Tadeusz Zipser

Tadeusz Zipser
Data i miejsce urodzenia	5 września 1930 ; Lwów
	profesor nauk technicznych
	Specjalność: metody ilościowe w planowaniu przestrzennym, planowanie przestrzenne
Alma Mater	Politechnika Wrocławska
Doktorat	1960
Habilitacja	1968
Profesura	5 lutego 1976
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Wrocławska
	rektor Politechniki Wrocławskiej
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Maria Zipser (ur. 5 września 1930 we Lwowie) – polski architekt i urbanista współczesny, laureat Honorowej Nagrody SARP w 1986, profesor Politechniki Wrocławskiej, publicysta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn profesora i rektora Politechniki Lwowskiej Kazimierza Zipsera. Po wysiedleniu ze Lwowa zamieszkał we Wrocławiu i ukończył w 1952 studia na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Pracując następnie na uczelni, zajmował się m.in. problemami planowania urbanistycznego i prognozowania ruchu ulicznego, zapoczątkowując w 1962 użycie komputerów w prognozowaniu obciążenia ulic. W 1960 otrzymał stopień naukowy doktora (praca Zasady ekspozycji w nowoczesnym ogrodzie zoologicznym^[1]), w 1968 doktora habilitowanego (praca Badanie struktury trójkątowo-łańcuchowej obszarów zurbanizowanych^[1]), zaś w 1976 został profesorem. W II połowie lat 70. zaangażowany w działalność opozycji demokratycznej, m.in. współpracował ze Studenckim Komitetem Solidarności, w styczniu 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych. W 1979 wykładał i prowadził seminaria z zakresu planowania miast na Southern Illinois University^[1].

W PRL informacje na temat Tadeusza Zipsera podlegały cenzurze. W 1977 roku jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: "Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW". Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp^[2].

17 czerwca 1981 został wybrany na rektora Politechniki Wrocławskiej. Kadencję rozpoczął we wrześniu tegoż roku, lecz ze względu na aktywną działalność w „Solidarności” został po ogłoszeniu stanu wojennego 24 grudnia usunięty ze stanowiska^[3], a 4 stycznia 1982 internowany i osadzony we wrocławskim więzieniu przy ul. Kleczkowskiej.

W latach 90. współinicjator powstania kierunku studiów gospodarka przestrzenna na Politechnice Wrocławskiej i kierownik Katedry Planowania Przestrzennego. W tym okresie należał też do Rady dla Spraw Nauki przy prezydencie RP Lechu Wałęsie i kierował zespołem projektującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, przyjęte w 1997^[4].

Pod jego kierunkiem w 2000 stopień naukowy doktora uzyskała Izabela Mironowicz^[5].

Główne dzieła[edytuj | edytuj kod]

kościół św. Ducha we Wrocławiu (z Waldemarem Wawrzyniakiem i Jerzym Wojnarowiczem), 1972-1983
kościół św. Józefa w Świeradowie-Zdroju (z Waldemarem Wawrzyniakiem), 1974-1979
rekonstrukcja wieży kościoła św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu (z Maciejem Dobrowolskim), 1978-1980 – współczesny hełm o ażurowych formach
kościół pw. Opatrzności Bożej we Wrocławiu na os.Nowy Dwór (1978 – ?)
kaplica cmentarza pod wezwaniem św. Ducha we Wrocławiu
kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Grajewie, 2000

W 1967 zaprojektował dla wrocławskiego Ogrodu Botanicznego specjalny niewielki zbiornik wodny do ekspozycji roślin wodnych. Ponadto zajmował się projektowaniem ogrodów zoologicznych.

Jest autorem poematu Respicjum: Symetryczna Komedia Symetryczna^[6].

W 2014 Muzeum Architektury we Wrocławiu zorganizowało wystawę indywidualną „Tadeusz M. Zipser. Zygzakiem przez symbole” i wydało jego książkę autorską^[7].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

1986: Honorowa Nagroda SARP
2001: Pro Ecclesia et Pontifice
2005: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[8]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Ducha we Wrocławiu[edytuj | edytuj kod]

Fasada na kilka lat po otwarciu
Wnętrze
Makieta kaplicy cmentarnej, 1978-90, projekt wraz z M. Dobrowolski, R. Pustelnik, P. Szkoda

Ogród zoologiczny we Wrocławiu[edytuj | edytuj kod]

Inne[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu z wieżą zrekonstruowaną wg projektu prof. T. Zipsera i M. Dobrowolskiego
Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Grajewie
Basen dla roślin wodnych w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Janusz Korzeń, Rozmowa z prof. Tadeuszem Zipserem, w: Przegląd Urbanistyczny, nr I/2009, s. 9, ISSN 2080-9336
↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.
↑ Decyzję ministerialną w tej sprawie, datowaną na 29 grudnia 1981, doręczono profesorowi 31 grudnia.
↑ Później znowelizowane studium zawiera nadal (2008) zasadnicze idee zespołu Zipsera.
↑ Dr hab. inż. Izabela Beata Mironowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-23] .^{[martwy link]}
↑ TadeuszT. Zipser TadeuszT., Respicjum: symetryczna komedia symetryczna, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2012, s. 303, ISBN 978-83-7493-691-0 .
↑ Tadeusz M.T.M. Zipser Tadeusz M.T.M., Zygzakiem przez symbole czyli samouczek drwala znaleziony na Saharze, Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2014, s. 287, ISBN 978-83-89262-76-9 .
↑ M.P. z 2006 r. nr 4, poz. 64.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015. ISBN 978-83-61344-70-4.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Prof. dr hab. inż. Tadeusz Maria Zipser, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2011-03-18] .^{[martwy link]}
Forum Akademickie, Rody uczone – Zipserowie
Sztuka Architektury, Tadeusz Maria Zipser
Pryzmat, Kadencje rektorskie profesorów Kazimierza i Tadeusza Zipserów. pryzmat.pwr.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-20)].
Ośrodek Kultury i Sztuki, Czwartek Literacki z udziałem Tadeusza Marii Zipsera. tin.okis.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

[:0-1] Janusz Korzeń, Rozmowa z prof. Tadeuszem Zipserem, w: Przegląd Urbanistyczny, nr I/2009, s. 9, ISSN 2080-9336

[CITEREFStrzyżewski2015139-2] Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.

[3] Decyzję ministerialną w tej sprawie, datowaną na 29 grudnia 1981, doręczono profesorowi 31 grudnia.

[4] Później znowelizowane studium zawiera nadal (2008) zasadnicze idee zespołu Zipsera.

[5] Dr hab. inż. Izabela Beata Mironowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-04-23] .^{[martwy link]}

[6] TadeuszT. Zipser TadeuszT., Respicjum: symetryczna komedia symetryczna, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2012, s. 303, ISBN 978-83-7493-691-0 .

[7] Tadeusz M.T.M. Zipser Tadeusz M.T.M., Zygzakiem przez symbole czyli samouczek drwala znaleziony na Saharze, Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2014, s. 287, ISBN 978-83-89262-76-9 .

[8] M.P. z 2006 r. nr 4, poz. 64.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

1966–1970	Romuald Gutt (1966) Jan Chmielewski (1967) Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński, Eugeniusz Wierzbicki (zespół „Tygrysów”) (1968) Zbigniew Ihnatowicz (1969) Władysław Czarnecki (1970)
1971–1980	Jan Zachwatowicz (1971) Zbigniew Karpiński, Włodzimierz Gruszczyński (1972) Julian Duchowicz, Zygmunt Majerski (1973) Jadwiga Grabowska-Hawrylak (1974) Henryk Buszko, Aleksander Franta (1975) Jan Bogusławski (1976) Jerzy Hryniewiecki (1977) Halina Skibniewska (1978) Tadeusz Zieliński (1979) Witold Cęckiewicz (1980)
1981–1990	Bolesław Szmidt (1981) Hanna Adamczewska-Wejchert, Kazimierz Wejchert (1982) Piotr Biegański (1983) Bohdan Lachert (1984) Tadeusz Barucki (1985) Tadeusz Zipser (1986) Małgorzata Handzelewicz-Wacławek, Zbigniew Wacławek (1987) Maciej Krasiński (1988) Maciej Gintowt (1989) Witold Korski (1990)
1991–2000	Szczepan Baum (1991) Andrzej Jagodziński, Bogdan Krzyżanowski, Jerzy Szczepański (1992) Marek Budzyński (1993) Romuald Loegler (1994) Konrad Kucza-Kuczyński (1995) Stanisław Niemczyk (1996) Andrzej Kiciński (1997) Wojciech Obtułowicz (1998) Ryszard Jurkowski (1999) Stanisław Fiszer (2000)
2001–2010	Edmund Małachowicz (2001) JEMS Architekci: Olgierd Jagiełło, Maciej Miłobędzki, Marcin Sadowski, Jerzy Szczepanik-Dzikowski (2002) Stefan Kuryłowicz (2003) Marek Dunikowski (2004) Jerzy Skrzypczak (2005) Witold Benedek, Stanisław Niewiadomski (2006) Jerzy Gurawski (2007) Marian Fikus (2008) Krzysztof Ingarden, Jacek Ewý (2009) Bolesław Stelmach (2010)
2011–2020	Dariusz Kozłowski (2011) Grzegorz Stiasny, Jakub Wacławek (2012) Michał Baryżewski, Zbigniew Reszka (2013) Małgorzata Pizio-Domicz, Antoni Domicz (2014) Andrzej Bulanda, Włodzimierz Mucha (2015) Stanisław Deńko (2016) Wojciech Zabłocki (2017) Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki (2018) Jacek Lenart (2019) Zbigniew Maćków (2020)
2021–2030	Ewa Kuryłowicz (2021) Bogdan Kulczyński (2022) Ewa P. Porębska (2023)