Sulili

„Sulili/Sule, syn Aminu, Kikkia, Akia, Puzur-Aszur, Szalim-ahum, Ilu-szuma – razem sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”

ustęp Asyryjskiej listy królów wyliczający asyryjskich królów od 27 do 32

Sulili, Sule, Silulu? – najprawdopodobniej jeden z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur, panujący być może w końcu XXI wieku p.n.e.

Jedyna znana wzmianka o nim znajduje się w Asyryjskiej liście królów, która wymienia go jako 27. władcę Asyrii. Występuje on tam jako pierwszy z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”. Zachowane kopie Asyryjskiej listy królów nie zgadzają się co do brzmienia jego imienia: w kopii B (tzw. Khorsabad List) występuje on jako Sulili (zapisywane Su-li-li), natomiast w kopii C (tzw. SDAS List) jako Sule (zapisywane Su-le-e). Asyryjska lista królów nazywa Sulili/Sule „synem” Aminu, 26. władcy Asyrii, ale w innym miejscu ten sam Aminu nazywany jest synem Ilu-kabkabi, co czyni go starszym bratem Szamszi-Adada I (1808–1776 p.n.e.), władcy panującego ok. 200 lat po Sulili/Sule. Zdaniem uczonych skrybowie układający Asyryjską listę królów „uczynili” Aminu ojcem Sulili/Sule, aby połączyć w ten sposób amoryckich przodków Szamszi-Adada I z władcami, którzy poprzedzali go na tronie Aszur. Jako następcę Sulili/Sule Asyryjska lista królów wymienia Kikkię, ale nie wiadomo, czy byli oni członkami tej samej rodziny/dynastii.

O Sulili/Sule nie wspominają wprawdzie żadne inne zachowane źródła, ale uczeni dopuszczają możliwość, iż mógł on być jednym z najwcześniejszych władców miasta-państwa Aszur. Panowanie jego i pozostałych pięciu władców wspomnianych w ustępie Asyryjskiej listy królów próbuje umieszczać się w pięćdziesięcioletnim okresie pomiędzy ok. 2025 a ok. 1974 r. p.n.e. Ok. 2025 r. p.n.e., w kilka lat po objęciu tronu przez Ibbi-Suena, imperium III dynastii z Ur zaczęło się rozpadać i utraciło kontrolę nad swoimi obszarami peryferyjnymi, w tym nad miastem Aszur, tak więc Sulili/Sule, jako niezależny władca miasta-państwa Aszur, panować mógł dopiero po tej dacie. Z drugiej strony panować on musiał przed ok. 1974 r. p.n.e., gdyż dopiero wówczas, wraz z wstąpieniem na tron Eriszuma I, wprowadzono w Aszur instytucję corocznie wybieranego urzędnika limmu (eponima), podczas gdy Asyryjska lista królów zalicza Sulili/Sule do grupy wcześniejszych władców, za których rządów urzędnicy limmu nie byli jeszcze znani. Zdaniem Veenhofa Sulili/Sule mógł zacząć swą karierę jeszcze jako gubernator Aszur w czasach istnienia imperium III dynastii z Ur, by potem, po rozpadzie tego imperium, stać się pierwszym niezależnym władcą miasta-państwa Aszur.

W asyryjskiej kolonii kupieckiej w Kanesz odkryto odciski pieczęci cylindrycznej, która zawierała inskrypcję niejakiego Silulu, syna Dakiki, brzmiącą: „(Miasto) Aszur jest królem. Silulu jest namiestnikiem (miasta) Aszur, synem Dakiki, herolda miasta Aszur” (a-šùr^ki LUGAL ṣi-lu-lu énsi a-šùr^ki DUMU da-ki-ki NIMGIR URU a-šùr^ki). Zdaniem uczonych istnieje możliwość, iż ten Silulu i znany z Asyryjskiej listy królów władca o imieniu Sulili/Sule to jedna i ta sama osoba. O samym Silulu nie wiadomo nic, poza tym, iż jego pieczęć używana była później w Kanesz (faza kārum Kanesz II) przez jego imiennika, niejakiego Silulu, syna Uku, który był eponimem w roku 1876 p.n.e. Nie znamy związków łączących Silulu władcę z Silulu eponimem, ale niektórzy uczeni przypuszczają, iż ten drugi mógł być potomkiem pierwszego i że używał pieczęci swego słynnego przodka, by zwiększyć w ten sposób swój prestiż i autorytet.

Bibliografia

• A.K. Grayson, Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC (to 1115 BC), tom 1 serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods, University of Toronto Press, 1987.
• A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980–1983, s. 86–135.
• K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.