zakręt, jako lekarz
• 1977: Tańczący jastrząb, jako dziedzic
• 1976: Wielki układ, jako Janicki
• 1975: Dyrektorzy jako Czerny, sekretarz KW
• 1975: Hazardziści, jako Wojciech Misiurski, taksówkarz
• 1975: Jarosław Dąbrowski, jako Jarosław Dąbrowski
• 1974: Ile jest życia, jako dziennikarz Andrzej, przyjaciel Janasa
• 1973: Ciemna rzeka, jako Janek
• 1973: Hubal, jako ksiądz Ludwik Mucha
• 1973: Droga jako kierowca Zbyszek Gerlicz
• 1972: Kopernik
• 1972: Kopernik (odc. 1)
• 1972: Na krawędzi, jako Ryszard Czernik
• 1971: Wezwanie, jako Staszek
• 1971: Trąd, jako Stanisław Czermień
• 1970: Krajobraz po bitwie, jako ksiądz Redaktor
• 1969: Znaki na drodze, jako porucznik MO
• 1969: Polowanie na muchy, jako Włodek
• 1967–1968: Stawka większa niż życie jako Johann Streit
• 1966: Bariera, jako Eddy, kolega bohatera
• 1963: Nadzy wśród wilków (Nackt unter Wölfen), jako Przybyła
• 1961: Nóż w wodzie, jako chłopak
• 1959: Miejsce na ziemi, jako uczeń

Polski dubbing

• 1976: Pogoda dla bogaczy

Scenariusz

• 2000: Wyrok na Franciszka Kłosa
• 1992: Bez ulik
• 1989: Szlachetna krew

Reżyser

• 1992: Bez ulik
• 1989: Szlachetna krew

Wybrane role teatralne

• 1969: Otello Williama Szekspira, reż. Bogdan Hussakowski w Teatrze Ludowym w Krakowie jako Jago
• 2007: Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera, reż. Krzysztof Warlikowski w TR Warszawa jako Martin Heller, Aleksiej A. Prelapsarianow
• 2009: (A)pollonia, reż. Krzysztof Warlikowski w Nowym Teatrze w Warszawie
• 2018: Inspekcja, reż. Jacek Raginis-Królikiewicz, Teatr Telewizji, jako generał Henryk Minkiewicz

Nagrody

• 1973: Trąd, nagroda aktorska „KSF Młodzi i film” – Koszalin

Bibliografia

• Zygmunt Malanowicz w bazie IMDb (ang.)
• Zygmunt Malanowicz w bazie Filmweb
• Zygmunt Malanowicz w bazie filmpolski.pl

Linki zewnętrzne

• Zygmunt Malanowicz: Boję się, że zabraknie mi chleba – HISTORIA ŻYCIA, 19.02.2013
• Zygmunt Malanowicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”