Jan Englert

Jan Englert
Imię i nazwisko	Jan Aleksander Englert
Data i miejsce urodzenia	11 maja 1943 Warszawa
Zawód	aktor, reżyser, pedagog
Współmałżonek	Barbara Sołtysik (rozwód), Beata Ścibakówna (obecnie)
Lata aktywności	od 1956
Zespół artystyczny
Teatr Polski w Warszawie (1964–1969, 1981–1994) Teatr Współczesny w Warszawie (1969–1981) Teatr Narodowy w Warszawie (od 1997)
Odznaczenia

Jan Aleksander Englert (ur. 11 maja 1943 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser, profesor sztuki teatralnej.

Życiorys

Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (1964). Na dużym ekranie zadebiutował rolą łącznika Zefira w filmie Andrzeja Wajdy Kanał (1956)^{[potrzebny przypis]}.

Aktor warszawskich teatrów: Polskiego (1964–1969, 1981–1994), Współczesnego (1969–1981), Teatru Narodowego (od 1997), a od 2003 dyrektor artystyczny tej sceny. Zagrał w przedstawieniach Erwina Axera (Leon w Matce; Banco w Macbecie Ionesco, 1972; Pierwszy w Rzeczy listopadowej Brylla, 1975), Jerzego Kreczmara (Mesa w Punkcie przecięcia Claudela, 1973; Gustaw w Dziadach kowieńskich Mickiewicza, 1978), Kazimierza Dejmka (Konrad w Wyzwoleniu, 1982; Pan Młody w Weselu Wyspiańskiego, 1984; w sztukach Mrożka: rola tytułowa w Vatzlavie, 1982, Nieud w Letnim dniu, 1984, Moris w Kontrakcie; Bartodziej w Portrecie, 1987; także Chlestakow w Rewizorze Gogola, 1989), Andrzeja Łapickiego (Gustaw w Ślubach panieńskich Fredry, 1984), Tadeusza Minca (Henryk w Ślubie Gombrowicza, 1991), Macieja Prusa (tytułowa rola w Ryszardzie III Shakespeare’a, 1993), Pawła Passiniego (Hamlet 44), Grzegorza Jarzyny (T.E.O.R.E.M.A.T. wg Pasoliniego, 2009)^{[potrzebny przypis]}. 

Wyreżyserował m.in. Matkę, Bezimienne dzieło i Onych Witkacego, Kordiana Słowackiego; Śluby panieńskie Fredry, Udrękę życia Levina; w Teatrze Telewizji: Mewę i Iwanowa Czechowa, Miesiąc na wsi Turgieniewa, Dziady Mickiewicza, Beatryks Cenci Słowackiego^{[potrzebny przypis]}. 

Zagrał m.in. w filmach Andrzeja Wajdy (Kanał, Katyń, Tatarak), Kazimierza Kutza (Sól ziemi czarnej, Perła w koronie), Janusza Zaorskiego (Baryton), Filipa Bajona (Magnat), a także w serialach Janusza Morgensterna (Kolumbowie, Polskie drogi), Jerzego Antczaka (Noce i dnie), Ryszarda Bera (Lalka), Jana Łomnickiego (Dom)^{[potrzebny przypis]}.

Profesor warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza (dawniej Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna). Pełnił w niej funkcję dziekana Wydziału Aktorskiego (1981–1987) i rektora (1987–1993, 1996–2002). Za jego kadencji odbudowano Teatr Szkolny Collegium Nobilium i powołano Międzynarodowy Festiwal Szkół Teatralnych. W 2001 otrzymał tytuł honorowego profesora Rosyjskiej Akademii Sztuki Teatralnej w Moskwie. W latach 1992–1993 był członkiem Rady ds. Kultury przy Prezydencie RP. W 1989 otrzymał tytuł profesora. Obecnie jest wykładowcą Akademii Teatralnej w Warszawie. Od roku 2003 piastuje również stanowisko dyrektora artystycznego Teatru Narodowego w Warszawie^{[potrzebny przypis]}.

Życie prywatne

Jest bratem reżysera teatralnego i aktora, Macieja Englerta. Dwukrotnie żonaty: z pierwszą żoną, Barbarą Sołtysik, ma troje dzieci, syna Tomasza oraz dwie córki, Katarzynę i Małgorzatę, natomiast z drugą żoną, Beatą Ścibakówną, mają córkę Helenę (ur. 2000), która również próbuje sił w aktorstwie^{[potrzebny przypis]}.

Filmografia

Aktor

• 1957: Kanał jako „Zefir”
• 1965: Podziemny front jako Marcin, żołnierz AL
• 1967: Cyrograf dojrzałości jako Wiktor Lewicki
• 1968: Stawka większa niż życie jako Tadek w odc. 9 pt. „Genialny plan pułkownika Krafta”
• 1969: Wyzwolenie jako czołgista Janek
• 1969: Sól ziemi czarnej jako Erwin Maliniok
• 1970: Epilog norymberski jako doktor Gilbert
• 1970: Kolumbowie jako „Zygmunt”
• 1971: Perła w koronie jako Erwin Maliniok
• 1972: Poślizg jako Marek
• 1973: Nagrody i odznaczenia jako chorąży WP, dzielący ziemię
• 1974: Dwoje bliskich obcych ludzi – Maciek Bobrowski, mąż Barbary
• 1974: S.O.S. – porucznik J. Jasło
• 1975: Doktor Judym jako Tomasz Judym
• 1975: Dusze stracone jako Ricardo Heredia
• 1975: Noce i Dnie jako Marcin Śniadowski, mąż Agnieszki Niechcicówny (w serialu w odc. 8-9)
• 1976: Polskie drogi jako Jerzy, żołnierz AK, kochanek Miszczykowej w odc. 4, 7-8
• 1977: Akcja pod Arsenałem jako Stanisław Broniewski (pseud. Stefan Orsza)
• 1977: Lalka (serial telewizyjny) jako Mraczewski, subiekt w sklepie Wokulskiego w odc. 1, 3, 4, 9
• 1978: Rodzina Połanieckich jako Hipolit Apolinary Maszko
• 1979: Justyna jako reżyser Tadeusz, partner Teresy
• 1980: Mniejsze niebo jako Weber, dziennikarz telewizyjny
• 1980: Ukryty w słońcu jako Janek
• 1980-2000: Dom jako Rajmund Wrotek w odc. 1-6, 8-25
• 1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy jako Maciej Mielżyński w odc. 3-6
• 1981: Okno jako psychiatra
• 1982: Bluszcz jako Andrzej, kochanek Kingi
• 1983: Soból i panna jako Stanisław Pucewicz
• 1983: Stan wewnętrzny jako Jerzy, konstruktor łodzi, były mąż Ewy
• 1984: 5 dni z życia emeryta jako Stanisław Bzowski, ojciec Adama
• 1986: Magnat, jako Conrad, syn Hansa Heinricha
• 1986: Zmiennicy jako aktor Wojciech Rawicz w odc. 5 „Safari” i 12 „Obywatel Monte Christo”
• 1987: Rzeka kłamstwa jako January Strzembosz
• 1988: Piłkarski poker jako prezes „Czarnych”
• 1989: Modrzejewska jako Benda Feliks , brat Modrzejewskiej w odc. 1-4. 6-7
• 1992: Wielka wsypa jako Jarek Bronko vel hrabia Branicki
• 1992: Białe małżeństwo jako Wincenty, ojciec dziewcząt
• 1994: Komedia małżeńska jako Wiktor Kozłowski
• 1994: Dama kameliowa jako Aleksander Dumas (syn)
• 1994: Szczur jako Jarek Bronko vel Branicki
• 1995: Matki, żony i kochanki jako Jerzy Lipert, dawna miłość Wiktorii
• 1995: Pestka jako Sewer, wspólnik Borysa
• 1996: Ekstradycja 2 jako Kowalski, biznesmen mający powiązania ze światem przestępczym w odc. 1, 8-9
• 1996: Wirus jako komisarz Kujawa, ojciec Józka
• 1997: Kiler jako senator Ferdynand Lipski
• 1997: Sława i chwała jako Stanisław Huby, ojciec Huberta w odc. 5-6
• 1998: Ekstradycja 3 jako Kowalski, biznesmen mający powiązania ze światem przestępczym
• 1998: Siedlisko jako dziekan, przyjaciel Kalinowskiego w odc. 1-2
• 1998: Złoto dezerterów jako major „Jeremi”
• 1999: Kiler-ów 2-óch jako senator Ferdynand Lipski
• 1999: Od czasu do czasu jako Julian
• 2000: Świąteczna przygoda jako anioł Śmierć
• 2001: Miasteczko jako mecenas Adam Pietras w odc. 41-47, 50, 53, 55, 57-60
• 2001: Pieniądze to nie wszystko jako prowadzący galę small-biznesu
• 2003: Superprodukcja jako on sam
• 2003: Na dobre i na złe jako Jerzy Różański o odc. 141
• 2006: Bezmiar sprawiedliwości jako mecenas Paweł Boś, adwokat Kutra
• 2006: Bezmiar sprawiedliwości (serial) jako mecenas Paweł Boś, adwokat Kutra
• 2006: Oficerowie jako Zenon Kaliński, właściciel stacji „TV Max”, ojciec Alicji Szymczyszyn
• 2006: Samotność w sieci jako klient Marka
• 2007: Katyń jako generał
• 2008: Czas honoru jako rotmistrz Czesław Konarski, ojciec Władka i Michała w odc. 1-13
• 2008: Lejdis jako Jan Korbowicz, ojciec „Korby”
• 2008: Skorumpowani jako Witold Burzyński
• 2009: Popiełuszko. Wolność jest w nas jako profesor
• 2009: Sprawiedliwi jako profesor Kaniewski, szef Stefana w odc. 1-2, 5-6
• 2009: Tatarak jako doktor, mąż Marty
• 2010-2013: Tajemnica Westerplatte jako podpułkownik dyplomowany Wincenty Sobociński
• 2011: Układ warszawski jako Antoni Rylski „Łapa”
• 2012-2013: Przepis na życie jako Michał
• 2012: Warszawa jako Jerzy Słomkowski, ojciec Julii, Adama i Ewy
• 2013: Ambassada jako Oskar
• 2014: Bogowie jako prof. Wacław Sitkowski, szef doc. Religi
• 2015: Droga do Rzymu jako lekarz
• 2015: Obce niebo jako adwokat^{[potrzebny przypis]}

Inne

• 1994: Szczur scenariusz, dialogi^{[potrzebny przypis]}

Polski dubbing

• Killzone 3 (2011) jako kapitan ISA – Jason Narville

Odznaczenia i nagrody

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2001)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1988)^{[potrzebny przypis]}
• Złoty Krzyż Zasługi (1997)^{[potrzebny przypis]}
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury (1977)^{[potrzebny przypis]}

Nagrody

• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za wybitne kreacje aktorskie (1989)^{[potrzebny przypis]}
• Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za sezon 1993/1994^{[potrzebny przypis]}
• Super Wiktor (1999)^{[potrzebny przypis]}
• Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za osiągnięcia aktorskie i reżyserskie oraz konsekwentne budowanie modelu Teatru Narodowego (2008)^{[potrzebny przypis]}
• Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida za reżyserię dramatu Udręka życia w Teatrze Narodowym w Warszawie (2012)^{[potrzebny przypis]}
• Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii: Teatr (2012)^{[potrzebny przypis]}
• Nagroda Gustaw za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego (2014)
• Ikona Polskiego Kina za całokształt twórczości artystycznej przyznana w Kołobrzegu podczas Suspense Film Festival (2018)

Linki zewnętrzne

• Jan Englert w bazie IMDb (ang.)
• Jan Englert w bazie Filmweb
• Jan Englert w bazie filmpolski.pl
• Jan Englert w bazie e-teatr.pl
• Jan Englert na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Jan Englert w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Jan Englert w bazie Ninateka.pl