Tadeusz Kossakowski
![]() | |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1888 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1909–1945 |
Siły zbrojne |
|
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca broni pancernych |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Tadeusz Kossakowski (ur. 27 stycznia 1888 w Kiszyniowie, zm. 24 listopada 1965 w Warszawie) – generał dywizji inżynier Wojska Polskiego, „cichociemny”.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Szkołę realną ukończył w Chersoniu. Następnie wraz z rodziną przeprowadził się do Lwowa, gdzie podjął i ukończył studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Tam też rozpoczął się jego kontakt z ruchem niepodległościowym.
W 1909 wstąpił do Związku Walki Czynnej, w roku następnym do Związku Strzeleckiego. W okresie tym używał pseudonimu „Kirgiz”. Ukończył kurs oficerski „Strzelca” i z rąk Józefa Piłsudskiego otrzymał znak oficerski „Parasol”.
W 1914 został zmobilizowany do armii rosyjskiej i przydzielony do Czugujewskiej Szkoły Wojskowej w Czuhujiwie. 1 września 1915 uzyskał stopień chorążego, po czym został skierowany na front. Dowodził kompanią a następnie batalionem piechoty. W lutym 1917, w stopniu podporucznika, przeniesiony został do wojsk inżynieryjnych.
Po rewolucji w Rosji, we wrześniu[1] 1917 przeszedł do oddziałów polskich, podejmując służbę w 2 kompanii telegraficznej 1 pułku inżynierii I Korpusu Polskiego w Rosji, gen. J. Dowbor-Muśnickiego, gdzie służył do rozbrojenia korpusu przez Niemców. Od maja 1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej[1].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w listopadzie 1918 podjął służbę w Wojsku Polskim, początkowo w 1 pułku telegraficznym, także na krótko w Oddziale Wywiadowczym w Łodzi. Od marca 1919 służył w wojskach inżynieryjnych. Podczas wojny polsko-bolszewickiej od kwietnia do października 1919 był dowódcą kompanii saperów 2 Dywizji Piechoty Legionów. Następnie, do końca 1921 był dowódcą 2 batalionu saperów, po czym do 1924 dowódcą batalionu maszynowego saperów w Nowym Dworze Mazowieckim. W międzyczasie, w 1921 ukończył kurs inżynieryjny, w 1923 specjalistyczne studia we Francji, a w 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919.
23 października 1924 otrzymał przeniesienie do 2 pułku Saperów Kaniowskich w Puławach na stanowisko dowódcy pułku[2]. W grudniu 1925 został przeniesiony do kadry oficerów korpusu inżynierii i saperów przy Departamencie V MSWojsk. z równoczesnym przydzieleniem do Głównych Zakładów Inżynierii i Saperów w Warszawie na stanowisko zastępcy kierownika z jednoczesnym powierzeniem obowiązków kierownika[3].
24 kwietnia 1927 powołany na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. 1 stycznia 1928 awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 3 lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów.
31 stycznia 1929 powołany na stanowisko szefa Departamentu Zaopatrzenia Inżynierii Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 23 września 1930 obowiązki szefa departamentu łączył z funkcją dowódcy Broni Pancernych[4]. Był zwolennikiem rozwoju polskiej broni pancernej i inicjatorem rozwoju przemysłu samochodowego. Za jego kadencji wdrożono do masowej produkcji tankietki TK-3 i TKS, zakupiono czołgi Vickers E i opracowano własny czołg 7 TP. Był także członkiem Rady Nadzorczej Państwowych Zakładów Inżynierii.
26 marca 1936 ustąpił ze stanowiska dowódcy Broni Pancernych w wyniku różnicy poglądów na zadania produkcyjne PZInż (dążył do priorytetu produkcji wojskowej nad potrzebami rynku cywilnego), po czym został dowódcą Saperów MSWojsk.[5] Na stopień generała brygady został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 12. lokatą w korpusie generałów[6].
W dniach 3–7 września 1939 wziął udział w przygotowaniach do Obrony Warszawy. Internowany w Rumunii w obozie w Băile Herculane[7]. Następnie przez Rumunię dotarł do Paryża, gdzie został dowódcą saperów w Sztabie Naczelnego Wodza. Od września 1940 do października 1941 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 1 Brygady Strzelców do spraw motoryzacji. W 1941 brał równolegle udział w kursie wyższych dowódców armii sprzymierzonych w Brytyjskiej Wyższej Szkole Wojennej w Cumberly. Od października 1941 do czerwca 1942 był zastępcą dowódcy I Korpusu Polskiego do spraw motoryzacji oraz dowódcą saperów korpusu.
Przeniesiony na Bliski Wschód objął stanowisko zastępcy dowódcy 2 Korpusu Strzelców do spraw motoryzacji, a następnie stanowisko dowódcy broni pancernej, motorowej i służby elektromechanicznej Armii Polskiej na Wschodzie. Przez krótki okres (do października 1942) był zastępcą dowódcy formowanej w II połowie 1942 2 Brygady Czołgów na Środkowym Wschodzie. Jednostki, w których służył w okresie 1940–1943, nie brały w tym czasie udziału w walkach.
Od grudnia 1943 w dyspozycji Naczelnego Wodza. Po przeszkoleniu we Włoszech został przerzucony do okupowanej Polski w dniu 30 maja 1944, w trakcie operacji lotniczej znanej jako „Most II”. Był najstarszym z „cichociemnych”. W dniu przerzutu miał ponad 56 lat. Przyjął pseudonim „Krystynek”[8]. W dniu przelotu do kraju awansowany został na generała dywizji.
Przydzielony do Wydziału Broni Szybkich Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej Armii Krajowej. Został także dowódcą Zakładów Produkcji Uzbrojenia AK. W pierwszych dniach powstania warszawskiego walczył jako zwykły strzelec w drużynie szturmowej, a później przeniesiony został do pionu produkcji uzbrojenia. We wrześniu 1944 został równocześnie dowódcą kilkunastoosobowej Legii Oficerskiej. Po kapitulacji Warszawy dostał się do niewoli i przebywał w niemieckich oflagach XVIII-73 w Landwasser, IV C w Colditz, XVIII-317 C w Markt Pengau w Austrii[9].
Po wyzwoleniu zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych i powrócił do Londynu. W grudniu 1945 wrócił jednak do Polski. Pracował w biurach projektów. Zmarł 24 listopada 1965 w wieku 77 lat[9]. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 2-3-13)[10].
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- podpułkownik – ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku[11]
- pułkownik – 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku lokata 3[12]
- generał brygady – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku i 12. lokatą w korpusie generałów[6]
- generał dywizji – 30 maja 1944
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari
- Krzyż Niepodległości (15 czerwca 1932)[13][14]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1928)[15]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz 1,2,3 w 1922)[16][17]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 1925[18][19], 10 listopada 1938[20])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Znak oficerski „Parasol”
- Odznaka „Znak Pancerny” nr 244[21]
- Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)[22]
- Komandor Orderu Korony Włoch (Włochy, zezwolenie w 1933)[23]
- Order Krzyża Orła III klasy (1933, Estonia)[24]
- Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)
- Medal Międzysojuszniczy („Médaille Interalliée”)[25]
- Odznaka Łotewskiego pułku czołgów[26]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Decyzją Nr 186/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 listopada 2019 gen. dyw. Tadeusz Kossakowski został patronem 2. Mazowieckiego Pułku Saperów[27].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Generałowie II Rzeczypospolitej, s. 126.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 112 z 23 października 1924 roku, s. 625.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 135 z 22 grudnia 1925 roku, s. 731.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 6 z 23.03.1932 r., s. 259.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 437.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 6.
- ↑ Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne: cz. 2, [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249), s. 93–94.
- ↑ Generałowie II Rzeczypospolitej, s. 128.
- ↑ a b Generałowie II Rzeczypospolitej, s. 130.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
- ↑ Rocznik oficerski 1923 r. s. 906.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 1 z 02.01.1928 r.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 140, poz. 172 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 8 z 04.07.1932 r.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928 r.
- ↑ Rozporządzenie Kierownika M.S.Wojsk. L. 8449 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 252)
- ↑ Dziennik Personalny nr 20 z 15 lipca 1922 s. 600 )]
- ↑ W uznaniu zasług położonych przy akcji ratowniczej w czasie powodzi w 1924.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 9 z 24.01.1925.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 13 z 11.11.1933, s. 294.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 2 z 11.11.1936.
- ↑ Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 13, s. 292, 11 listopada 1933.
- ↑ Eesti tänab 1919-2000, Tallinn: Eesti Vabariigi Riigikantselei, 2000, ISBN 9985-60-778-3 [dostęp 2014-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-27] (est.).
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 44 z 20.04.1925.
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 5 z 19.03.1932, s. 203.
- ↑ Decyzja Nr 186/MON z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie nadania imienia patrona 2. Mazowieckiemu Pułkowi Saperów. dz.urz.mon.gov.pl. [dostęp 2019-11-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Marian Żebrowski, Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947, Londyn 1971.
- Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 .
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
- Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 125–130. ISBN 83-7021-096-1.
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 784–785. ISBN 83-211-1096-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Absolwenci Politechniki Lwowskiej
- Cichociemni
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Członkowie Związku Strzeleckiego (1910–1914)
- Członkowie Związku Walki Czynnej
- Dowódcy 2 Pułku (batalionu) Saperów Kaniowskich
- Generałowie brygady II Rzeczypospolitej
- Generałowie dywizji Polskich Sił Zbrojnych
- Ludzie urodzeni w Kiszyniowie
- Obrońcy Warszawy (1939)
- Odznaczeni dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni odznaką „Znak Pancerny”
- Odznaczeni znakiem oficerskim tzw. „Parasolem”
- Oficerowie I Korpusu Polskiego w Rosji
- Oficerowie dowództwa 2 Korpusu Strzelców
- Oficerowie saperów II Rzeczypospolitej przeniesieni do korpusu generałów
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy – oficerowie Imperium Rosyjskiego
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Włoch
- Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Orła
- Polscy jeńcy niemieckich obozów jenieckich
- Powstańcy warszawscy
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1888
- Zmarli w 1965
- Żołnierze Wojska Polskiego internowani w Băile Herculane
- Oficerowie dowództwa 2 Warszawskiej Brygady Pancernej