Stawka większa niż życie

Stawka większa niż życie
Figury Hermanna Brunnera i Hansa Klossa
Gatunek	wojenny szpiegowski
Kraj produkcji	Polska
Oryginalny język	polski
Główne role	Stanisław Mikulski Bronisław Pawlik Emil Karewicz
Liczba odcinków	18
Nagrody	6 Nagród Ministra Obrony Narodowej 1. stopnia (1968) 8 Nagród Telewizji NRD (1970)
Produkcja
Produkcja	Zespół Filmowy „Syrena”
Reżyseria	Andrzej Konic Janusz Morgenstern
Scenariusz	Andrzej Zbych
Muzyka	Jerzy Matuszkiewicz
Zdjęcia	Antoni Wójtowicz
Scenografia	Zdzisław Kielanowski
Czas trwania odcinka	55 min
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Polska
Data premiery	10 października 1968; 13 listopada 2011 (zrekonstruowana cyfrowa wersja na kanale TVP HD)
Stacja telewizyjna	TVP1
Lata emisji	1968–1969
Format obrazu	4:3 i 16:9
Format dźwięku	2.0 i 5.1
Chronologia
Kontynuacja	Hans Kloss. Stawka większa niż śmierć
Powiązane	Stawka większa niż życie (teatr telewizji)

Stawka większa niż życie – polski 18-odcinkowy serial telewizyjny z lat 1967–1968, wyprodukowany przez Zespół Filmowy „Syrena”, wyemitowany na antenie TVP od 10 października 1968 do 6 lutego 1969.

Charakterystyka serialu

Scenariusz serialu napisali Andrzej Szypulski i Zbigniew Safjan, zainspirowani pierwszym filmem o Jamesie Bondzie, Doktor No z 1962.

Akcja serialu rozpoczyna się w roku 1941. Młody Polak Stanisław Kolicki zamierza przedostać się do Związku Radzieckiego, by przekazać informację o koncentracji wojsk niemieckich na granicy. Zostaje przez radziecki wywiad zatrzymany. Będąc łudząco podobnym do niedawno aresztowanego oficera niemieckiego Hansa Klossa, zajmuje miejsce swojego „sobowtóra” w wywiadzie niemieckim – Abwehrze i jako agent J-23 rozpoczyna misję szpiegowską.

• Scenariusz – Andrzej Zbych (pseudonim, piszących razem, Andrzeja Szypulskiego i Zbigniewa Safjana).
• Reżyseria – Janusz Morgenstern i Andrzej Konic (po 9 odcinków).

Lista odcinków

1. Wiem, kim jesteś

Pałac Oskara Kona w Łodzi

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/Stanisław Kolicki, agent J-23
• Mieczysław Stoor – SS-Sturmführer/SS-Obersturmführer Hans Stedtke/mężczyzna rozmawiający z kobietą na peronie berlińskiego metra (ujęcie zapożyczone z filmu „Opowieść atlantycka” w reż. Wandy Jakubowskiej)
• Seweryn Butrym – generał Helmut von Zauger (w odc. 6 jako generał Wiehringer)
• Ryszard Sobolewski – adiutant generała
• Janusz Ziejewski – niemiecki pułkownik na linii frontu
• Krzysztof Chamiec – SS-Sturmbannführer Müller (w odc. 5 SS-Sturmbannführer Lothar)
• Marek Dąbrowski – Fritz, adiutant Stedtkego
• Mirosław Szonert – oficer SS
• Janina Borońska – radiotelegrafistka Irena
• Alicja Zommer – doktor Marta Becher
• Andrzej May – Jacek, ochrona radiostacji
• Natalia Szymańska – staruszka
• Szczepan Baczyński – staruszek
• Jan Tesarz – szpicel, podwładny Stedtkego (w odc. 12 SS-mann jadący w pociągu razem z „Elsą Schmiedtke”)
• Zygmunt Nowicki – żandarm niemiecki „sprawdzający” dokumenty na dworcu w Berlinie, współpracownik radzieckiego wywiadu
• Jerzy Szpunar – Lothar Beitz, więzień w celi Klossa
• Jerzy Kaczmarek – Bruno Dreher, więzień w celi Klossa
• Zygmunt Malawski – Heinrich Vogel, więzień w celi Klossa
• Wiktor Nanowski – oficer radziecki przesłuchujący Klossa
• Czesław Przybyła – fryzjer więzienny
• Edward Radulski – więzień siedzący w celi z Klossem (w odc. 18 Schröder, oficer wzywany na przesłuchanie)
• Jan Rudnicki – Helmut Kloss, stryj Hansa Klossa

Fabuła
Rok 1941. Stanisław Kolicki (jak sam podaje, urodzony 17 grudnia 1920 w Kościerzynie) ucieka z niemieckiego więzienia w Królewcu i nawiązuje kontakt z Armią Czerwoną. Okazuje się, że przetrzymywany przez Rosjan niemiecki oficer Hans Kloss jest niezwykle podobny do Kolickiego. Po szybkim szkoleniu Kolicki zajmuje jego miejsce. Jako Kloss bierze udział w naradach taktycznych u gen. Wehringera, a następnie cenne informacje odnośnie planowanego natarcia na froncie przekazuje Rosjanom, którzy skwapliwie je wykorzystują. Obersturmführer Stedtke, oficer SS z otoczenia generała, rozpoczyna śledztwo mające na celu ustalenie sprawcy przecieku. Kloss znajduje się w kręgu podejrzanych. Co więcej, Marta – niemiecka lekarka, z którą romansuje Kloss, jest nieufna i śledzi go aż do miejsca zakonspirowanej radiostacji.

2. Hotel Excelsior

Grand Hotel w Sopocie – filmowy Hotel Excelsior

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Andrzej Konic – SA-mann Georg, łącznik Klossa w Gdańsku
• Lucyna Winnicka – Ingrid Heizer, właścicielka „Cafe Ingrid”
• Tadeusz Bartosik – Johannes Lemner, dyrektor hotelu „Excelsior”
• Mieczysław Kalenik – Hans Diederlich/Jan Derlacz, nauczyciel gimnastyki
• Irena Karel – kelnerka Luzzi, kelnerka w „Cafe Ingrid”
• Bohdana Majda – niania Emma Schmidt
• Janusz Kubicki – gestapowiec Fritz Kopf, brat Erika
• Krzysztof Kalczyński – gestapowiec Erik Kopf udający kelnera w hotelu „Excelsior”, brat Fritza
• Lech Grzmociński – sierżant kontrolujący Klossa na dworcu w Gdańsku
• Bronisław Pawlik – łącznik Klossa z polskim podziemiem, antykwariusz
• Halina Kosznik – Kluge, pokojówka w hotelu „Excelsior”
• Tadeusz Gwiazdowski – Fryderyk, portier w hotelu „Excelsior”
• Józef Zacharewicz – Christianson
• Obsada dubbingu: Tadeusz Teodorczyk – sierżant kontrolujący Klossa na dworcu w Gdańsku; rola Lecha Grzmocińskiego

Fabuła
Rok 1942, Gdańsk. Kloss – na urlopie – prowadzi dochodzenie w celu ustalenia przyczyny paraliżu gdańskiej siatki i sprawcy, który wsypał „pierwszego” (szefa siatki). Kloss ma umówione spotkanie z „drugim” (którego nie zna) w Hotelu Excelsior, gdzie wynajmuje pokój na czas urlopu. Kontakt z gdańską siatką zapewnia mu Georg (Andrzej Konic – reżyser odcinka), z którym przeprowadza słynną, długą wymianę haseł i odzewów (m.in. „W zeszłym roku o tej porze padał deszcz. – Deszcz ze śniegiem.”). Z jego pomocą rozpoczyna kontrolę poszczególnych członków siatki, jednak nie znajduje zdrajcy. W międzyczasie dowiadujemy się także, że Gestapo ma w hotelu agentów. Kloss próbuje zdobyć względy Ingrid Heizer, właścicielki kawiarni. Ingrid pojawia się w Excelsiorze dokładnie wtedy, gdy Kloss ma spotkać się z „drugim”.

3. Ściśle tajne

Most drogowo-kolejowy w Płocku

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Tadeusz Schmidt – major Horst, przełożony Klossa
• Emil Karewicz – SS-Sturmbannführer Hermann Brunner
• Mieczysław Waśkowski – SS-Scharführer Glaubel – nosi mundur partyjny NSDAP z dystynkcjami Hauptbereitschaftsleitera.
• Igor Śmiałowski – inżynier Erwin Reil
• Krystyna Feldman – sekretarka Reila
• Wanda Koczeska – Basia Reczko, sekretarka Reila
• Leon Niemczyk – Rioletto
• Lech Ordon – Puschke – zastępca Reila, nosi mundur partyjny NSDAP z dystynkcjami Obergemeinschaftsleitera
• Marian Opania – Kazik Okoń vel Kazimierz Truchanowicz
• Tadeusz Kalinowski – Kreisleiter
• Małgorzata Lorentowicz – żona Kreisleitera
• Tadeusz Teodorczyk – listonosz z paczką-bombą
• Jerzy Walczak – konspirator „Edward Kania”
• Andrzej Jurga – partyzant pozorujący wymierzanie sprawiedliwości agentowi Rioletto
• Jan Koecher – doktor Pulkowski
• Tadeusz Ordeyg – gość na przyjęciu u Kreisleitera

Fabuła
Rok 1942. W zakładach Reil Werke przetrzymywany jest polski specjalista od napędów rakietowych, dr Pulkowski, którego Gestapo i sam E. Reil próbują skłonić do współpracy. „Centrala” siatki, do której należy J-23, żąda odbicia Pulkowskiego. Na przyjęciu u Kreisleitera Kloss poznaje Reila. Jednocześnie dwójka agentów polskiego podziemia próbuje przeniknąć do zakładów. Jeden z nich, Kazik zostaje zdekonspirowany i jest śledzony przez Gestapo (w odcinku po raz pierwszy pojawia się nadzorujący śledztwo Hermann Brunner). Drugą agentką jest Basia, sekretarka i kochanka Reila. W tę sieć wzajemnych powiązań włącza się jeszcze występujący na przyjęciu u Kreisleitera prestidigitator Rioletto, który niespodziewanie pojawia się w mieszkaniu Basi, a wcześniej szantażuje podwładnego Kreisleitera, oficera Puschke. Kloss musi rozwikłać tę sieć, w której stawką jest życie Pulkowskiego.

4. Café Rose

Pałac Karola Poznańskiego

Stambuł

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Joanna Jedlewska – Marta Kovacs
• Eugeniusz Kamiński – SS-Sturmbannführer Meissner
• Alina Janowska – Rose Ahrens, właścicielka „Cafe Rose”
• Janusz Bylczyński – radca handlowy Witte
• Edmund Fetting – Christopoulis
• Leon Pietraszkiewicz – właściciel pensjonatu „Orient”
• Mieczysław Voit – książę Mdżawanadze
• Jerzy Przybylski – konsul Grandel
• Jolanta Wołłejko – tancerka
• Barbara Klimkiewicz – Elsa von Tilde
• Zbigniew Jabłoński – urzędnik turecki przyznający Klossowi wizę, następnie nakazujący śledzenie go
• Henryk Abbe – niemowa Aram, lokaj księcia
• Maria Dowbor-Lewandowska tenisistka rozmawiająca z Christopoulisem
• Helena Gruszecka – służąca pani Rose

Fabuła
Rok 1942. Kloss, jako agent Reichssicherheitshauptamtu, jedzie do Stambułu, wiedząc jedynie, że ma szukać kontaktu w kawiarni Café Rose. Po drodze poznaje Martę Kovacs, inną agentkę RSHA, a także zaznajamia się ze swoim zadaniami na miejscu, które mają polegać na podszywaniu się pod niemieckiego handlowca oraz zlikwidowaniu angielskiej siatki wywiadowczej. Na miejscu Kloss oficjalnie poznaje konsula Grandela i radcę Wittego oraz – mniej oficjalnie – nawiązuje kontakt z Rose Ahrens, agentką sowieckiego wywiadu. Witte robi ciemne interesy z Grekiem Christopoulisem, i czuje się zagrożony obecnością Klossa. Wszyscy spotykają się na przyjęciu u konsula – jest tam obecny także tajemniczy książę Mdżawanadze – gdzie Rose zostaje w zagadkowy sposób zamordowana, zaś Kloss odnosi słuszne wrażenie, że w tym towarzystwie każdy podejrzewa każdego o bycie agentem.

5. Ostatnia szansa

Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w al. J.Ch. Szucha 25, podczas okupacji siedziba warszawskiego Gestapo

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Ignacy Gogolewski – kapitan Willi Ruppert
• Mariusz Dmochowski – SS-Gruppenführer Ludwig Fischer
• Krzysztof Chamiec – SS-Sturmbannführer Lothar (w odc. 1 SS-Sturmbannführer Müller)
• Iga Cembrzyńska – Benita von Henning
• Ewa Wiśniewska – Anna
• Piotr Pawłowski – Adam Schmidt
• Jolanta Zykun – Agnieszka
• Marian Łącz – tajniak pilnujący Rupperta w kawiarni
• Sylwester Przedwojewski – żołnierz niemiecki w samochodzie, łącznik tajniaków z centralą
• Józef Zbiróg – tajniak pilnujący Rupperta w kawiarni, potem śledzący Annę
• Bronisław Pawlik – łącznik Klossa z polskim podziemiem, antykwariusz
• Janusz Mazanek – generał sugerujący Ruppertowi samobójstwo
• Helena Norowicz – Ilza Althof, żona kapitana Rupperta
• Henryk Szletyński – profesor von Henning

Fabuła
Polski wywiad szantażuje kapitana Rupperta, zmuszając go do szpiegostwa. Ruppert ma fotografować dla polskiego podziemia plany konstrukcji, nad którymi pracuje profesor von Henning. Szybko jednak okazuje się, że Ruppert to broń obosieczna, bowiem córka profesora Benita jest agentką Gestapo i dekonspiruje go. Gestapo zmusza Rupperta do współpracy, co stwarza zagrożenie dla polskiej siatki. Kloss wraz z agentką Anną próbuje kontynuować operację wykradania dokumentów von Henninga. Wszystko idzie dobrze, dopóki Ruppert przypadkowo na ulicy nie rozpoznaje Anny (która była jego kontaktem z polskim wywiadem).

6. Żelazny Krzyż

Sala marmurowa w gmachu Sejmu Śląskiego w Katowicach. Obecny jej wygląd zaprojektował Albert Speer dla urzędującego tu gauleitera. Jest to jedyne miejsce w Polsce gdzie zachowała się tego typu nazistowska architektura. Posłużyła jako plan sceny nadania Klossowi Żelaznego Krzyża. Scenę w rzeczywistości nakręcono w Łodzi w obecnym Muzeum Kinematografii.

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Władysław Hańcza – Edwin hrabia Wąsowski
• Tadeusz Białoszczyński – pułkownik Herbert Reiner
• Zygmunt Maciejewski – SS-Gruppenführer
• Ignacy Machowski – SS-Standartenführer Max Dibelius (w odc. 10 SS-Standartenführer Lütz)
• Gustaw Lutkiewicz – SS-Hauptsturmführer Adolf Lohse
• Leonard Andrzejewski – lokaj Franciszek Mrożek
• Bronisław Pawlik – łącznik Klossa z polskim podziemiem, antykwariusz
• Seweryn Butrym – generał Wieringer (w odc. 1 generał Helmut von Zauger)
• Jerzy Braszka – adiutant pułkownika Herberta Reinera
• Tadeusz Kaźmierski – major ze sztabu generała Wieringera, świadek aresztowania Reichenbacha
• Tadeusz Kosudarski – oficer, gość hrabiego Wąsowskiego proponujący odwiezienie Dibeliusowi

Fabuła
Rok 1943. Kloss jest podkomendnym pułkownika Reinera. Pułkownik wraz z wieloma innymi wysokimi oficerami Wehrmachtu i SS (m.in. Standartenführerem Maxem Dibeliusem) bierze udział w polowaniach i wystawnych ucztach organizowanych przez hrabiego Wąsowskiego. Hrabia (mający koneksje nie tylko w armii, ale i arystokracji) okazuje się być agentem polskiego wywiadu (z „grupy Niemcy”). Wpada przypadkiem, gdy Dibelius znajduje w jego domu mikrofilmy. Więzionym przez SS hrabią zajmują się SS-mann Lohse i Kloss. Ich dowódcy są przekonani, że Lohse i Kloss są na tropie ważnej szpiegowskiej afery, ale chyba nie do końca spodziewają się, jakie zeznania Kloss chce uzyskać od Wąsowskiego.

7. Podwójny nelson

Wał Atlantycki

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Artur Młodnicki – generał Langer (w odc. 12. generał von Bolt)
• Wiesława Mazurkiewicz – major Hanna Bösel
• Iwa Młodnicka – Ewa Fromm
• Adam Pawlikowski – kapitan Franz Boldt
• Henryk Bąk – nadradca Gebhardt z Ministerstwa Propagandy
• Feliks Żukowski – pułkownik „Kornel”
• Aleksander Sewruk – łącznik
• Adam Perzyk – kelner Plusch
• Helena Białecka – kelnerka
• Kazimierz Błaszczyński – oficer dyżurny w ministerstwie
• Andrzej Burzyński – żołnierz meldujący o pościgu
• Antoni Chętko – tajniak
• Karol Hruby – oficer odkrywający skrytkę Ewy Fromm
• Leokadia Pilarska – babcia, łączniczka Hanny Bösel z pułkownikiem „Kornelem”
• Janusz Sykutera – oficer na korytarzu pociągu jadącego do Liska (w odc. 16 porucznik Schramm, oficer sztabowy generała Pfistera)
• Andrzej Wiśniewski – tajniak
• Tadeusz Woźniaki – pułkownik w ministerstwie rozmawiający z Ewą Fromm
• Jacek Zbrożek – Wacek, partyzant pilnujący Klossa
• Obsada dubbingu Leon Niemczyk – kapitan Franz Boldt; rola Adama Pawlikowskiego
• Obsada dubbingu Tadeusz Teodorczyk – żołnierz informujący, że Gebhardt przejechał Ostrówek

Fabuła
Rok 1943. Ewa Fromm, sekretarka w siedzibie Abwehry, zostaje zdekonspirowana jako szpieg. Abwehra nie jest jednak w stanie ustalić, kto jest kontaktem Fromm. Dowództwo postanawia, że major Hanna Bösel, podając się za Ewę Fromm, uda się (wraz z Klossem) do miejscowości wypoczynkowej Lisko Zdrój na spotkanie alianckiego agenta „Kornela” i wręczy mu sfałszowane mikrofilmy z planami Wału Atlantyckiego. Hanna wciąż podejrzewa Klossa o bycie kontaktem Fromm. Z kolei Kloss śledzi Hannę, gdyż obawia się, by nie zaszkodziła Kornelowi. Gdy ginie kelner Plusch (hitlerowski agent), napięcie między Klossem a Bösel rośnie, zaś w rozgrywkę między nimi miesza się dodatkowo nadradca Gebhardt – kuracjusz w sanatorium, towarzyszący obojgu od przyjazdu na miejsce, który poszukuje czegoś w pobliskim lesie.

8. Wielka wsypa

Czołg niemiecki PzKpfw VI Tiger

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Józef Pieracki – inżynier Meier
• Kazimierz Błaszczyński – oficer meldujący na poligonie o udanej próbie
• Stanisław Jaśkiewicz – generał obserwujący na poligonie nowy czołg
• Edward Sosna – oficer na poligonie (w odc. 17 polski wartownik)
• Mieczysław Milecki – pułkownik Rohde, przełożony Klossa
• Emil Karewicz – SS-Hauptsturmführer Hermann Brunner
• Czesław Wołłejko – SS-Sturmbannführer Geibel
• Janusz Kłosiński – Józef Filipiak „Filip” działający jako dentysta Jan Sokolnicki
• Bogusław Sochnacki – Zając „Wolf”
• Barbara Sołtysik – radiotelegrafistka Marta
• Stefan Śródka – kapitan „Bartek”, dowódca oddziału partyzanckiego GL
• Bronisław Pawlik – Grzegorz, łącznik Klossa z polskim podziemiem, zegarmistrz
• Jerzy Karaszkiewicz – partyzant „Franek”
• Jan Ciecierski – gajowy Rudziński
• Czesław Piaskowski – „ślepy” grajek
• Grzegorz Roman – chłopiec „prowadzący” grajka
• Barbara Drapińska – Irmina Kobus
• Andrzej Kotkowski – partyzant w oddziale „Bartka”
• Iwona Słoczyńska – kobieta na fotelu dentystycznym podczas aresztowania Sokolnickiego (w odc. 9 Gerda Leschke)
• Alicja Sobieraj – gospodyni

Fabuła
Rok 1943. Kloss ochrania inżyniera Meiera, wynalazcę nowego prototypu czołgu. J-23 łatwo wykrada plany prototypu, i za pomocą siatki – której pierwszym ogniwem jest dentysta Sokolnicki („Filip”) – melduje do centrali, prosząc o bombardowanie poligonu z konstrukcją Meiera. Gdy Sokolnickiego aresztuje Gestapo, siatka rozpada się, a jej członkowie dołączają do oddziału partyzanckiego GL, przenosząc tam radiostację. Zatem Kloss także – w przebraniu partyzanta – udaje się do „leśnych”. Niestety wskutek zbiegu okoliczności to właśnie na niego pada podejrzenie, że jest zdrajcą Sokolnickiego. Tymczasem prawdziwy agent Gestapo ciągle działa. Konsekwencje mogą okazać się bardzo poważne.

9. Genialny plan pułkownika Krafta

Budynek III Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łodzi – miejsce kręcenia serialu

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Zdzisław Mrożewski – pułkownik Kraft
• Tadeusz Schmidt – major Horst, przełożony Klossa
• August Kowalczyk – SS-Sturmbannführer Johann Dehne
• Iwona Słoczyńska – Gerda Leschke, sekretarka Dehnego (w odc. 8 jako kobieta na fotelu dentystycznym)
• Maciej Damięcki – dwie role: Wacek Słowikowski, Eryk Słowikowski vel Kameradschaftsführer Hitlerjugend Eryk Getting
• Józef Nalberczak – „Wojtek”, szef siatki
• Joanna Jędryka – Basia Borzemska, dziewczyna Wacka
• Jan Englert – Tadek
• Andrzej Jurczak – Stefan
• Elżbieta Borkowska – łączniczka Joanna Perkowska
• Zbigniew Bielski – członek grupy rozstrzeliwującej Gettinga

Fabuła
Nowy dowódca Klossa, pułkownik Kraft, żołnierz „starej szkoły Abwehry” obmyśla sprytny plan, w myśl którego jego wychowanek Eryk Getting ma zostać wyszkolony na tajnego agenta operującego w Iranie. Tymczasem bliźniak Gettinga, Wacek Słowikowski nawiązuje przypadkowy kontakt z agentką Joanną, członkinią siatki, do której należy także J-23.

10. W imieniu Rzeczypospolitej

Kraków – pobliże kościoła Mariackiego

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Stanisław Niwiński – porucznik Neumann
• Bolesław Płotnicki – Józef Podlasiński
• Władysław Kowalski – inkasent Adam Pruchnal
• Jerzy Trela – Romek
• Anna Pleskaczewska – kelnerka Stasia Zarębska
• Ignacy Machowski – SS-Standartenführer Lütz (w odc. 6 SS-Standartenführer Max Dibelius)
• Mieczysław Stoor – SS-Obersturmführer Hans Stedtke
• Józef Nowak – major „Stefan”, dowódca oddziału partyzantów AL
• Jerzy Nowak – krawiec Marian Skowronek
• Krzysztof Materna – partyzant
• Leopold René Nowak – SS-Scharführer Brunsch (w odc. 16 podoficer meldujący o zabójstwie Knocha)
• Bolesław Smela – wysłannik z „Centrali”
• Euzebiusz Luberadzki – wysłannik z „Centrali”
• Mieczysław Janowski – partyzant (w odc. 12 żołnierz pilnujący Christin Kield)
• Tomira Kowalik – dziewczyna całująca się w fotoplastikonie (w odc. 13. Gerda Tinsler)
• Józef Osławski – tajniak w restauracji (w odc. 16 oficer przy transporterze mówiący o rozstrzelaniu spadochroniarzy)
• Roman Stankiewicz – kapitan w kantynie, który „wolałby być potrzebny w miejscu bardziej oddalonym od bolszewików”

Fabuła
Kraków, 1944 (według błędnej chronologii serialu). Kloss pracuje razem z wąską kilkuosobową siatką, w której zna tylko jedną osobę – swój „kontakt” – emeryta Podlasińskiego. Nikt w siatce nie wie, że należący do niej radiotelegrafista (krawiec Skowronek) jest szantażowany przez Gestapo, które zmusza go do wysyłania fałszywych meldunków. Gdy sytuacja ta przedłuża się, „Centrala” dochodzi do wniosku, że J-23 może udzielać fałszywych meldunków z rozmysłem i zaczyna podejrzewać go o zdradę.

11. Hasło

Dworzec Wrocław Świebodzki

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Eliasz Kuziemski – major Elert
• Leszek Herdegen – porucznik Erik von Vormann (w odc. 13 angielski pułkownik Nichols)
• Zdzisław Kuźniar – oficer Wehrmachtu, znajomy Jeanne Mole
• Edward Linde-Lubaszenko – oficer Luftwaffe
• Igor Przegrodzki – lekarz Abwehry
• Lidia Korsakówna – Jeanne Mole
• Leonard Pietraszak – Hubert Ormel
• Zdzisław Szymański – kolejarz, łącznik Klossa
• Andrzej Polkowski – „Hugon”, szef maquis
• Halina Buyno-Łoza – gosposia Jeanne Mole
• Tadeusz Galia – Franz, człowiek Elerta śledzący Klossa
• Zbigniew Lesień – żołnierz ze sztabu Abwehry odprowadzający Klossa na kwaterę
• Czesław Piaskowski – żandarm sprawdzający dokumenty jadących ciężarówką

Fabuła
Kloss zostaje wysłany do Francji (miejscowość Saint-Gilles). Zamierza skontaktować się z lokalnym ruchem oporu, a posłużyć do tego ma słynne hasło „W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle”. Francuzi nie wiedzą, jak wygląda Kloss, stąd szukający z nim kontaktu Hubert zaczepia omyłkowo w kawiarni porucznika von Vormanna (który przybył na miejsce działania wcześniej niż Kloss), zdradzając mu hasło. Dzięki temu von Vormann i jego dowódca, major Elert, rozpoczynają „łowy” na tego, kto będzie znał odzew do hasła. Kloss, po przybyciu do Francji, spotyka się z von Vormannem – z którym ma pracować – i słysząc od von Vormanna hasło, zdradza się, wypowiadając odzew. Von Vormann zaczyna szantażować Klossa, co rozpoczyna niebezpieczną grę, w której stawką jest niebezpieczeństwo jego dekonspiracji.

12. Zdrada

Peron na dworcu Wrocław Główny imitujący dworzec w Berlinie

„Pałacyk” we Wrocławiu – filmowa siedziba Abwehry

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Artur Młodnicki – generał von Boldt (w odc. 7 generał Langer)
• Eugeniusz Kujawski – porucznik Schultz
• Wojciech Duryasz – porucznik Stolp, adiutant generała von Boldta
• Roman Sykała – SS-Standartenführer Müller
• Ryszard Filipski – SS-Sturmbannführer Fritz Schabe
• Zygmunt Hübner – admirał Wilhelm Canaris; nie jest jednak pewne, czy Canarisa gra Hübner, w rzeczywistości widzimy jedynie oczy i dłoń aktora, natomiast głos Canarisa to rzeczywiście głos Hübnera
• Marek Barbasiewicz – major, adiutant admirała Canarisa
• Beata Tyszkiewicz – Christin Kield
• Alicja Sędzińska – Berta, przyjaciółka Christin
• Adolf Chronicki – pułkownik Schmeck, przyjaciel Berty
• Jerzy Block – „Oskar”, łącznik Klossa
• Anna Seniuk – łączniczka „Elsa Schmiedtke”
• Mieczysław Janowski – żołnierz pilnujący Christin Kield w piwnicy von Boldta (w odc. 10 partyzant)
• Bolesław Abart – tajniak na peronie
• Krzysztof Fus – „Robert”, łącznik ginący pod kołami pociągu
• Jan Tesarz – SS-mann jadący w pociągu razem z „Elsą Schmiedtke” (w odc. 1 szpicel, podwładny Stedtkego)

Fabuła
Rok 1944, Berlin. Kloss obserwuje Christin Kield, szwedzką śpiewaczkę i łączniczkę wywiadu, która – kierowana rzekomo rozpaczą po narzeczonym (niemieckim oficerze poległym w Polsce) – dopuszcza się zdrady, współpracując z Gestapo. Z tego powodu Kloss ma rozkaz zabić Christin, zanim ta umożliwi gestapowcom schwytanie łączniczki Elsy na berlińskim dworcu. Niespodziewanie Christin zostaje porwana i ani Kloss, ani Gestapo nie potrafią jej odnaleźć. Kloss przeszukuje puste mieszkanie Kield i znajduje tam tajemniczą kartkę, a także spotyka Stolpa, asystenta generała von Bolta. Wkrótce okaże się, że przeszłość Szwedki jest dużo bardziej skomplikowana, a zależy na niej więcej niż dwu stronom.

13. Bez instrukcji

Dworzec kolejowy w Choszcznie, tj. przedwojennym Arnswalde

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik Hans Kloss/agent J-23
• Andrzej Bogucki – profesor Porschatt
• Jan Łopuszniak – mężczyzna słuchający Porschatta
• Witold Pyrkosz – SS-Obersturmbannführer Kleist
• Gustaw Lutkiewicz – SS-Sturmbannführer Adolf Lohse
• Ryszard Kotys – Wiehnert, brytyjski agent Z-82
• Teresa Wicińska – Marta Laum, asystentka profesora Porschatta
• Henryk Hunko – porucznik Abwehry Artur Schlosser/dubbing postaci Schota
• Zygmunt Malanowicz – Johann Streit, kierownik grupy przerzucanej do Anglii/Pierce
• Andrzej Mrozek – niemiecki agent „Bob Taylor”
• Leszek Herdegen – angielski pułkownik Nichols (w odc. 11 porucznik Erik von Vormann)
• Zbigniew Sawan – generał Inteligence Service, przełożony Nicholsa
• Kazimierz Kaczor – żołnierz angielski
• Hugo Krzyski – pułkownik Home Guard
• Jerzy Molga – oficer brytyjski prezentujący na zdjęciach skutki nalotu na Arnswalde
• Tomira Kowalik – Gerda Tinsler, znajoma Schlossera pracująca w Arnswalde (w odc. 10 dziewczyna całująca się w fotoplastykonie)
• Ewa Lejczak – Ewa, koleżanka Gerdy
• Henryk Tejchert – żołnierz z wisienkami na prywatce u Gerdy
• Jarosław Kuszewski – oficer pytany przez Klossa na schodach o profesora Porschatta
• Zdzisław Maklakiewicz – SS-Untersturmführer Max Abusch

Fabuła
Rok 1944. Niemcy, z nadzieją na kolejną Wunderwaffe, prowadzą badania nad prototypową bronią dalekiego zasięgu wykorzystującą „koncentrację promieni świetlnych”. Konstrukcją kieruje prof. Porschatt, a wszelkie prace są ściśle tajne. Obersturmbannführer Kleist – za pomocą zmyślnej intrygi w którą mimowolnie zaplątany jest także Kloss – wysyła do Anglii podwójnego agenta Streita, aby ten dostarczył Inteligence Service fałszywych wiadomości na temat lokalizacji poligonu Porschatta. Ma to być Arnswalde (Choszczno). Kloss rozszyfrowuje podstęp i stara się ustalić prawdziwą lokalizację, jednakże ponieważ po raz kolejny został pozbawiony łącznika, musi samotnie – bez tytułowych „instrukcji” od swojej Centrali – zapobiec sukcesowi badań Porschatta.

14. Edyta

Most podczas II wojny światowej

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – porucznik/kapitan Hans Kloss/agent J-23
• Stanisław Zaczyk – major Broch
• Józef Kostecki – kapitan Schneider
• Emil Karewicz – SS-Hauptsturmführer Hermann Brunner
• Aleksandra Zawieruszanka – Edyta Lausch
• Andrzej Herder – Kurt, ordynans Klossa
• Bronisław Pawlik – łącznik Klossa z polskim podziemiem, zegarmistrz
• Józef Łodyński – Wincenty Wasiak, agent Gestapo
• Irena Szczurowska – Greta
• Stefan Śródka – kapitan „Bartek”, dowódca oddziału partyzanckiego AL
• Stanisław Marian Kamiński – adiutant Klossa
• Konstanty Pągowski – chłop, klient zegarmistrza

Fabuła
Przełom 1944 i 1945 roku. Kloss spotyka Edytę – dziewczynę, która podkochiwała się w pierwotnym Hansie Klossie przed wojną w 1936 roku. W tym samym czasie oddział partyzancki współpracujący z Klossem szykuje akcję mającą na celu wysadzenie wiaduktu kolejowego. Kloss jest przekonany, że Edyta stanowi dla niego zagrożenie, gdyż może go zdekonspirować, jednakże szybko okazuje się, że jeszcze bardziej przejęty jej pojawieniem się jest Hermann Brunner. W noc sylwestrową ktoś próbuje zamordować Edytę w jej pokoju. Brunner rozpoczyna śledztwo, w którym stara się dowieść, że Edyta jest powiązana z partyzantami. Kloss jednak odkrywa, że prawdziwa motywacja Brunnera jest zupełnie inna.

15. Oblężenie

Widok fabryki

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – kapitan Hans Kloss/agent J-23
• Stanisław Zaczyk – pułkownik Broch
• Emil Karewicz – SS-Sturmbannführer Hermann Brunner
• Jerzy Kaliszewski – profesor Fritz Glass
• Halina Kossobudzka – Inga Glass, żona profesora Fritza Glassa
• Janusz Bukowski – sierżant radiotelegrafista
• Franciszek Trzeciak – polski żołnierz
• Jolanta Zykun – Agnieszka
• Lucyna Suchecka – Greta Raschke, sekretarka Glassa
• Bogdan Łysakowski – robotnik Staszek
• Wojciech Pilarski – polski pułkownik
• Alicja Raciszówna – Yvonne, robotnica francuska

Fabuła
Rok 1945, miasto Tolberg (prawdopodobnie Kolberg, tj. Kołobrzeg) jest oblegane przez LWP. Polacy lada chwila odetną Niemcom dostęp do portu, uniemożliwiając ewakuację, co sprawia, że służący tam oficerowie, m.in. Brunner czy dowódca Klossa płk. Broch zaczynają myśleć o konsekwencjach swoich działań (Brunner w rozmowie z Klossem proponuje „pomyśleć o własnej skórze”). Tymczasem w mieście znajdują się zakłady Fritz Leitz Werke, gdzie prof. Glass pracuje nad elementami sterowniczymi do pocisków V-2. Załogę fabryki stanowią więźniowie, którzy planują bunt. Zakłady (jak i sam Glass) są cenną kartą przetargową – Niemcy chcą błyskawicznie je ewakuować, zaś Polacy – ustami Klossa, który dekonspiruje się przed Glassem – składają profesorowi propozycję pozostania w mieście. Glass zgadza się, wkrótce jednak zostaje porwany.

16. Akcja „Liść dębu”

Zamek w Pieskowej Skale. Fasada budynku widoczna w odcinku

Budynek Muzeum Archidiecezjalnego we Wrocławiu odgrywające mieszkanie Weissa. Drzwi wejściowe, z których wybiegają goniący Klossa SS-manni

Reżyseria: Janusz Morgenstern

Obsada

• Stanisław Mikulski – kapitan Hans Kloss/agent J-23
• Stanisław Jasiukiewicz – generał Erik von Pfister, dowódca 19 Dywizji Pancernej
• August Kowalczyk – porucznik, dawniej SS-Sturmbannführer Johann Dehne
• Andrzej Krasicki – SS-Sturmbannführer Knoch
• Mikołaj Grabowski – niemiecki żołnierz
• Teresa Kamińska – Simone
• Barbara Burska – Janka
• Eugeniusz Priwieziencew – Kozioł, spadochroniarz polski
• Janusz Paluszkiewicz – J. Tomala
• Marian Dziędziel – człowiek Tomali
• Leszek Piskorz – człowiek Tomali
• Lena Wilczyńska – babcia dziewczynki rozpoznającej Jankę
• Janusz Sykutera – porucznik Schramm, oficer sztabowy generała Pfistera (w odc. 7 oficer na korytarzu pociągu jadącego do Liska)
• Leopold René Nowak – podoficer SS meldujący o zabójstwie Knocha (w odc. 10 Scharführer Brunsch)
• Józef Osławski – oficer przy transporterze mówiący o rozstrzelaniu spadochroniarzy (w odc. 10 tajniak w restauracji)
• Tadeusz Jurasz – Untersturmführer Lechman, podwładny Knocha
• Stefan Szramel – kapitan Król, dowódca oddziału polskich spadochroniarzy
• Jerzy Janeczek –, SS-Unterscharführer Franz zabity w kotle przez Klossa
• Gustaw Kron – porucznik Walter, oficer ze sztabu generała Pfistera
• Małgorzata Wręczycka – dziewczynka rozpoznająca Jankę
• Obsada dubbingu: Tadeusz Teodorczyk – polski spadochroniarz stojący w oknie pałacu

Fabuła
Rok 1945. Załoga Głogowa szykuje się do obrony przed natarciem ze Wschodu. Kluczowym punktem miasta jest most, który Niemcy planują w ostatniej chwili wysadzić. Generał Pfister, dowódca Klossa, nagle postanawia wzmocnić obronę mostu pułkiem artylerii, lokując go w pobliskim lesie Weipert. Tymczasem polski wywiad planuje na skraju lasu Weipert lądowanie – pod kryptonimem Akcja „Liść dębu” – oddziału spadochroniarzy LWP, którzy mają zdobyć i utrzymać most. Kloss i jego kontakt, Tomala, podejmują wysiłki w celu odwołania akcji: Tomala próbuje kontaktować Klossa ze swoim łącznikiem, Weissem. Niestety ten ostatni wpada, a SS urządza w jego domu kocioł. Lądowania nie udaje się powstrzymać, ale mimo zasadzki SS być może uda się nadać akcji zupełnie inny bieg.

17. Spotkanie

Stary Ratusz na Rynku Starego Miasta w Olsztynie

Jezioro Kortowskie

Reżyseria: Andrzej Konic

Obsada

• Stanisław Mikulski – kapitan Hans Kloss/major Stanisław Kolicki – agent J-23
• Kazimierz Talarczyk – dowódca oddziału pancernego Wermachtu
• Barbara Brylska – Inga Ring, córka Gustawa
• Jerzy Radwan – pułkownik Helmut Ring, brat Gustawa, stryj Ingi
• Barbara Horawianka – SS-Sturmführer Anna-Maria Elken podająca się za pielęgniarkę ze Stuttgartu, oficer amerykańskiego wywiadu
• Barbara Rachwalska – gospodyni Berta
• Zygmunt Zintel – aptekarz Wilhelm Schenk, w rzeczywistości SS-Stumbanführer
• Stanisław Milski – Miller
• Aleksander Fogiel – pułkownik LWP
• Tomasz Zaliwski – major LWP
• Andrzej Zaorski – porucznik Nowak
• Michał Szewczyk – Franek, polski żołnierz
• Eugeniusz Korczarowski – polski żołnierz aresztujący Klossa
• Edward Sosna – wartownik (w odc. 8 oficer na poligonie)
• Wojciech Grelewski – chłopiec przebiegający przez ulicę
• Ewa Kłodkowska – dziewczyna uciekająca do bramy
• Jerzy Korsztyn – żołnierz Wehrmachtu
• Józef Jurkiewicz – żołnierz w dziale samobieżnym
• Janusz Mirczewski – żołnierz ginący na skutek wybuchu
• Jerzy Nasierowski – polski kapitan
• Jan Zdrojewski – polski kapitan
• Maciej Staszewski – jeniec topiący się w jeziorze
• Sławomir Misiurewicz – kapitan Broll, jeniec niemiecki

Fabuła
Oddział Wermachtu pod dowództwem płk. Helmuta Ringa w tajemnicy zatapia w jeziorze archiwa, które są bardzo cenne dla wywiadu LWP. Jedynym świadkiem zdarzenia jest starszy człowiek nazwiskiem Miller, który, postrzelony przez Ringa, dociera ostatkiem sił do pobliskich zabudowań. Kloss (pojawia się w odcinku już jako major LWP Kolicki) decyduje się wrócić do swojej roli kapitana Wehrmachtu celem zlokalizowania archiwum. Robi to, pomimo iż zdekonspirował się już przed Brunnerem (odcinek 15). Dociera do domu nieobecnego w mieszkaniu Gustawa Ringa (brata pułkownika) w mieście będącym pod kontrolą wojsk LWP. W mieszkaniu poznaje Ingę Ring (córka Gustawa), aptekarza Wilhelma Schenka, gospodynię Bertę oraz Annę-Marię Elken, podającą się za pielęgniarkę. Jak się okazuje, ranny Miller znaleziony przez Ingę, zdołał opowiedzieć jej o zatopieniu skrzyni. Wkrótce Kloss wydobywa od niej tę informację, jednakże okazuje się, iż nie tylko on poszukuje skrzyni.

18. Poszukiwany Gruppenführer Wolf

Most Tumski na Odrze we Wrocławiu

Reżyseria: Andrzej Konic

Wrocław, Ostrów Tumski, ul. Katedralna 1

Obsada

• Stanisław Mikulski – kapitan Hans Kloss/major Stanisław Kolicki, agent J-23
• Wiktor Grotowicz – generał Willmann
• Ferdynand Matysik – pułkownik Litzke
• Emil Karewicz – SS-Sturmbannführer Hermann Brunner
• Janusz Zakrzeński – SS-Obersturmbannführer Wernitz
• Zygmunt Kęstowicz – SS-Sturmbannführer Ohlers
• Józef Duriasz – SS-Sturmbannführer Lübow
• Saturnin Żórawski – SS-Standartenführer Otto Fahrenwirst
• Wieńczysław Gliński – generał Harris
• Zbigniew Zapasiewicz – kapitan Karpinsky
• Tadeusz Pluciński – kapitan Roberts
• Ryszard Pietruski – porucznik Lewis
• Włodzimierz Skoczylas – Schickel vel Vogel
• Zbigniew Józefowicz – radziecki generał
• Edward Radulski – Schröder, oficer wzywany na przesłuchanie (w odc. 1 więzień siedzący w celi z Klossem)

Fabuła
W 1945, pod sam koniec działań II wojny światowej fanatyczny, hitlerowski zbrodniarz wojenny znany jako gruppenführer Wolf staje się odpowiedzialny m.in. za rozstrzelanie polskich i radzieckich jeńców wojennych. Na swoim koncie ma także inne zbrodnie wojenne w Polsce i na Ukrainie. Wkrótce niemiecka obrona miasta (jego nazwa nie jest wymieniona w filmie, na zdjęciach widać jednak charakterystyczne miejsca na wrocławskiej starówce: katedrę św. Jana Chrzciciela, Most Tumski i zabudowania przy ul. Katedralnej) poddaje się, wkraczają wojska amerykańskie, które rozpoczynają poszukiwania Wolfa. Jednak nikt nie wie, jak on wygląda.

Produkcja

Serial został nakręcony w Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi między marcem 1967 a październikiem 1968, po sukcesie 14-odcinkowego widowiska Teatru Telewizji, emitowanego pod tym samym tytułem od stycznia 1965 do lutego 1967 w jedynym wówczas programie TVP.

Zdjęcia do trzech telewizyjnych serii „Stawki” realizowane były – po sześciotygodniowych przygotowaniach – w okresie od 13 marca 1967 do 12 października 1968. Początkowo do produkcji skierowano sześć odcinków, potem jeszcze dwie serie po sześć dalszych odcinków. W 1967 odcinki 1, 5, 8, 14, 15 i 17. Na przełomie 1967 i 1968 zrealizowano zdjęcia do odcinków 2, 3, 4, 6, 7 i 9. W 1968 sfilmowano odcinki 10, 11, 12, 13, 16 i 18.

Wedle relacji kierownika produkcji Mieczysława Wajnbergera nakręcono około 30 tys. metrów taśmy, co odpowiada metrażowi 12 filmów fabularnych.

W serialu zagrało ok. 700 aktorów, głównie z Łodzi, Krakowa, Wrocławia i Gdańska. Zdjęcia powstały łącznie w ciągu 19 miesięcy.

Pierwotnie rolę Hansa Klossa miał zagrać Andrzej May.

Miejsca kręcenia serialu

Realizację pierwszej serii odcinków (sceny rozgrywające się we wnętrzach) kręcono głównie w atelier Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi oraz w Wytwórni Filmów Fabularnych we Wrocławiu. Mając na uwadze kwestie finansowe i artystyczne, dwie kolejne serie zrealizowano już przede wszystkim we wnętrzach naturalnych.

Serial kręcono w różnych plenerach i miejscach Polski, poszczególne plany bywały bardzo od siebie oddalone. Były to przede wszystkim największe polskie miasta: Łódź, Olsztyn, Gdańsk, Gdynia, Płock, Kraków, Wrocław (filmowe siedziby Abwehry i Gestapo, „berliński” dworzec Ostbahnhof, miejsce występów Christin Kield, okolice więzienia w Saint Gille), Warszawa, lecz także mniejsze miejscowości jak Pabianice, Sopot, Pieskowa Skała, Łąck. Kilkakrotnie w serialu pojawiają się sceny nakręcone w krakowskim, a nie jak się sądzi w warszawskim fotoplastikonie. Problem ten został omówiony w książce Stawkowy przewodnik filmowy wydanej w 2014 roku.

Podczas realizacji scen ekipa filmowa korzystała często z uprzejmości urzędów i instytucji państwowych, np. gabinet przewodniczącego Prezydium WRN w Łodzi. W tym mieście wykorzystano także Pałac Ślubów, „Pałacyk” przy ul. Piotrkowskiej 262, muzea. Poza tym skorzystano z gościnności zakładów technicznych czy placówek naukowych.

Konkretne plenery realizacji poszczególnych scen odcinków:

• Odc. 1 „Wiem, kim jesteś”: Łódź (m.in. dziedziniec Szkoły Filmowej w Łodzi przy ul. Targowej 61, budynek Sądu Okręgowego na Placu Dąbrowskiego), Olsztyn (areszt przy al. Piłsudskiego, Stare Miasto, ul. Prosta, ul. Bolesława Chrobrego, ul. Mieszka I), Pabianice. Scenę ucieczki Kolickiego/Klossa z niemieckiego więzienia nakręcono na terenie aresztu śledczego w centrum Olsztyna.
• Odc. 2 „Hotel Excelsior”: plan serialu przeniesiono – zresztą zgodnie z lokalizacją miejsc wymienionych w scenariuszu – do Gdańska: akcja dzieje się m.in. na ul. Długiej i Długim Targu, na Długim Pobrzeżu, ul. Mariackiej, dworcu Gdańsk Oliwa, widać budynek Dworca Głównego, charakterystyczne wejście do Ratusza Głównego Miasta i fontannę Neptuna, zaś sam hotel „Excelsior” to słynny Grand Hotel w Sopocie. Wykorzystano także park Poniatowskiego w Łodzi. Szkoła to VIII Liceum Ogólnokształcące przy ulicy Kartuskiej 128. Wnętrze teatru to foyer Teatru Nowego w Łodzi.
• Odc. 3 „Ściśle tajne”: Łódź (SPATiF przy al. Kościuszki, Park Poniatowskiego). Jeden z planów serialu umieszczono w Płocku (m.in. okolice mostu im. Legionów Piłsudskiego). Odbicie Pulkowskiego nakręcono na przejeździe kolejowym w Łącku.
• Odc. 4 „Cafe Rose”: Sopot (Willa Hanna), Łódź ul. Gdańska 113 - tu zginął Eryk Getting , pałac Schweikerta przy ul. Piotrkowskiej, willa Oskara Zieglera przy ul. Skłodowskiej-Curie 11, Miejski Klub Tenisowy w Parku Poniatowskiego), Gdynia (dworzec kolejowy), Gdańsk (Stocznia „Remontowa”, Barbakan).
• Odc. 5 „Ostatnia szansa”: Warszawa (aleja Szucha w Warszawie, kościół Sióstr Wizytek, Kolonia Staszica (ul. Prezydencka i ul. Langiewicza), ul. Polna, ul. Mokotowska, ul. Jaworzyńska), Łódź (ul. Moniuszki, ul. Radwańska).
• Odc. 6 „Żelazny Krzyż”: wykorzystano plenery Płocka i Łącka.
• Odc. 7 „Podwójny nelson”: Olsztyn i okolice (budynek Urzędu Marszałkowskiego przy ul. Emilii Plater, park nad Łyną, droga do Szczytna, wiadukt w Dywitach), Łąck. Spotkanie Klossa z Pluschem nakręcono nad jeziorem Kortowskim w Olsztynie. Płock - odwach, ulica Mostowa.
• Odc. 8 „Wielka wsypa”: Olsztyn (gazownia przy ul. Knosały) i okolice (lotnisko Olsztyn-Dajtki, lasy pod Kortowem). Skok z jadącego pociągu Kloss wykonał na linii kolejowej z Olsztyna do Łańska.
• Odc. 9. „Genialny plan pułkownika Krafta”: Łódź (m.in. budynek III Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Sienkiewicza, posesje przy ul. ul. Andrzeja Struga i ul. Gdańskiej).
• Odc. 10 „W imieniu Rzeczpospolitej”: akcja dzieje się w Krakowie (pierwszy, nieudany zamach na Klossa przeprowadzony jest na tyłach kościoła Mariackiego). Wykorzystano ul. św. Marka, ul. Reformacką, ul. Kanoniczą. Scenę ucieczki Podlasińskiego z transportu nakręcono na torach linii kolejowej w okolicach wsi Kadłub pod Wrocławiem. Fotoplastykon widoczny w odcinku znajduje się aktualnie w muzeum Oskara Schindlera.
• Odc. 11 „Hasło”: Łódź (dworzec Łódź Kaliska), Wrocław - Ostrów Tumski – okolice kościoła św. Krzyża, osiedle Zalesie), Gdynia (Bulwar Nadmorski).
• Odc. 12 „Zdrada”: berlińską siedzibę SD i Gestapo „odgrywa” budynek dyrekcji PKP przy ul. Joannitów we Wrocławiu. W tym samym odcinku za berliński dworzec kolejowy Ostbahnhof „służy” wrocławski Dworzec Główny (zmieniono jedynie napisy na tablicach informacyjnych z polskich na niemieckie). Filmową siedzibę Abwehry umieszczono natomiast we wrocławskim „Pałacyku” przy ul. Kościuszki. Wykorzystano też Teatr Lalek we Wrocławiu, Teatr Polski we Wrocławiu, kamienicę przy ul. Smoluchowskiego 56 jako mieszkanie Christin Kield oraz wnętrza hotelu Monopol. W Łodzi pałac Izraela Poznańskiego – obecne Muzeum Miasta Łodzi przy ul. Ogrodowej.
• Odc. 13 „Bez instrukcji”: Wrocław (m.in. ZOO). Na potrzeby filmu wykorzystano także wiatrak kozłowy (koźlak), położony w leżącej ok. 21 km od Wrocławia wsi Błonie w okolicach Środy Śląskiej. Wiatrak ów przetrwał do czasów współczesnych, jednak w 2000 r. zniszczył go pożar. W tym samym odcinku wnętrza niemieckich zakładów Porschatta, przygotowujących nowy typ pocisków sterowanych, „odegrały” pomieszczenia ówczesnego Wydziału Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej, zaś zdjęcia zewnętrzne obiektu kręcono na terenie Remontowych Zakładów Lotniczych w Łodzi. Willa prof. Porschatta to dom przy ul. Kampinoskiej na osiedlu Borek we Wrocławiu należący wówczas do Wojciecha Dzieduszyckiego. Stację kolejową Arnswalde zagrał wrocławski dworzec w Leśnicy, zaś scena z widokiem na jeziora w letnisku Arnswalde kręcona była na tarasie klubu studenckiego Tawerna przy Wybrzeżu Wyspiańskiego, a widoczne na drugim planie jeziora to fragment Odry i jednej z jej zatok.
• Odc. 14 „Edyta”: Łódź (brama klubu SPATiF-u przy al. Kościuszki) i okolice. Wiadukt kolejowy przy Strykowskiej.
• Odc. 15 „Oblężenie”: Olsztyn (Stare Miasto, zamek, ul. Okopowa), Łódź. Kloss wchodzi przez kamienny most do budynku dowództwa obrony miasta Tolberg (zbieżność brzmienia nazwy miasta oraz oglądana przez Klossa, Brunnera i Brocha mapa wskazywać mogą na to, że chodzi o Kolberg, czyli Kołobrzeg) – jest to most nad dawną fosą zamkową, a budynek to sam zamek w Olsztynie. Zakłady Fritz Leitz Werke to ówczesne Zakłady Mechaniczne im. J. Strzelczyka w Łodzi na ul. Wólczańskiej 178 (brama wjazdowa, dyżurka), wiele scen tego odcinka pochodzi z ulicy i okolicznych podwórek. Tzw Berlinek (ul. Osinowa i Kalinowa).
• Odc. 16 „Akcja 'Liść dębu'”: tę samą miejscowość odgrywają zarówno plenery i wnętrza zamku w Pieskowej Skale (sztab dywizji), jak i wrocławski Ostrów Tumski. W tym samym odcinku konspiracyjne mieszkanie Weissa (gdzie Kloss zastrzelił SS-manna) mieściło się w dzisiejszym Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu przy pl. Katedralnym 16. Wykorzystano też Las Łagiewnicki w Łodzi, most Bolesława Chrobrego we Wrocławiu, ul. Swojczycką i Tadeusza Boya Żeleńskiego.
• Odc. 17 „Spotkanie”: sceny zajmowania miasteczka przez Niemców kręcono na olsztyńskim Starym Mieście. Wykorzystano też Stary Ratusz w Olsztynie, dziedziniec biblioteki miejskiej, ul. Kołłątaja, most św. Jana nad Łyną i przystań nad jeziorem Kortowskim.
• Odc. 18 „Poszukiwany Gruppenführer Wolf”: Wrocław – okolice ul. Katedralnej, Most Tumski, Ostrów Tumski. Zdjęcia obozu jenieckiego nakręcono w Łodzi przy ul. Żeromskiego 115.

Opracowano na podstawie materiału źródłowego – opis odcinków na stronie filmpolski.pl oraz książki: Rafał Baćmaga, Bogdan Bernacki, Arkadiusz Bilecki, Leszek Goławski, Maciej Kronenberg, Paweł Szczutowski, Joanna Szyborska-Kaszycka: Stawkowy przewodnik filmowy. Łódź: Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO, 2013..

Błędy realizacyjne i niekonsekwencje w fabule

Serial zawiera niemało niekonsekwencji scenariuszowych i błędów rzeczowych:

• W odc. 1 „Wiem, kim jesteś”:
  • na samym początku rzeka w kadrze, przez którą ucieka Kloss na stronę radziecką, płynie w lewo, a kamera ujmuje to ze strony „wschodniej”. Rzeka płynęłaby więc w kierunku albo południowym – gdyby to była strona wschodnia – albo wschodnim – gdyby to była strona północna, na co mógłby wskazać wątek litewski. Natomiast wchodzące w rachubę rzeki graniczne pomiędzy strefami okupacji niemieckiej i radzieckiej tego czasu płyną albo na północ, jak w przypadku Sanu i Bugu, albo na zachód, jak w przypadku Niemna. Nie jest wykluczone, że tą rzeką mogła być Pisa, płynąca w kierunku południowym, będąca wtedy rzeką graniczną między okupacją niemiecką a sowiecką,
  • w radzieckim schronie dowódczym wisi menażka z czasów PRL,
  • w sztabie armii niemieckiej, na ścianie wisi mapa operacyjna na której widać Berlin i ujście Odry oraz zaznaczone są kierunki uderzeń wojskowych w kierunku stolicy Niemiec,
  • na niemieckim parkingu jeździ pojazd amerykański Scout Car M3A1, zaś stoją pojazdy ZiS 151 i Tatra 111 (czas akcji odcinka 1941).
  • w scenie jak Marta wysiada z sanitarki z bramy wychodzi dziecko, a potem się chowa,
  • furmanka na podwórzu tam gdzie jest radiostacja jest na felgach i oponach,
  • w scenę ucieczki z więzienia wpleciona jest kronika filmowa, a w niej jedzie czołg typu IS, produkowany od 1944,
• W odc. 2 „Hotel Excelsior”:
  • oficer SS Erik w rozmowie ze swoim bratem, uważa się za Sturmführera, podczas gdy stopień taki w SS istniał do 1934 roku, kiedy to zastąpił go SS-Untersturmführer. Nazwy młodszych stopni oficerskich SS brzmiały: SS-Untersturmführer (Leutnant, podporucznik), SS-Obersturmführer (Oberleutnant, porucznik) i SS-Hauptsturmführer (Hauptmann, kapitan). Podobnie w odc. 8 „Wielka Wsypa”, gdzie Irmina Kobus, mówiąc Klossowi o Brunnerze, tytułuje go właśnie Sturmführer. Także w odc. 17 „Spotkanie” Anna-Maria Elken (Barbara Horawianka) przedstawia się Klossowi, wypowiadając swój stopień służbowy dosłownie jako „SS-Sturmführer”. Zresztą do SS (a także NSDAP) w ogóle nie przyjmowano kobiet,
  • wszyscy żandarmi przez cały odcinek noszą jeden i ten sam ryngraf z numerem 728,
  • kiedy Hans rozmawia Georgiem na brzegu Mottlau (Motławy), w tle widoczne są statki polskiej „białej floty” z lat 1960-tych - jeden typu „Lilla Weneda” i drugi - m/s „Olimpia”, który wcześniej miał być pomocniczym okrętem MW o nazwie „Miner”.
• W odc. 3 „Ściśle tajne”:
  • (czas akcji: rok 1942) Hermann Brunner jest Sturmbannführerem, natomiast w odc. 8 „Wielka wsypa” (czas akcji: rok 1943) już tylko Obersturmführerem – a zatem niżej w hierarchii o dwa stopnie. Z kolei w odc. 14 „Edyta” (czas akcji: styczeń 1945 roku) Brunner jest Hauptsturmführerem. Pod koniec tego odcinka pada słynne zdanie wypowiedziane przez Klossa: „Heil Hitler, Hauptsturmführer Brunner...” W odc. 15 „Oblężenie” oraz w ostatnim odc. 18 „Poszukiwany Gruppenführer Wolf” Brunner jest jednak ponownie Sturmbannführerem,
  • Większość SS-manów z SD występuje w czarnych galowych mundurach, w rzeczywistości zakładanych na specjalne okazje. Oficerowie w tych mundurach mieli tylko jeden naramiennik, na prawym ramieniu. Przez około pół odcinka nasz ulubiony bohater Brunner nosi naramiennik ze srebrnej taśmy, taki jak oficerowie młodsi, od podporucznika (Untersturmführer) do kapitana (Hauptsturmführer). W drugiej połowie odcinka pojawia się jednak ze srebrnym naramiennikiem plecionym, który przysługuje oficerom starszym, w tym posiadającym stopień Sturmbannführera.
  • w scenie na złomowisku widać żebrowaną kabinę Stara 20,
  • w scenie porwania Riolletta, w tle po moście jedzie pociąg, a potem ciężarówka marki Jelcz 316 – wynika to z faktu, że zdjęcia do tego odcinka kręcono w Płocku, gdzie stary most przez Wisłę, widoczny w tej scenie, jest mostem kolejowo-drogowym.
• W odc. 4 „Cafe Rose”:
  • widoczna jest nazwa dworca w Stambule, na którym wysiada Hans Kloss. Popełniono w niej błąd językowy: na tablicy widoczna jest nazwa Sikerci, podczas gdy w rzeczywistości dworzec nazywa się Sirkeci,
  • w scenie, gdy Kloss „gubi ogon” na bazarze w Stambule prezentowana jest scena z ulicy i w oknie wystawowym odbija się samochód z kamerzystą,
  • sceny walk na łodzi – „dokrętki” zbliżeń twarzy robione były w studiu,
  • w „istambulskim” porcie przy nabrzeżu stoi motorowy drobnicowiec PLO.
• W odc. 5 „Ostatnia szansa”:
  • oficer gestapo Lothar zwraca się do swojego przełożonego „Gruppenführer”, podczas gdy tamten ma dystynkcje Brigadeführera, obowiązujące od 1942 roku. Kilkakrotnie odtwarzana w tym odcinku płyta z nagraniem „Gdybym miał milion” (wyk. Janusz Popławski z towarzystwem orkiestry jazzowej) została nagrana dla firmy Odeon (nr katal. N 46009b Wa17) w studio nagraniowym poznańskiej „Mewy” w 1946 roku, a więc już po wojnie.
  • scena z ul. Mokotowskiej przy pl. Zbawiciela, gdy Anna przechodzi przez jezdnię, w prawym rogu ekranu stoi Star 21,
• W odc. 6 „Żelazny Krzyż”:
  • Kloss otrzymuje tytułowe odznaczenie wprost na swój mundur, jednak w kolejnych odcinkach raz ją nosi, a raz nie. Jest to niezgodne z ówczesnym regulaminem nakazującym noszenie wszystkich odznaczeń przy każdej okazji. Poza tym Żelazny Krzyż I Klasy był niższym odznaczeniem wojskowym i raczej nie wręczałby go osobiście Hitler, a za wykrycie spisku Kloss powinien otrzymać Ritterkreuz (noszony na szyi na czarno-biało-czerwonej tasiemce). W czasie wojny nadano (według różnych źródeł) od 2,3 mln do 3 mln Żelaznych Krzyży I klasy. Uprawnienie do nadawania tego odznaczenia przysługiwało dowódcom dywizji i wyższym szczeblom. Zatem odznaczenie Klossa za wykrycie „spisku” było niezbyt szczodre. Pomijając już fakt, że Żelazny Krzyż nadawano za czyny dokonane z bronią w ręku. Za inne zasługi dla wojska (związane np. z produkcją zbrojeniową, zaopatrzeniem, organizacją itd.) nadawano Krzyż Zasług Wojennych (Kriegverdienstkreuz). Uroczyste nagradzanie oficerów wywiadu i kontrwywiadu za zasługi podczas trwającej wojny jest wręcz nieprawdopodobne.
  • jedna z pierwszych scen – bryczka ma koła od Żuka,
  • obraz kawalerzysty w biurze pułkownika, wisiał w biurze SD w odc. 1,
  • scena w domu hrabiego, jest pułkownik i Kloss, pułkownik nie dość, że pali papierosa z ustnikiem, to jeszcze wkłada go do ust ustnikiem na zewnątrz, w następnej scenie pali go już „normalnie”,
  • Reiner, zlecając podległym podoficerom zamach na karetkę wiozącą hrabiego Wąsowskiego, przypomina im, jakoby byli na Krecie (chodzi o operację desantową z maja 1941). W rzeczywistości desant wykonały wojska powietrznodesantowe (część Luftwaffe) oraz marynarka wojenna, żołnierze zaś noszą mundury feldwebli wojsk lądowych.
  • w czasie ataku podkomendnych Reinera na karetkę, spod przedniej rejestracji wystaje druga, inna rejestracja pojazdu.
• W odc. 7 „Podwójny nelson”:
  • Kloss jedzie z Hanną Bösel do Liska Zdroju pociągiem pospiesznym relacji Berlin – Budapeszt. Dziwnym trafem podróżuje w tym samym wagonie i przedziale, w którym jechał z tajną misją do Stambułu wraz z Martą Kovacs w odc. 4 „Cafe Rose”. Co prawda jedzie pociągiem tej samej relacji, jednak mało prawdopodobne jest, aby po roku wsiąść do tego samego przedziału. Tę niekonsekwencję zdradzają te same numery tabliczek nad siedliskami i charakterystyczne uszkodzenie (ułamanie) tabliczki z nr 16.
  • jedna z pierwszych scen: sekretarka przenosi z gabinetu do gabinetu zapaloną lampę elektryczną, jednak nie jest widoczny kabel zasilający w prąd,
• W odc. 8 „Wielka wsypa”:
  • Dentysta „Jan Sokolnicki” – Józef Filipiak, po wizycie Klossa sporządza meldunek dotyczący konieczności bombardowania fabryki. Informację spisuje na małej karteczce wyrwanej z notesu, zapisuje ją w formacie pionowym. Niebawem notatka ta jest odczytywana u zegarmistrza, gdzie Bronisław Pawlik, grający łącznika, czyta meldunek w formacie poziomym. Również wielkość tej kartki wydaje się dwa razy większa od pierwotnej.
  • Bronisław Pawlik, grający żołnierza polskiego podziemia – Grzegorza, nie zna Klossa, choć w odcinkach poprzednich pojawia się parokrotnie jako jeden z najważniejszych kontaktów agenta J-23. W tym samym odcinku pojawia się Sturmbannführer Geibel (odtwarza go Czesław Wołłejko). W tym samym odcinku prezentowanym w ramach Teatru Telewizji Geibel był jednak Obersturmbannführerem.
  • Niemiecki czołg to przebudowany T34/85.
• W odc. 9 „Genialny plan pułkownika Krafta”:
  • (także w odc. 16 „Akcja liść dębu”) pojawia się Sturmbannführer Johann Dehne (odtwarza go August Kowalczyk). Kilkakrotnie pada imię „Johann”, jednak na początku odc. 9 na drzwiach biura Dehnego widoczna jest tabliczka z imieniem Helmuth. Ponadto istnieje niekonsekwencja odnośnie stopnia służbowego tej postaci. W odc. 9 Dehne jest funkcjonariuszem SD w stopniu SS-Sturmbannführera (major), a w odc. 16 po przeniesieniu do Wehrmachtu (co samo w sobie jest nieprawdopodobne) zaledwie Oberleutnantem (porucznikiem),
  • niemiecki KdF ma tylne lampy od auta Syrena,
  • na końcu odcinka „mechanik” też pali papierosa ustnikiem na zewnątrz,
• W odc. 10 „W imieniu Rzeczypospolitej”:
  • w scenie w krakowskiej restauracji, podczas rozmowy Klossa z porucznikiem Neumannem od 12 min. 8 s. przez pół minuty widać wyraźnie w oknie na dalszym planie autobus fabryki Jelcz – prawdopodobnie jest to Škoda 706 RTO, produkowany w Polsce na licencji czechosłowackiej od 1959 roku,
  • w rozmowie z por. Neumannem Hans Kloss wspomina o [de facto fikcyjnym] ataku na jeden z konwojów alianckich okrętu podwodnego U-278 (który istniał rzeczywiście, ale nigdy nie odniósł takiego sukcesu),
  • scena kiedy Franc Bula spedytor alias hrabia Józef Podlaski wchodzi do szafy i ma apaszkę w kieszeni, gdy wychodzi z szafy w drugim mieszkaniu apaszkę ma już na szyi,
  • gdy hrabia poprawia włosy w lustrze, widać kamerzystę,
  • w odcinku pojawia się postać Standartenführera, który zmarł w odc. 6,
  • w jednej z ostatnich scen, kiedy Kloss z cyjankiem w kieszeni sprawdza kontakt w bramie, po czym idzie ulicą, w szybie sklepu odbija się tył samochodu marki Nysa,
• W odc. 11 „Hasło”:
  • von Vormann, który jest podporucznikiem i jest to parokrotnie podkreślone, ma naramienniki porucznika (jedna gwiazdka, gdy podporucznik nie miał żadnej, a porucznik właśnie jedną),
  • podczas nocnej bójki Kloss ma dziurę na kolanie, w następnej scenie ma już spodnie całe,
  • podczas akcji odbicia „Bogdana” samochód osobowy ma na kołach dekle z symbolem FSO,
• W odc. 12 „Zdrada”:
  • scena na dworcu (początek filmu): – na dworcu wiszą tablice „Ostbahnhof”, gdy w rzeczywistości dworzec ten do 1945 nosił nazwę Schlesischer Bahnhof, – kurier Robert wyciąga gazetę z kieszeni płaszcza, potem jest zbliżenie na rękę aktorki Beaty Tyszkiewicz, po czym znów jest scena kiedy kurier wyciąga gazetę z kieszeni płaszcza,
  • scena na wieczornym dancingu – porucznik Kloss nalewa Christin Kield (w tej roli Beata Tyszkiewicz) białe wino, po jej wyjściu do łazienki Kloss nasypuje jej truciznę do czerwonego wina.
  • nocna scena – Gestapo aresztuje ciotkę Kristin, na samochodzie jest rejestracja „Pol 14-209”, jest to numer rejestracyjny Generalnego Gubernatorstwa, a akcja rozgrywa się w Berlinie,
  • ostatnia scena na dworcu w Berlinie – na wewnętrznej stronie drzwi do wagonów widoczne są polskie napisy – „Nie otwierać drzwi podczas biegu pociągu” oraz „Otwarte” i „Zamknięte”,
• W odc. 13 „Bez instrukcji”:
  • Leszek Herdegen gra w tym odcinku pułkownika Nicholsa, żołnierza wywiadu brytyjskiego, podczas gdy w odc. 11 „Hasło” wciela się w postać oficera niemieckiego, von Vormanna.
  • pułkownik Nichols ma na naramiennikach koronę i trzy czworokątne gwiazdki ułożone jedna pod drugą. Tymczasem w armii brytyjskiej pułkownik nosił na naramiennikach koronę i dwie gwiazdki.
  • Agenci Streit, Weh i Wilden przesiadają się na gumowy ponton z polskiego okrętu podwodnego „Orzeł” (II), należącego do sowieckiego typu 613, na Zachodzie znanego jako „Whiskey” i opartego o konstrukcję U-Boota typu XXI.
  • pułkownik Nichols stwierdza, że „niemieckiego podwójnego agenta Streita powinni jeszcze sprawdzić Amerykanie z CIA”. Jest to oczywiste nieporozumienie, gdyż wśród służb brytyjskich nie istniała żadna o skrócie CIA, natomiast amerykańska CIA powstała dopiero w 1947 roku. Ówczesny wywiad USA nazywał się Office of Strategic Services (OSS).
  • szkółka Abwehry, porucznik Schlosser ma inne pagony niż porucznik Kloss.
  • scena w której Kloss przegląda teczkę z numerami poczt polowych. Na jednej stronie, interesujący go numer 4854 ma poczta w Sasnitz, zaś na następnej ten sam numer ma poczta w Narz.
  • Sturmbannführer Lohse wydaje się prawie nie znać Klossa, podczas gdy w odc. 6 „Żelazny Krzyż” obaj blisko ze sobą współpracowali.
  • akcja tego odcinka rozgrywa się m.in. w miejscowości Arnswalde – taką nazwę nosiło podczas wojny obecne Choszczno. Na brytyjskiej mapie sztabowej ta miejscowość jest ulokowana niedaleko Brunszwiku w Dolnej Saksonii.
  • scena filmu przy wejściu do fabryki, trwająca od 1 min. 28 s. do 1 min. 35 s. została powtórzona pomiędzy 47 min. 42 s. a 47 min. 48 s.
  • scena po lądowaniu agentów, ulica w Londynie napis na tablicy „This HAUSE for sale” a obok na murze jest już „House”.
  • napis na szybie z detonatorami w niemieckiej fabryce jest po polsku.
• W odc. 14 „Edyta”:
  • w jednym z ujęć widzimy zbliżenie zegara kolejowego w pomieszczeniu komendantury kolejowej, gdzie pracowała Edyta. Na tarczy zegara widnieje powojenne logo PKP.
• W odc. 15 „Oblężenie”:
  • Willys ma koła od pojazdu Żuk,
  • Polski transporter to BTR 152 z lat 60.,
  • Sierżant przebiera się w mundur żołnierza Wehrmachtu, jednak w kolejnych ujęciach ma już na sobie mundur SS-manna,
• W odc. 16 „Akcja liść dębu”:
  • polscy spadochroniarze używają karabinów szturmowych AK, których produkcja seryjna rozpoczęła się w 1949 roku, zaś akcja odcinka rozgrywa się w 1945 roku. W rzeczywistości spadochroniarze mogli posługiwać się pistoletami maszynowymi PPS. Zobacz też: odc. 9 – niekonsekwencje dotyczące postaci Johanna Dehne. (AK-47 może tutaj odgrywać rolę niemieckiego karabinka szturmowego)
  • niemieckie pojazdy to modele FUG i BTR 152 z dospawanymi wieżyczkami; czołgi to obspawane T34/85,
  • bryczki i furmanki uchodźców są na oponach,
  • W momencie gdy Kloss biegnie do motocykla, po udanym napadzie na magazyn z umundurowaniem, w oddali widać uciekającą osobę,
  • w scenie z jeńcami KdF ma tylne lampy od Syreny; chwilę później drugi z takimi lampami wyjeżdża spod szlabanu w bramę,
  • w ostatniej scenie po moście jadą tym razem polskie modele FUG i BTR 152 oraz T34/85; w tymże odcinku generał Pfister podkreśla, że Dehne, trafiwszy do Wehrmachtu z SS, powinien szczególnie dobrze rozumieć wagę dyscypliny służbowej. Jest mało prawdopodobne, by niemiecki generał, i to niemłody (więc zapewne był oficerem Reichswehry), w obecności oficerów Wehrmachtu wspominał o przewadze SS nad Wehrmachtem w jakiejkolwiek dziedzinie,
  • wszyscy żandarmi przez cały odcinek noszą jeden i ten sam ryngraf z numerem 728, napis na ryngrafie jest błędny: zamiast FELDGANDARMERIE powinno być FELDGENDARMERIE,
  • żandarm wyposażony w mp 40 nosi ładownice na amunicję do karabinu Mauser,
• W odc. 17 „Spotkanie”:
  • rzekoma pielęgniarka, Anna-Maria Elken przedstawia się Klossowi, wypowiadając swój stopień służbowy jako „SS-Sturmführer”, podczas gdy stopień taki w SS istniał do 1934 roku (pomijając nieprawdopodobieństwo pojawienia się w strefie frontowej kobiety w mundurze SS, w dodatku w czarnym mundurze galowym).
  • pojazd Willys z którego Kloss wysiada ma światła od Warszawy i Syreny.
  • „Ferdynandy” to radzieckie SU–76M oraz niemieckie transportery to BTR 152,
• W odc. 18 „Poszukiwany Gruppenfuhrer Wolf”:
  • Kdf ma światła od Syreny,
  • niemieckie pojazdy to modele FUG i BTR 152 z dospawanymi wieżyczkami,
  • czołgi to przebudowane T34/85,
  • Podczas szerokiego ujęcia na spacerniaku, grupka współpracowników Wolfa ma na mundurach nieodprute patki SS, jednak w kolejnym ujęciu, jak siedzą na ławkę, wszyscy mają już odprute,
  • „Amerykański” wóz pancerny to model FUG i BTR 152,
  • M3A1 nie ma żaluzji z przodu (jedna z ostatnich scen kiedy amerykański żołnierz gniecie papierosa).
• W odcinkach, których akcja dzieje się w Generalnym Gubernatorstwie, Hermann Brunner nosi czarny mundur Allgemeine SS – tak, jak większość funkcjonariuszy Gestapo. Jest to błąd historyczny, ponieważ jego noszenia poza terytorium Rzeszy zakazano w 1939 roku i zastąpiono szarym, służbowym mundurem SS.

Odniesienia serialu

Wpływ na język codzienny

Z serialu Stawka większa niż życie pochodzą hasła bądź dialogi, które znalazły swoje miejsce w języku potocznym:

• W odc. 2 „Hotel Excelsior” pojawia się inne, niezwykle długie hasło, które jest właściwie łańcuchem zwrotów i odzewów. Wymieniają je między sobą Kloss oraz Georg, jego gdański łącznik. Sekwencja ta brzmi następująco:

K: „Przepraszam, czy mógłbym przejrzeć pańską gazetę?”

G: „No przykro mi, ale to wczorajsza.”

K: „Ma pan zapałki? Zapali pan?”

G: „Dziękuję, palę tylko cygara.”

K: „Jakiej firmy?”

G: „Przed wojną paliłem hawańskie, firmy Pedro Gomez.”

K: „Ładna pogoda.”

G: „Tak, w zeszłym roku o tej porze padał deszcz.”

K: „Deszcz ze śniegiem.”

Ostatnia część hasła (odnosząca się do pogody) pojawia się także w odc. 4 „Cafe Rose”.

• Słynny stał się parol kilkakrotnie użyty w odc. 11 „Hasło”: „W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle”, odzew: „Zuzanna lubi je tylko jesienią. Przysyła ci świeżą partię.” Należy ono do „skrzydlatych słów”, obiegowych powiedzeń, które choć ściśle związane z serialem, żyją swoim własnym życiem w świadomości Polaków.
• Podobnym „skrzydlatym słowem”, które istnieje dzięki serialowi, jest „Brunner, ty świnio”, choć określenie „świnia” zostało wypowiedziane przez Klossa nie do SS-manna, lecz do handlarza Zająca, niemieckiego agenta o pseudonimie „Wolf” (cyt: „To świnia! Och!... Mógł mnie ochlapać!”). Natomiast słowa skierowane do Brunnera w rzeczywistości brzmiały „Wyjątkowa z ciebie kanalia, Brunner”.
• W języku potocznym mówi się także: „Nie ze mną te numery, Brunner”, choć w oryginale odc. 14. „Edyta” była mowa o „sztuczkach”, nie o „numerach” („Takie sztuczki nie ze mną, Brunner”).

Nawiązania w produkcjach filmowych

• W filmie Bicz Boży (1966), bohaterem jest Felek, dziesięcioletni chłopiec, szantażujący mieszkańców miasteczka groźnymi anonimami. Rolę jego starszego brata Pawła, oficera MO gra Stanisław Mikulski, a matkę Barbara Drapińska (Irmina Kobus w 8 odcinku „Wielka Wsypa”). W jednej ze scen matka mówi do Felka: „W jednym odcinku Stawki większej niż życie kapitan Kloss...”, na co obrażony syn podrywa się z za stołu i mówi – „Niech mi mama da spokój z kapitanem Klossem!”
• W odc. 13 pt. „Zakład o śmierć” serialu Czterej pancerni i pies (1969) pojawia się kapitan Abwehry (Mirosław Szonert), który pomaga załodze „Rudego” uciec przed Niemcami. Jest to nawiązanie do Stawki większa niż życie i postaci Hansa Klossa.
• W scenie przesłuchania Franka Dolasa w filmie Jak rozpętałem drugą wojnę światową (1969) czynności prowadzi oficer gestapo w miejscowości Baumburg, w którego rolę wcielił się Emil Karewicz, co stanowi nawiązanie do Stawki... Ponadto w scenie tej asystuje Andrzej Herder (w roli gestapowca Hansa), który również wystąpił w Stawce... w podobnej roli.
• W odc. 3 pt. „Tajemnica Bahometa” serialu Samochodzik i templariusze (1971) zmęczona i roztargniona przewodniczka po Malborku (Alina Janowska) patrzy po raz kolejny na Tomasza (Stanisław Mikulski), zastanawiając się głośno: „Skąd ja go znam?” Na chwilę rozbrzmiewa muzyka z serialu Stawka większa niż życie (oboje aktorzy wystąpili wspólnie w odc. 4 pt. „Café Rose”; skądinąd także Michał Szewczyk odtwarzający rolę Michała zagrał w odc. 17 „Spotkanie” serialu Stawka większa niż życie).
• Nawiązanie do postaci Hansa Klossa i aktora S. Mikulskiego zawarto w komedii Dziewczyny do wzięcia (1972). W jednej ze scen trzy dziewczyny z prowincji zostają zaproszone przez zamieszkujących w Warszawie mężczyzn do teatru, gdzie w foyer dostrzegają przechodzącego Stanisława Mikulskiego (znanego wówczas przede wszystkim z roli Hansa Klossa). Jedna z dziewczyn (Regina Regulska) zdumiona i zachwycona mówi: „O Jezusie słodki! Zobaczcie kto idzie.” Druga z nich (Ewa Szykulska) dodaje: „Ale cudny. No nie jest on cudny? Powiedz.” Na co trzecia, Pućka stwierdza: „Powabny. Ale powabny.”
• W filmie Powrót (1976) bokser Jak (Jan Szczepański) zwraca się do prezesa klubu (Michał Sprusiński) słowami „Nie ze mną te numery”.
• Dwa nawiązania istnieją w serialu 07 zgłoś się:
  • W odc. 7 pt. „Brudna sprawa” (1978) w epizodycznej roli pojawił się gościnnie aktor Stanisław Mikulski (w roli samego siebie). Jego pojawienie się na dworcu Łódź Fabryczna w Łodzi (wraz z innymi aktorami: Ewą Wiśniewską i Andrzejem Kopiczyńskim – udającymi się na plan zdjęciowy do Wytwórni Filmów Fabularnych) kwituje porucznik Antoni Zubek (Zdzisław Kozień), zwracając się do porucznika Sławomira Borewicza (Bronisław Cieślak) słowami: „Ale w mundurze to mu jednak lepiej”. „Komu?” – pyta Borewicz. Na co Zubek stwierdza: „No przecież nie Piłsudskiemu, tylko Klossowi”.
  • W odc. 20 „Złocisty” (1987) Borewicz, referując Wołczykowi sprawę gangu i fikcyjnej osoby jej szefa „Złocistego”, mówi: „Naoglądali się Klossa. Był taki odcinek Wolf. Stworzyli fikcyjną postać i opanowali całe podziemie gospodarcze.” Miał on na myśli ostatni, osiemnasty odcinek Stawki, w którym czterech oficerów nazistowskich stworzyło również fikcyjną postać Wolfa.
• W odc. 2 pt. „Przeprowadzka” serialu Alternatywy 4 (1983) Zygmunt Kotek (Kazimierz Kaczor) zwraca się do sąsiada Zdzisława Kołka (Jerzy Kryszak) słowami „Nie ze mną te numery, Brunner”.
• W odc. 4 pt. „Dotknięcie nieba” serialu Ballada o Januszku (1987) wychowawca zwraca się do Januszka słowami: „I zapamiętaj sobie: takie sztuczki nie ze mną”.
• W odc. 12 pt. „Puszka z Pandorą” serialu Bank nie z tej ziemi (1994) wystąpili Stanisław Mikulski (Jan Kloc) i Emil Karewicz (Hermann Brunet), odgrywając postacie nawiązujące do swoich słynnych ról Hansa Klossa i Hermanna Brunnera. W tymże odcinku wykorzystano również motyw muzyczny ze Stawki większej niż życie autorstwa Jerzego Matuszkiewicza.
• Nawiązania istnieją w serialu Dom:
  • W odc. 14 w domu Andrzeja i Ewy Talarów jest włączony telewizor, w którym jest emitowany serial Stawka większa niż życie (końcowe fragmenty również odc. nr 14 pt. „Edyta”).
  • W odc. 16 Henio Lermaszewski w odpowiedzi na pomysł ryzykownego planu przewozu za granicę Mieczysława Pocięgło, zwraca się do niego słowami: „Stawka większa niż życie. Ten serial już był. Nie ze mną te numery, Brunner.”
  • W odc. 17 pt. „Komu gra ta orkiestra” i odc. 18 pt. „Trzecie kłamstwo” (1997) pojawia się we własnej osobie Stanisław Mikulski w nawiązaniu do serialu Stawka większa niż życie.
  • W odc. 19 „Jestem dla ciebie niedzielą” (1997) dozorca Edward Prokop wygrywa zakład z Kostkiem Bawolikiem i zabiera postawiony przez niego telewizor Rubin. Dźwigając go, mówi do próbującego powstrzymać go Henia Lermaszewskiego: „Nie ze mną te numery, Brunner!” Następnie nietrzeźwemu Prokopowi schodzącemu po schodach telewizor wypada z rąk i rozbija się. Nadbiega Lermaszewski i podsumowuje to słowami: „Stawka większa niż życie”.
  • W odc. 22 „Miłość to tylko obietnica” (2000) Adam Rygier, przekomarzając się, mówi w żartach do Martyny Stroynowskiej „Nie ze mną te numery, Brunner!”.
• W filmie Operacja Samum (1999) Stanisław Kosiński (Olaf Lubaszenko) i Edward Broński (Bogusław Linda), obserwując w polskiej ambasadzie w Iraku wodę kapiącą z sufitu do szklanki, nucą temat przewodni ze Stawki...
• W odc. 30 pt. „Tajemnice NATO” serialu Rodzina zastępcza (2000) pojawia się niemiecki pułkownik NATO, Hans Wolf, który ma również przeszłość z II wojny światowej. W rolę wcielił się Emil Karewicz i jest to nawiązanie do postaci Hermanna Brunnera.
• W filmie Ciało (2003) Marian Tuleja vel Piotr West (Bronisław Wrocławski) mówi do senatora (Krzysztof Stelmaszyk) „Ja prosty ubek jestem, ja się na Klossa nie pisałem”.
• Bezpośrednim nawiązaniem do legendy Stawki większej niż życie i osoby Hansa Klossa był polski komediowy serial telewizyjny z 2007 roku zatytułowany Halo Hans! (rozwinięcie tytułu czyli nie ze mną te numery!).
• W filmie Vinci (2004) Julian „Szerszeń” Wolniewicz (Borys Szyc) mówi do Magdy (Kamilla Baar): „Można dużo zarobić, Kloss! Dużo dolarów, Kloss!”. Tymi samymi słowami zwraca się do Klossa agentka amerykańska, Anna-Maria Elken (Barbara Horawianka) w odcinku 17 pt. „Spotkanie”.
• W odc. 9 pt. „Dzieci i wdowy” serialu Oficerowie (2006) podkomisarz Alicja Szymczyszyn (Katarzyna Cynke) puka do drzwi furgonetki i mówi „Jakie dzisiaj jest zaklęcie, co? Najlepsze kasztany są na placu Pigalle? Zuzanna zbiera je tylko jesienią?”. Podinspektor Marek Sznajder (Cezary Pazura) otwiera rozsuwane drzwi i odpowiada „Przesyła ci świeżą partię. Wchodź!” Jest to cytat zaczerpnięty ze Stawki.

Nawiązania w muzyce

• Fragment tekstu piosenki „Telewizja” z albumu Kryzys (1981) zespołu Kryzys: „Dlaczego brak nam kapitana Klossa / On wyglądał na herosa / Gdzie jesteś Hans? / Szarik daj głos”.
• Zespół 2 plus 1 w piosence „Krach” z albumu Bez limitu (1983) zawarł słowa: „Gdzieniegdzie słychać jak szum morskich fal / Pytanie o kasztany z placu Pigalle”.
• Fragment tekstu piosenki Jacka Zwoźniaka Ragazza '85: „I choć nie byłaś w wojsku, odrzekłaś mu po polsku: Sehr gut, nie ze mną te numery, Kloss!”
• W przygrywce piosenki „Stany lękowe” z albumu Złota płyta (1985) Shakin’ Dudiego zagrano na saksofonie fragment motywu muzycznego serialu.
• Dzieci Kapitana Klossa – polska grupa muzyczna wykonująca muzykę punkrockową z elementami ska.
  • Dzieci Kapitana Klossa – album grupy z 1993 roku, zawierający m.in. sztandarowy utwór Pieśń o bohaterze („Hans Kloss / Wszystkich szpiegów to jest boss / W serca wroga straszny cios / Marny wszystkich wrogów los”).
• Piosenka „J-23” z albumu J-23 zespołu disco polo Amadeo. W teledysku do utworu serialowe role odegrali Stanisław Mikulski i Emil Karewicz.
• Fragment tekstu utworu „Tragikomedia” z albumu Chleb powszedni (1999) grupy hip-hopowej ZIP Skład: „Jak J-23 nie będzie wielkiej wsypy”. Autorem słów i deklamatorem jest Jędker.
• Utwór Kabaretu OT.TO „Stirliz i Kloss (Niebezpieczna kawiarnia)”. Piosenka jest satyryczną opowieścią o spotkaniu Hansa Klossa i Maxa Stirliza
• Utwór grupy Dezerter „Szwindel” był zakończony cytatem muzycznym z piosenki „Był taki czas” (opartej na temacie muzycznym „Stawki większej niż życie”) śpiewanej przez Stanisława Mikulskiego (na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu w 1970).

Komiks „Kapitan Kloss”

Serię 20 zeszytów komiksowych z cyklu Kapitan Kloss, rysowanych przez Mieczysława Wiśniewskiego, wydawano w latach 1971–1973, ze wznowieniami w latach późniejszych. Chociaż akcja poszczególnych odcinków luźno pokrywa się z serialem, autorzy dość wiernie oddali w rysunkach wygląd głównych bohaterów.

Upamiętnienia serialu

• W 2009 roku w Katowicach zostało otwarte Muzeum Hansa Klossa. Z końcem tego samego roku muzeum zostało jednak zamknięte. Jesienią 2010 nakładem wydawnictwa G+J Gruner+Jahr Polska ukazała się książka Dariusza Rekosza zatytułowana Zamach na Muzeum Hansa Klossa.
• W Olsztynie, z okazji 650-lecia miasta, upamiętniono fakt produkcji serialu: na jednym z budynków przy ul. Kołłątaja umieszczono tablicę „Zaułek >Stawki większej niż życie<”. W miejscu tym nakręcono scenę do odc. 17 „Spotkanie”, w której Kloss, zadenuncjowany przez Annę Marię Elken, ma być rozstrzelany przez dwóch polskich żołnierzy, jednak w ostatnim momencie przychodzi mu z pomocą porucznik Nowak.
• Indywidualnego i nieoficjalnego upamiętnienia postaci z serialu dokonał mieszkaniec Lublina, Janusz Malinowski, który fragment drogi na własnym, prywatnym terenie samowolnie oznaczył jako ul. Hansa Klossa. Odcinek ma 100 metrów i stanowi odnogę ul. Głuskiej. Tablica z „nazwą” ulicy znajduje się na ogrodzeniu domu należącego do właściciela. Ulica nie znajduje się w żadnym spisie i mapie.

Emisja i wydania serialu

Polska

• Serial był wielokrotnie emitowany w obu programach TVP, później także w innych stacjach (TVN, Kino Polska, TVN 7, Polsat) oraz wyświetlany w kinach w sześciu zestawach 2-odcinkowych w 1969. W 2009 roku stacja TVP Historia wyemitowała serial wraz z komentarzami do odcinków mającymi na celu przedstawienie tła historycznego, weryfikację przedstawionych faktów i ewentualne odkłamanie ich. Audycję prowadził Krzysztof Kłopotowski, zaś każdy odcinek był komentowany przez historyków uniwersyteckich i z Instytutu Pamięci Narodowej (Piotr Gontarczyk, Marek Wierzbicki, Sebastian Piątkowski). „Odkłamujące” emisje serialu były zatytułowane Historia i film i były emitowane w stacji w kolejnych latach.
• Zbiór opowiadań o Hansie Klossie po raz pierwszy wydało wydawnictwo Iskry w 3 tomach w latach 1969–1971 w serii Klub Srebrnego Klucza. Zbiór zawierał także opowiadania, które nie zostały zekranizowane (Partia domina, Noc w szpitalu, Kurierka z Londynu). W zbiorze nie ma opowiadania pt. „Hotel EXCELSIOR”, przedstawiającego akcję agenta J-23, mającą na celu wyjaśnienie wsypy w gdańskiej siatce sowieckiego wywiadu w 1942 roku. Wznawiany kilkukrotnie. Wydany również jako komiks Kapitan Kloss w 20 zeszytach, w kraju i m.in. b. Czechosłowacji, później na kasetach VHS, płytach VCD i DVD.
• Na zlecenie Telewizji Polskiej, serial został poddany cyfrowej rekonstrukcji. Prace zaczęły się 2 marca 2011 roku. Zadania podjął się Ośrodek Dokumentacji i Zbiorów Programowych TVP. 13 listopada 2011 kanał TVP HD wyemitował pierwszy odcinek „Stawki...” w jakości HD.

Emisja w innych krajach

• Szczególnym powodzeniem serial cieszył się w Czechosłowacji, gdzie doczekał się nawet strony internetowej poświęconej serialowi.
• Stawka większa niż życie była również nadawana w Niemieckiej Republice Demokratycznej. Pierwsza emisja miała miejsce 13 lutego 1969 w DFF (DDR 1) – publicznej stacji telewizyjnej NRD. Na potrzeby wschodnioniemieckiej telewizji zmieniono tytuł serialu na Sekunden entscheiden (pol. „Decydują sekundy”). Zmieniono także tytuły niektórych odcinków, np. odcinek „W imieniu Rzeczypospolitej” w niemieckiej wersji nosił tytuł „Zdrada”. Niemiecka edycja nie zawiera odcinka „Bez instrukcji” poruszającego temat brytyjskich nalotów bombowych.
• Stawka większa niż życie cieszyła się ogromną popularnością w ZSRR, gdzie była wyświetlana na początku lat 70. XX w.
• Serial wielokrotnie emitowano w Jugosławii. Sygnał telewizyjny odbierano dość dobrze w Albanii i północnej Grecji, gdzie Stawka większa niż życie też stała się niezwykle popularna. W Albanii powstał wówczas dowcip, ilustrujący jej popularność:

„– Wymień po kolei dni tygodnia.”

„– Poniedziałek, wtorek, środa, Kloss, piątek...”

• Serial był emitowany także w Ameryce Południowej. Według słów reżysera Janusza Morgensterna, Stawkę... mogło obejrzeć łącznie nawet miliard ludzi.

Kontynuacja

Od 2010 roku przystąpiono do pracy nad produkcją filmu fabularnego w gatunku kryminału, stanowiącego kontynuację serialu. Głównymi postaciami zostali serialowi Hans Kloss i Hermann Brunner z rolami aktorskimi S. Mikulskiego i E. Karewicza. Scenariusz stworzyli Andrzej Szypulski (zmarł w styczniu 2011) i Zbigniew Safjan (zmarł w grudniu 2011) – pierwotni scenarzyści serialu, jednak ostatecznym scenarzystą był Władysław Pasikowski. Reżyserem filmu był Patryk Vega. Premiera odbyła się 16 marca 2012 roku.

Zobacz też

• Muszkieterzy (organizacja)

Bibliografia

• Stawka większa niż życie w bazie Internet Movie Database (ang.)
• Stawka większa niż życie w bazie Filmweb
• Stawka większa niż życie w bazie filmpolski.pl

Linki zewnętrzne

• Strona „Stawka większa niż życie – Hans Kloss – Stawka większa niż śmierć”
• Stawka większa niż życie – portal Telewizji Polskiej
• Strona poświęcona serialowi
• Strona Klubu Miłośników Stawki
• Zdjęcia z filmu Stawka większa niż życie w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”