Kontrowersje wokół globalnego ocieplenia: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
lit.
Naukowy konsensus w kwestii globalnego ocieplenia - na bazie angielskiej wiki oraz dodane dodatkowe źródła naukowe
Linia 1: Linia 1:
'''Kontrowersje wokół globalnego ocieplenia''' – dyskusja dotycząca natury i konsekwencji [[globalne ocieplenie|globalnego ocieplenia]]. Nieporozumienia dotyczą m.in. przyczyn wzrostu średniej temperatury globalnej powietrza (szczególnie od połowy XX wieku), czy trend ocieplenia jest bezprecedensowy lub w zakresie klimatycznych oscylacji i czy podawany wzrost w pełni lub częściowo nie wynika z niedokładnych pomiarów. Dodatkowe kwestie to szacunki wrażliwości klimatycznej, prognozy ocieplenia w przyszłości, konsekwencje i przeciwdziałanie. Prowadzona jest żywiołowa debata w [[Środki masowego przekazu|mediach masowych]] i polityce, a zaangażowane są korporacje, organizacje polityczne i osoby indywidualne.
'''Kontrowersje wokół globalnego ocieplenia''' – dyskusja dotycząca natury i konsekwencji [[globalne ocieplenie|globalnego ocieplenia]]. Nieporozumienia dotyczą m.in. przyczyn wzrostu średniej temperatury globalnej powietrza (szczególnie od połowy XX wieku), czy trend ocieplenia jest bezprecedensowy lub w zakresie klimatycznych oscylacji i czy podawany wzrost w pełni lub częściowo nie wynika z niedokładnych pomiarów. Dodatkowe kwestie to szacunki wrażliwości klimatycznej, prognozy ocieplenia w przyszłości, konsekwencje i przeciwdziałanie. Prowadzona jest żywiołowa debata w [[Środki masowego przekazu|mediach masowych]] i polityce, a zaangażowane są korporacje, organizacje polityczne i osoby indywidualne.

Debata dotycząca globalnego ocieplenia oraz wpływu człowieka nie odzwierciedla obecnego stanu nauki w tej kwestii, gdzie istnieje naukowy konsensus dotyczący zarówno natury jak i przyczyn globalnego ocieplenia. Wszelkie dotychczasowe przeglądy literatury naukowej oraz środowiska naukowego zajmującego się tematyką klimatu wskazują na silny konsensus (w nawiasie podany jest procent prac/naukowców, którzy są zgodni w kwestii istnienia ocieplenia i wpływu człowieka): Oreskes 2004 (100%) <ref name="Oreskes2004"> "The 928 papers were divided into six categories: explicit endorsement of the consensus position, evaluation of impacts, mitigation proposals, methods, paleoclimate analysis, and rejection of the consensus position. Of all the papers, 75% fell into the first three categories, either explicitly or implicitly accepting the consensus view; 25% dealt with methods or paleoclimate, taking no position on current anthropogenic climate change. Remarkably, none of the papers disagreed with the consensus position."
{{Cytuj pismo | nazwisko = Oreskes | imię = N. | tytuł = BEYOND THE IVORY TOWER: The Scientific Consensus on Climate Change | czasopismo = Science | wolumin = 306 | wydanie = 5702 | strony = 1686–1686 | rok = 2004 | issn = 0036-8075 | doi = 10.1126/science.1103618 | język = en }}</ref>,
Doran 2009 (97%) <ref name="DoranZimmerman2009">"It seems that the debate on the authenticity of global warming and the role played by human activity is largely nonexistent among those who understand the nuances and scientific basis of long-term climate processes. The challenge, rather, appears to be how to effectively communicate this fact to policy makers and to a public that continues to mistakenly perceive debate among scientists."
{{Cytuj pismo | nazwisko = Doran | imię = Peter T. | nazwisko2 = Zimmerman | imię2 = Maggie Kendall | tytuł = Examining the Scientific Consensus on Climate Change | czasopismo = Eos, Transactions American Geophysical Union | wolumin = 90 | wydanie = 3 | strony = 22 | rok = 2009 | issn = 0096-3941 | doi = 10.1029/2009EO030002 | język = en }}</ref>,
Anderegg 2010 (97%) <ref name="AndereggPrall2010">"Here, we use an extensive dataset of 1,372 climate researchers and their publication and citation data to show that (i)97–98% of the climate researchers most actively publishing in the field surveyed here support the tenets of ACC outlined by the Intergovernmental Panel on Climate Change, and (ii) the relative climate expertise and scientific prominence of the researchers unconvinced of ACC are substantially below that of the convinced researchers."
{{Cytuj pismo | nazwisko = Anderegg | imię = W. R. L. | nazwisko2 = Prall | imię2 = J. W. | nazwisko3 = Harold | imię3 = J. | nazwisko4 = Schneider | imię4 = S. H. | tytuł = Expert credibility in climate change | czasopismo = Proceedings of the National Academy of Sciences | wolumin = 107 | wydanie = 27 | strony = 12107–12109 | rok = 2010 | issn = 0027-8424 | doi = 10.1073/pnas.1003187107 | język = en }}</ref>,
Verheggen 2014 (90%)
<ref name="VerheggenStrengers2014">"Results are presented from a survey held among 1868 scientists studying various aspects of climate change, including physical climate, climate impacts, and mitigation. The survey was unique in its size, broadness and level of detail. Consistent with other research, we found that, as the level of expertise in climate science grew, so too did the level of agreement on anthropogenic causation. 90% of respondents with more than 10 climate-related peer-reviewed publications (about half of all respondents), explicitly agreed with anthropogenic greenhouse gases (GHGs) being the dominant driver of recent global warming. The respondents’ quantitative estimate of the GHG contribution appeared to strongly depend on their judgment or knowledge of the cooling effect of aerosols."
{{Cytuj pismo | nazwisko = Verheggen | imię = Bart | nazwisko2 = Strengers | imię2 = Bart | nazwisko3 = Cook | imię3 = John | nazwisko4 = van Dorland | imię4 = Rob | nazwisko5 = Vringer | imię5 = Kees | tytuł = Scientists’ Views about Attribution of Global Warming | czasopismo = Environmental Science & Technology | wolumin = 48 | wydanie = 16 | strony = 8963–8971 | rok = 2014 | issn = 0013-936X | doi = 10.1021/es501998e | język = en }}</ref>,
Stenhouse 2014 (93%)
<ref name="StenhouseMaibach2014">{{Cytuj pismo | nazwisko = Stenhouse | imię = Neil | nazwisko2 = Maibach | imię2 = Edward | nazwisko3 = Cobb | imię3 = Sara | nazwisko4 = Ban | imię4 = Ray | nazwisko5 = Bleistein | imię5 = Andrea | tytuł = Meteorologists' Views About Global Warming: A Survey of American Meteorological Society Professional Members | czasopismo = Bulletin of the American Meteorological Society | wolumin = 95 | wydanie = 7 | strony = 1029–1040 | rok = 2014 | issn = 0003-0007 | doi = 10.1175/BAMS-D-13-00091.1 | język = en }}
</ref>,
Carlton 2015 (97%)
<ref name="CarltonPerry-Hill2015">{{Cytuj pismo | nazwisko = Carlton | imię = J S | nazwisko2 = Perry-Hill | imię2 = Rebecca | nazwisko3 = Huber | imię3 = Matthew | nazwisko4 = Prokopy | imię4 = Linda S | tytuł = The climate change consensus extends beyond climate scientists | czasopismo = Environmental Research Letters | wolumin = 10 | wydanie = 9 | strony = 094025 | rok = 2015 | issn = 1748-9326 | doi = 10.1088/1748-9326/10/9/094025 | język = en }}</ref>,
Cook 2013 (97%)
<ref name="CookNuccitelli2013">"We analyze the evolution of the scientific consensus on anthropogenic global warming (AGW) in the peer-reviewed scientific literature, examining 11 944 climate abstracts from 1991–2011 matching the topics ‘global climate change’ or ‘global warming’. We find that 66.4% of abstracts expressed no position on AGW, 32.6% endorsed AGW, 0.7% rejected AGW and 0.3% were uncertain about the cause of global warming. Among abstracts expressing a position on AGW, 97.1% endorsed the consensus position that humans are causing global warming. In a second phase of this study, we invited authors to rate their own papers. Compared to abstract ratings, a smaller percentage of self-rated papers expressed no position on AGW (35.5%). Among self-rated papers expressing a position on AGW, 97.2% endorsed the consensus. For both abstract ratings and authors’ self-ratings, the percentage of endorsements among papers expressing a position on AGW marginally increased over time. Our analysis indicates that the number of papers rejecting the consensus on AGW is a vanishingly small proportion of the published research."
{{Cytuj pismo | nazwisko = Cook | imię = John | nazwisko2 = Nuccitelli | imię2 = Dana | nazwisko3 = Green | imię3 = Sarah A | nazwisko4 = Richardson | imię4 = Mark | nazwisko5 = Winkler | imię5 = Bärbel | tytuł = Quantifying the consensus on anthropogenic global warming in the scientific literature | czasopismo = Environmental Research Letters | wolumin = 8 | wydanie = 2 | strony = 024024 | rok = 2013 | issn = 1748-9326 | doi = 10.1088/1748-9326/8/2/024024 | język = en }}</ref>


== Kształtowanie opinii publicznej ==
== Kształtowanie opinii publicznej ==

Wersja z 20:57, 1 sie 2016

Kontrowersje wokół globalnego ocieplenia – dyskusja dotycząca natury i konsekwencji globalnego ocieplenia. Nieporozumienia dotyczą m.in. przyczyn wzrostu średniej temperatury globalnej powietrza (szczególnie od połowy XX wieku), czy trend ocieplenia jest bezprecedensowy lub w zakresie klimatycznych oscylacji i czy podawany wzrost w pełni lub częściowo nie wynika z niedokładnych pomiarów. Dodatkowe kwestie to szacunki wrażliwości klimatycznej, prognozy ocieplenia w przyszłości, konsekwencje i przeciwdziałanie. Prowadzona jest żywiołowa debata w mediach masowych i polityce, a zaangażowane są korporacje, organizacje polityczne i osoby indywidualne.

Debata dotycząca globalnego ocieplenia oraz wpływu człowieka nie odzwierciedla obecnego stanu nauki w tej kwestii, gdzie istnieje naukowy konsensus dotyczący zarówno natury jak i przyczyn globalnego ocieplenia. Wszelkie dotychczasowe przeglądy literatury naukowej oraz środowiska naukowego zajmującego się tematyką klimatu wskazują na silny konsensus (w nawiasie podany jest procent prac/naukowców, którzy są zgodni w kwestii istnienia ocieplenia i wpływu człowieka): Oreskes 2004 (100%) [1], Doran 2009 (97%) [2], Anderegg 2010 (97%) [3], Verheggen 2014 (90%) [4], Stenhouse 2014 (93%) [5], Carlton 2015 (97%) [6], Cook 2013 (97%) [7]

Kształtowanie opinii publicznej

W Unii Europejskiej walka z globalnym ociepleniem jest od dawna kwestią priorytetową. Wszystkie kraje członkowskie Unii ratyfikowały Protokół z Kioto z 1997, a niektóre kraje europejskie już przed 1990 rozpoczęły działania mające na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych (np. Margaret Thatcher w 1988 apelowała o przeciwdziałanie wywołanym przez człowieka zmianom klimatu[8], RFN (później Niemcy) rozpoczęło inicjatywy po zwycięstwie partii Zielonych w wyborach do Parlamentu w 1983. Analizujący trendy językowe na świecie Global Language Monitor zaliczył w 2005 "globalne ocieplenie" i bardziej politycznie neutralne "zmiana klimatu" jako tzw. chwytliwe hasła (ang. catch phrase)[9]. W Europie pogląd, że człowiek wpływa na klimat, zyskał szerokie uznanie szybciej niż w innych częściach świata, szczególnie w porównaniu do Stanów Zjednoczonych[10][11].

Toczyła się również debata wśród komentatorów publicznych - ile uwagi w mediach należy poświęcić każdej ze stron kontrowersji. Andrew Neil z BBC stwierdził, że "jest wielkie zagrożenie, że w pewnych kwestiach stajemy się partią jednostronną i prezentujemy tylko jeden pogląd. Nie trzeba zaprzeczać zmianie klimatu, żeby zauważyć duży zakres opinii w temacie"[12].

Poniższa tabela przedstawia społeczną percepcję istnienia i znaczenia globalnego ocieplenia na świecie i w USA[13][14][15][16]:

Pogląd % zgadzających się Dotyczy/Rok
Globalne ocieplenie prawdopodobnie ma miejsce.
85
 USA/2006
Globalne ocieplenie prawdopodobnie ma miejsce.
80
 USA/1998
Działalność człowieka to znacząca przyczyna zmiany klimatu.
71
 USA/2007
Działalność człowieka to znacząca przyczyna zmiany klimatu.
79
 Świat/2007
Zmiana klimatu to poważny problem.
76
 USA/2006
Zmiana klimatu to poważny problem.
90
 Świat/2006
Zmiana klimatu to poważny problem.
78
 Świat/2003
Niezbędne jest prędkie podjęcie odpowiednich działań.
59
 USA/2007
Niezbędne jest prędkie podjęcie odpowiednich działań.
65
 Świat/2007

Sondaż Ipsos MORI z czerwca 2007 w Wielkiej Brytanii wykazał, że 56% uważa, że naukowcy wciąż kwestionują zmianę klimatu. Ankieta sugeruje, że terroryzm, graffiti i przestępstwo budzą większy niepokój niż zmiana klimatu. Phil Downing, kierownik MORI ds. badań środowiska, stwierdził, że ulegli oni wpływom kontrargumentów[17].

Kanadyjski prezenter popularnonaukowy i aktywista David Suzuki uważa, że opinia publiczna nie ma wystarczającej świadomości problemu globalnego ocieplenia[18].

Przykładem ubogiego rozumienia jest mylenie globalnego ocieplenia z dziurą ozonową lub innymi problemami związanymi z ekologią[19][20].

Sondaż 15 krajów przeprowadzony w 2006 przez Pew Research Center ujawnił "znaczną przepaść w przywiązywaniu wagi do globalnego ocieplenia – mniej więcej dwie trzecie Japończyków (66%) i Hindusów (65%) stwierdza, że osobiście bardzo martwią się globalnym ociepleniem. W przybliżeniu połowa populacji Hiszpanii (51%) i Francji (46%) również okazuje wielki niepokój globalnym ociepleniem wśród tych, którzy słyszeli o problemie. Nie ma jednak dowodów na alarm w sprawie globalnego ocieplenia w Stanach Zjednoczonych i Chinach - dwóch największych producentach gazów cieplarnianych. Tylko 19% Amerykanów i 20% Chińczyków, którzy słyszeli o problemie, mówią, że wielce martwią się globalnym ociepleniem – najniższa wartość procentowa z 15 ankietowanych krajów. Ponadto, prawie połowa Amerykanów (47%) i nieco mniej Chińczyków (37%) bardzo mało lub zupełnie nie martwi się problemem"[21]. Sondaż 47 narodów przeprowadzony w 2007 wykazał, że "znaczące większości w 25 z 37 krajów mówią, że globalne ocieplenie jest 'bardzo poważnym' problemem"[22].

Debata na temat istnienia konsensusu

 Osobny artykuł: Opinia naukowa o zmianie klimatu.

Grupy ekologiczne, wiele rządowych raportów i nieamerykańskie media często stwierdzają praktycznie jednomyślną zgodę w środowisku naukowym wspierającą ocieplenie w wyniku działalności człowieka. Adwersarze albo zupełnie wykluczają istnienie ugody, albo utrzymują, że większość naukowców uważa globalne ocieplenie za "nieudowodnione", albo zwracają uwagę na zagrożenia związane z konsensusem w nauce[23][24][25]. Inni stwierdzają, że niektórzy zwolennicy lub oponenci zostali "stłumieni" lub zeszli do podziemia[26]. Istnienie konsensusu publicznie podważa około 1000 naukowców, w tym meteorologów, klimatologów, a także członkowie IPCC. Zarzuty wysuwane przez nich dotyczą różnych aspektów konsensusu w sprawie globalnego ocieplenia, począwszy od dokładności modeli klimatycznych, po metodologię stosowaną przez IPCC[27].

Większość klimatologów zgadza się, że globalne ocieplenie spowodowane jest głównie działalnością człowieka, taką jak spalanie paliw kopalnych i wylesianie[28][29][30]. Wniosek o ociepleniu się klimatu globalnego wskutek działalności człowieka i kontynuacji tego trendu, jeżeli emisje gazów cieplarnianych nie zostaną zredukowane poparło co najmniej 30 stowarzyszeń naukowych i akademii nauk, wliczając w to wszystkie akademie naukowe najbardziej uprzemysłowionych państw. Narodowa akademia nauk USA[31], American Association for the Advancement of Science[32] oraz akademie nauk najbardziej uprzemysłowionych i rozwijających się krajów świata w oświadczeniu wspólnym[33] specyficznie używają słowa "konsensus" odnosząc się do tej konkluzji.

Esej Naomi Oreskes z 2004 w czasopiśmie Science był sprawozdaniem z przeglądu 928 abstraktów recenzowanych artykułów naukowych związanych z globalną zmianą klimatu w bazie danych ISI[34]. Oreskes stwierdziła: "niezwykłe że żaden z artykułów nie był odmiennego zdania niż pozycja konsensusu... Ta analiza pokazuje, że naukowcy publikujący w recenzowanej literaturze naukowej zgadzają się z IPCC, National Academy of Sciences i publicznymi oświadczeniami profesjonalnych stowarzyszeń". Benny Peiser twierdził, że znalazł błędy w pracy Oreskes[35], ale jego próba obalenia została zakwestionowana[36][37][38] i nie opublikowało jej recenzowane czasopismo naukowe. Później Peiser odwołał częściowo swój krytycyzm[39], komentując też, że "znakomita większość klimatologów zgadza się, że obecny okres ocieplenia spowodował głównie człowiek. Jednakże, ten konsensus większości daleki jest od jednomyślności"[37][40].

Wstępniak Richarda Lindzena z 2006 w The Wall Street Journal sprzeciwia się twierdzeniu, że osiągnięto naukowy konsensus i zaliczył badanie czasopisma Science oraz inne źródła, jak raporty IPCC i NAS jako część "intensywnych starań mających zasugerować, że teoretycznie oczekiwany wkład z dodatkowego dwutlenku węgla naprawdę wykryto"[41]. Lindzen napisał 12 kwietnia 2006 w The Wall Street Journal[42]:

Szablon:CytatD

Podobnie, Timothy F. Ball twierdzi, że sceptycy zeszli do podziemia dla "bezpieczeństwa posady i ze strachu przed odwetem. Nawet na uniwersytecie, gdzie wolność słowa i podważanie dominującej wiedzy jest podobno pożądana, uczeni pozostają cicho"[43].

Jeden z sondaży środowiska naukowego odkrył odwrotność problemu - New Scientist odnotowuje, że w ankietach dużo większa frakcja naukowców amerykańskich konsekwentnie twierdzi, że pracodawcy lub rząd USA naciskają na nich, aby zaprzeczyli globalnemu ociepleniu wskutek działalności człowieka[26] o ile nie chcą ryzykować utraty dotacji.

W odpowiedzi na konsensus na temat globalnego ocieplenia niektórzy sceptycy porównali teorię z religią[44][45][46], ruchem eugenicznym[47][48] i zdyskredytowanymi teoriami naukowych, takimi jak flogiston[49] i miazma[50].

W 2008 Fergus Brown, Roger A. Pielke i James Annan przesłali artykuł zatytułowany "Czy jest zgoda wśród klimatologów nt. IPCC AR4 WG1?" (ang. Is there agreement amongst climate scientists on the IPCC AR4 WG1?)[51]. Wydawane przez Amerykańską Unię Geofizyczną EOS i Nature Precedings. odmówiły publikacji. Pielke napisał: "z tego doświadczenia jest jasne, że edytorzy EOS and Nature Precedings AGU używają swoich stanowisk, aby zataić dowody, że jest większe zróżnicowanie poglądów na klimat i roli człowieka w przemianach klimatu niż zaprezentowane w ograniczonym raporcie IPCC z 2007"[52].

Środowiska rolnicze wskazują także na liczne pozytywne skutki ewentualnego ocieplenia takie jak możliwość uprawy roślin ciepłolubnych, przedłużenie okresu wegetacji roślin, skrócenie okresu dojrzewania zbóż czy większe plony[53]. Skutki te są przeważnie pomijane w debacie publicznej, która skupia się na podkreślaniu skutków negatywnych. Najnowsze wyniki badań wskazują jednak, że pozytywne efekty globalnego ocieplenia dla rolnictwa są znacznie mniejsze, niż pierwotnie przypuszczano i z dużym prawdopodobieństwem zbyt małe, aby przeważyć efekty negatywne[54].

Poglądy naukowców

Podsumowania stowarzyszeń naukowych

 Osobny artykuł: Opinia naukowa o zmianie klimatu.

Kilkadziesiąt organizacji zrzeszających naukowców z różnych specjalizacji opublikowało oświadczenia wyrażające poparcie dla antropogenicznej teorii zmian klimatycznych i wniosków IPCC. Kilka innych organizacji, wliczając Komitet Nauk Geologicznych PAN, wyraziło powściągliwość[55].

Petycja Oregońska

 Osobny artykuł: Petycja Oregońska.

Około 31 tys. amerykańskich naukowców z różnych specjalizacji, w większości niezwiązanych z klimatologią, podpisało apel o odrzucenie Protokołu z Kioto, nazywany Petycją Oregońską.

Lista Heartland Institute

W 2007 roku Heartland Institute opublikował artykuł zatytułowany "500 naukowców, którzy mają podstawy by wątpić w straszak o globalnym ociepleniu spowodowanym przez człowieka"[56]. Do artykułu była dołączona lista pięciuset nazwisk naukowców z różnych specjalizacji zatytułowana jako "Współautorzy".

W kwietniu 2008 dziennikarz Richard Littlemore napisał na swoim blogu, że na liście jest co najmniej 45 naukowców, którzy nie wiedzieli o włączeniu ich jako współautorów artykułu i nie zgodzili się z jego treścią[57]. Na innym blogu zacytowano komentarze 17 naukowców, którzy mieli poprosić Heartland Institute o usunięcie swoich nazwisk z listy[58]. Na przykład Gregory Cutter z Old Dominion University ogłosił: Szablon:CytatD

Jednakże Heartland Institute odmówił usunięcia nazwisk z listy. W oświadczeniu z 5 maja 2008 CEO Instytutu Joseph Bast powiedział, że tytuł listy z 14 września 2007 zmieniono na 500 naukowców, których badania przeciwstawiają się straszakowi o wywołanym przez człowieka globalnym ociepleniu (ang. 500 Scientists Whose Research Contradicts Man-Made Global Warming Scares)[59]. W tym samym oświadczeniu Bast sformułował też zarzuty w stosunku do naukowców, którzy zażądali usunięcia nazwisk:

Szablon:CytatD

Teorie alternatywne do teorii o głównej rolii antropogenicznych czynników

Naukowcy sprzeciwiający się dominującemu nurtowi naukowej analizy globalnego ocieplenia wyrażają różnorodne opinie dotyczące jego przyczyn. Niektórzy stwierdzają, że nie zostało ustalone, że ludzie są główną przyczyną globalnego ocieplenia (np. Robert Balling, Richard Lindzen i Roy Spencer). Inni przypisują globalne ocieplenie naturalnym wariacjom (np. Willie Soon i Sallie Baliunas), prądom morskim (np. William Gray), zwiększonej aktywności słonecznej (np. Nir Shaviv i Jan Veizer), promieniowaniu kosmicznemu (np. Henrik Svensmark), lub nieznanym czynnikom naturalnym (np. Marcel Leroux).

Atrybucja gazów cieplarnianych

Atrybucja niedawnej zmiany klimatu omawia, jak globalne ocieplenie przypisuje się antropogenicznym gazom cieplarnianym. Sama korelacja CO2 i temperatury nie jest częścią tej atrybucji. Niemniej, jeden z argumentów przeciwko antropogenicznemu globalnemu ociepleniu stwierdza, że wzrost poziomu dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych nie koresponduje z globalnym ociepleniem[60].

Rekonstrukcja danych temperatury używając historycznego wymuszania.
Anomalia średniej temperatury w okresie między 1965 i 1975 r. w stosunku do średniej z lat 1937 do 1946 wskazuje na ochłodzenie klimatu
  • Modele ogólnej cyrkulacji i podstawowe uwarunkowania fizyczne przewidują, że temperatura troposfery w tropikach powinna wzrastać gwałtowniej niż temperatura powierzchni. Modele i obserwacje zgadzają się na temat tych wzmocnień w miesięcznej i rocznej skali czasu, ale nie w dekadowej (w większości zebranych danych). Nie jest jasne, czy te rozbieżności nie są spowodowane deficytami modeli, stronniczością w obserwacjach, czy jednym i drugim. Obecnie uważa się, że z powodu dużych niepewności w zaobserwowanym trendzie temperatury troposfery i innych dowodów na troposferyczne ocieplenie (takie jak wzrost wysokości tropopauzy), bardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem jest stronniczość w obserwacjach[61]. Ponadto, jeśli gazy cieplarniane powodują ocieplanie się klimatu, naukowcy oczekiwaliby ogrzewanie się troposfery szybciej niż powierzchni, ale obserwacje tego nie wykazują[62]. Satelitarne pomiary temperatury pokazują, że temperatury troposferyczne wzrastają w "tempie podobnym do temperatury powierzchni", dlatego IPCC wnioskuje, że ta rozbieżność została wyjaśniona[63].
  • Badania rdzeni lodowych na Antarktydzie wykazują bliski związek temperatury z poziomem dwutlenku węgla podczas cykli ociepleń i zlodowaceń w ciągu ostatnich 420 000 lat. Według nich, poziom CO2 wzrastał wraz z początkiem interglacjału lub następował do 1000 lat po jego początku, a także obniżał się po spadku temperatury (początek zlodowacenia)[64]. Ten argument zakłada, że obecna zmiana jest częścią naturalnego cyklu i będzie podobna do innych zmian klimatu w przeszłości. Choć jest ogólna zgoda, że wariacje przed erą przemysłową dyktowane były głównie wymuszaniem astronomicznym[65], to przy obecnych odchyłkach, jakiegokolwiek formatu, twierdzi się, że są zsynchronizowane z antropogenicznym wytwarzaniem dwutlenku węgla. Analiza izotopów węgla z atmosferycznego CO2 pokazuje, że niedawno zaobserwowany wzrost dwutlenku węgla nie może pochodzić z oceanów, wulkanów lub biosfery, dlatego nie jest to odpowiedź na wzrastającą temperaturę tak jak w przeszłości[66].
  • Między 1940 a 1970 globalne temperatury nieznacznie obniżyły się mimo wzrostu poziomu dwutlenku węgla, co przypisywane jest chłodzącemu efektowi aerozoli siarczanów[67][68][69][70].
  • Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze Ziemi wynosi ok. 383 cząsteczek na milion (ppm). Ok. 1880 nastąpił wzrost od 278 ppm do ponad 380 ppm w 2005. Sam dwutlenek węgla powoduje 9-26% efektu cieplarnianego[71].
  • Ziemia doświadczyła epoki lodowej z dużo wyższym poziomem dwutlenku węgla. W okresie ordowiku w erze paleozoiku na Ziemi była epoka lodowa z szacowanym atmosferycznym CO2 4400 ppm[72] (lub 0,44% atmosfery). Jednakże, niedawne badanie sugeruje, że okres ordowiku rozpoczął się z redukcją dwutlenku węgla[73].

Modele klimatu mogą poprawnie symulować temperaturę z przeszłego stulecia tylko z wymuszaniem gazów cieplarnianych, co jest zgodne z wnioskami IPCC, który stwierdził: "wymuszanie gazów cieplarnianych [w znacznej mierze wskutek działań człowieka] najprawdopodobniej spowodowało większość zaobserwowanego globalnego ocieplenia w ostatnich 50 latach"[74].

Wpływ Słońca na klimat

Zmiany liczby plam słonecznych (tzw. liczba Wolfa) na przestrzeni 400 lat

Istnieją badania twierdzące, że obecny poziom aktywności słonecznej jest historycznie wysoki, z powodu aktywności plam słonecznych i innych czynników. Aktywność słoneczna mogłaby wpłynąć na klimat przez wariację w produkcji promieniowania słonecznego lub, bardziej spekulacyjnie, przez pośredni efekt na stopień zachmurzenia. Solanki wraz ze współpracownikami sugeruje, że aktywność słoneczna ostatnich 60-70 lat jest najwyższa od 8000 lat; Muscheler i inni nie zgadzają się, wskazując, że inne porównywalne poziomy aktywności miały miejsce w ciągu ostatnich kilku tysięcy lat[75]. Obie grupy naukowców stwierdzają, że wariacje aktywności Słońca nie są dominującym czynnikiem obecnego ocieplenia[76]. Inną kwestią kontrowersji jest korelacja temperatury z wariacją słoneczną[77].

Debata dotycząca prognoz i obserwacji

Lód Morza Arktycznego w 2007 w porównaniu do 2005 i średniej z 1979-2000.
Trendy temperatury naskórka Antarktyki pomiędzy 1981 a 2007, opierając się na obserwacjach termicznej podczerwieni wykonanej przez sensory satelitarne NOAA. Trendy temperatury naskórka niekoniecznie odwzorowują trendy temperatury powietrza.

Pak lodowy Arktyki

Jednym z nierozstrzygniętych pytań związanych z temperaturą jest czy (a jeśli tak, to kiedy) stopnieje całkowicie lód na Morzu Arktycznym w okresie letnim (obecność lodu w zimie przewidują wszystkie scenariusze). Po rekordowo niskiej zawartości lodu w 2007[78] badacz Arktyki Mark Serreze powiedział "gdybyście zapytali mnie kilka lat temu, kiedy Arktyka utraci całkowicie lód, powiedziałbym 2100 lub 2070. Teraz myślę, że 2030 to uzasadniona ocena"[79].

Jednak publikacja w Nature z 2003 podaje, że prognozy modeli komputerowych słabo odwzorowują zaobserwowane zmiany w lodzie Morza Arktycznego[80]:

Zaobserwowane różnice w grubości paku lodowego Morza Arktycznego, pokazujące, że masa paku lodowego może zmienić się nawet do 16% w ciągu roku, kontrastuje z koncepcją wolno ubywającego lodu produkowanego przez efekt cieplarniany.

Roger A. Pielke uważa, że topnienie paku lodowego Morza Arktycznego to skutek ocieplenia regionalnego, a nie globalnego[81]:

Jednakże, pod względem związku z globalną średnią zmiany temperatury dolnej troposfery, w czerwcu 2007 (ostatnie dane), globalna średnia anomalii to +0,22 po niedawnym wysokim +0,51C w styczniu. A więc, to regionalne ocieplenie, a nie “globalne ocieplenie” wydaje się powodować to topnienie[82][83].

Podobne wnioski - dotyczące topnienia lodu na Grenlandii - opublikowane zostały pracy naukowej University of British Columbia z 2010 roku[84].

Ochłodzenie Antarktydy

Kontrowersje dotyczące ochłodzenia się Antarktydy odnoszą się do pytania, czy obecne trendy temperatury na Antarktydzie nie są sprzeczne lub podające w wątpliwość teorię globalnego ocieplenia. Obserwacje jednoznacznie pokazują, że Półwysep Antarktyczny się ociepla. W innych miejscach trendy wykazują ocieplenie i ochłodzenie, lecz są niższe i zależne od pory roku i przedziału czasowego[85][86]. Modele klimatu przewidują, że przyszłe trendy na Antarktydzie będą dużo niższe niż w Arktyce[87].

Choć kontrowersja ta istnieje na blogach i w prasie powszechnej, nie ma dowodów, że istnieje ona w środowisku naukowym. Sceptycy, w szczególności Michael Crichton[88], utrzymują, że wyniki badań Doran et al.[89] zaprzeczają globalnemu ociepleniu. Główny autor artykułu Peter Doran stwierdził, że „...nasze wyniki zostały niewłaściwie wykorzystane jako «dowód» przeciwko globalnemu ociepleniu w powieści Chrichtona «Państwo Strachu»...”[90]. Inni, np. RealClimate zgadzają się, że nie ma sprzeczności[91].

Debata w Polsce

Część naukowców w Polsce bez specjalizacji w badaniu zmian klimatu (np. prof. dr hab. Przemysław Mastalerz, specjalista od chemii organicznej; prof. Zbigniew Jaworowski, lekarz-radiolog) skrytykowało podstawowe wnioski IPCC i naukowców je wspierających. Ich zdaniem, za obserwowany obecnie wzrost temperatury odpowiedzialne są procesy naturalne, które nawiedzają Ziemię cyklicznie od co najmniej tysięcy lat, a apele naukowców głoszących tezę wpływu człowieka na klimat mają na celu wywołanie u ludzi strachu, zapewniającego środki finansowe na badania[92][93]. Prof. Zygmunt Kolenda (AGH, specjalista w zakresie matematycznego modelowania procesów wymiany ciepła i masy oraz termodynamiki procesów nieodwracalnych) twierdzi z kolei, że współczesne techniki obliczeniowe są daleko niewystarczające do poprawnego przewidywania długoterminowych zmian klimatycznych. Podaje też w wątpliwość merytoryczne kwalifikacje IPCC, jako ciała politycznego, a nie naukowego oraz nie zgadza się z tezą o znacznej przewadze liczebnej naukowców popierających wnioski IPCC[94].

Polscy klimatolodzy są zgodni, że człowiek wpłynął na zmianę klimatu, choć różnią się w tonie wypowiedzi na ten temat. Według prof. Haliny Lorenc z IMiGW[95]: "Na pewno człowiek zawinił również. Natomiast czy aż w takim procencie, o którym się go posądza w tej chwili, ja na przykład byłabym daleka od tego, żeby w stu procentach powiedzieć: tak"[96]. Krzysztof Błażejczyk alarmuje, że "wchodzimy w epokę, w której musimy podejmować próby powstrzymywania niebezpiecznych procesów, których sami jesteśmy źródłem"[97]. Zbigniew Szwejkowski w wywiadzie z 2001 stwierdzał, że "to co winno zaabsorbować naszą uwagę w najbliższej przyszłości, gdy chodzi o zmiany klimatu, wiąże się z jego modyfikacjami antropogenicznymi, wywołanymi działalnością człowieka. [...] Klimat zmienia się bowiem pod wpływem czynników związanych z rozwojem cywilizacji, czyli pojawia się efekt uboczny postępu"[98].

Komitet Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk zajmujący się geologią w lutym 2009 opublikował stanowisko wskazujące na znaczną liczbę czynników wpływających na klimat Ziemi, niekompletność danych pomiarowych oraz niedoskonałość modeli, konkludując[55]:

Szablon:CytatD

W czerwcu 2009 Komitet Geofizyki PAN zajmujący się badaniami fizyki atmosfery i klimatu opublikował odmienne konkluzje w oświadczeniu Stanowiska w sprawie współczesnej zmiany klimatu[99].

Podobnie, oświadczenie Polskiej Akademii Nauk z 13 grudnia 2007, wyraża poparcie dla apeli IPCC i jako "fakty" określa wzrost stężenia dwutlenku węgla i "innych, szkodliwych gazów generowanych przez działalność człowieka". Oświadczenie stwierdza, że[100]: Szablon:CytatD

Aspekty polityczne i finansowe

Każda ze stron kontrowersji zarzuciła drugiej, że dotacje odegrały rolę w zachęceniu uwierzytelniających ekspertów do wypowiedzenia się.

Niektórzy naukowcy sceptycy - Fred Singer, Fred Seitz i Patrick Michaels — są lub związani byli z organizacjami finansowanymi przez ExxonMobil i Philip Morris w celu promocji sceptycyzmu wokół globalnego ocieplenia. Również grupy zatrudniające sceptyków globalnego ocieplenia, takie jak George C. Marshall Institute krytykowano za więzi z koncernami paliwowymi[101].

2 lutego 2007 The Guardian napisał[102][103], że Kenneth Green, przebywający na stażu w konserwatywnym think tanku AEI, rozesłał listy[104] naukowcom w Wielkiej Brytanii i USA, oferując 10 000 USD, koszty podróży i dodatkowe wydatki, w zamian za napisanie esejów "wyróżniających wady i zalety postępowania IPCC", w szczególności odnośnie Czwartego Raportu IPCC.

Krytycy podnieśli larum, kiedy wyszło na jaw, że Intermountain Rural Electric Association (spółdzielnia energetyczna zaciągająca znaczną część elektryczności z fabryk węgla) ofiarowała globalnemu sceptykowi Patrickowi Michaelsowi i jego grupie New Hope Environmental Services 100 000 USD, a także namawiała swoich klientów o dodatkowe donacje[105][106][107].

Union of Concerned Scientists opracowała raport zatytułowany Smoke, Mirrors & Hot Air[108], który krytykuje Exxonmobil za "najbardziej wyrafinowaną i najbardziej udaną kampanię dezinformacyjną od czasów przemysłu tytoniowego" i za "[przesłanie] pomiędzy 1998 a 2005 ok. 16 milionów USD sieci ideologicznych organizacji i grup interesu, które kreują niepewność dotyczącą tego problemu". W 2006 Exxon oświadczył, że nie będzie więcej finansował tych organizacji[109]. Twierdzenie to zostało później zakwestionowane przez Greenpeace[110].

Redaktor naczelny Science Donald Kennedy powiedział, że sceptycy jak Michaels to bardziej lobbyści niż badacze, choć "nie sądzę aby było to bardziej nieetyczne niż większość lobbingu, który jest nieetyczny". Stwierdza, że donacje dla sceptyków "mają za zadanie szerzyć przekaz polityczny"[111].

Sceptycy globalnego ocieplenia uważają z kolei, że dotacje naukowe przyznawane są preferencyjnie zwolennikom teorii zmiany klimatu. Naukowiec atmosferyczny Reid Bryson w lipcu 2007 powiedział, że "w tym jest dużo pieniędzy... Jeśli chcesz być wybitnym naukowcem, musisz mieć wielu absolwentów i wiele dotacji. Nie dostaniesz dotacji o ile nie powiesz 'a, globalne ocieplenie, tak, tak, dwutlenek węgla'"[112]. Podobnie wyrazili się klimatolog Marcel Leroux[113], Roy Spencer z NASA, klimatolog i współpracownik IPCC John Christy, biogeograf z University of London Philip Stott[114] i monitorująca media w USA Accuracy in Media[115].

Prof. meteorologii na MIT Richard Lindzen twierdzi, że "w zimie 1989 Reginald Newell, profesor meteorologii [na MIT], utracił dotację National Science Foundation ze względu na analizy danych, które nie pokazywały ocieplenia netto w ostatnim stuleciu". Lindzen sugeruje również utratę funduszy lub posady wśród czterech naukowców po kwestionowaniu badań związanych z globalnym ociepleniem[116]. Jednak sam Lindzen otrzymywał pieniądze od organizacji energetycznych, np. od OPEC i Western Fuels Association, wliczając "2500 USD dziennie za usługi konsultacyjne"[117], a także dotacje ze źródeł federalnych, m.in. od National Science Foundation, United States Department of Energy i NASA [118].

W 2010 roku Komisja Europejska przeznaczyła ponad 6 miliardów euro na finansowanie projektów służących m.in. opracowywaniu rozwiązań dla problemu globalnego ocieplenia[119].

Zobacz też

  1. ↑ "The 928 papers were divided into six categories: explicit endorsement of the consensus position, evaluation of impacts, mitigation proposals, methods, paleoclimate analysis, and rejection of the consensus position. Of all the papers, 75% fell into the first three categories, either explicitly or implicitly accepting the consensus view; 25% dealt with methods or paleoclimate, taking no position on current anthropogenic climate change. Remarkably, none of the papers disagreed with the consensus position." N. Oreskes. BEYOND THE IVORY TOWER: The Scientific Consensus on Climate Change. „Science”. 306 (5702), s. 1686–1686, 2004. DOI: 10.1126/science.1103618. ISSN 0036-8075. (ang.). 
  2. ↑ "It seems that the debate on the authenticity of global warming and the role played by human activity is largely nonexistent among those who understand the nuances and scientific basis of long-term climate processes. The challenge, rather, appears to be how to effectively communicate this fact to policy makers and to a public that continues to mistakenly perceive debate among scientists." Peter T. Doran, Maggie Kendall Zimmerman. Examining the Scientific Consensus on Climate Change. „Eos, Transactions American Geophysical Union”. 90 (3), s. 22, 2009. DOI: 10.1029/2009EO030002. ISSN 0096-3941. (ang.). 
  3. ↑ "Here, we use an extensive dataset of 1,372 climate researchers and their publication and citation data to show that (i)97–98% of the climate researchers most actively publishing in the field surveyed here support the tenets of ACC outlined by the Intergovernmental Panel on Climate Change, and (ii) the relative climate expertise and scientific prominence of the researchers unconvinced of ACC are substantially below that of the convinced researchers." W. R. L. Anderegg, J. W. Prall, J. Harold, S. H. Schneider. Expert credibility in climate change. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 107 (27), s. 12107–12109, 2010. DOI: 10.1073/pnas.1003187107. ISSN 0027-8424. (ang.). 
  4. ↑ "Results are presented from a survey held among 1868 scientists studying various aspects of climate change, including physical climate, climate impacts, and mitigation. The survey was unique in its size, broadness and level of detail. Consistent with other research, we found that, as the level of expertise in climate science grew, so too did the level of agreement on anthropogenic causation. 90% of respondents with more than 10 climate-related peer-reviewed publications (about half of all respondents), explicitly agreed with anthropogenic greenhouse gases (GHGs) being the dominant driver of recent global warming. The respondents’ quantitative estimate of the GHG contribution appeared to strongly depend on their judgment or knowledge of the cooling effect of aerosols." Bart Verheggen, Bart Strengers, John Cook, Rob van Dorland i inni. Scientists’ Views about Attribution of Global Warming. „Environmental Science & Technology”. 48 (16), s. 8963–8971, 2014. DOI: 10.1021/es501998e. ISSN 0013-936X. (ang.). 
  5. ↑ Neil Stenhouse, Edward Maibach, Sara Cobb, Ray Ban i inni. Meteorologists' Views About Global Warming: A Survey of American Meteorological Society Professional Members. „Bulletin of the American Meteorological Society”. 95 (7), s. 1029–1040, 2014. DOI: 10.1175/BAMS-D-13-00091.1. ISSN 0003-0007. (ang.). 
  6. ↑ J S Carlton, Rebecca Perry-Hill, Matthew Huber, Linda S Prokopy. The climate change consensus extends beyond climate scientists. „Environmental Research Letters”. 10 (9), s. 094025, 2015. DOI: 10.1088/1748-9326/10/9/094025. ISSN 1748-9326. (ang.). 
  7. ↑ "We analyze the evolution of the scientific consensus on anthropogenic global warming (AGW) in the peer-reviewed scientific literature, examining 11 944 climate abstracts from 1991–2011 matching the topics ‘global climate change’ or ‘global warming’. We find that 66.4% of abstracts expressed no position on AGW, 32.6% endorsed AGW, 0.7% rejected AGW and 0.3% were uncertain about the cause of global warming. Among abstracts expressing a position on AGW, 97.1% endorsed the consensus position that humans are causing global warming. In a second phase of this study, we invited authors to rate their own papers. Compared to abstract ratings, a smaller percentage of self-rated papers expressed no position on AGW (35.5%). Among self-rated papers expressing a position on AGW, 97.2% endorsed the consensus. For both abstract ratings and authors’ self-ratings, the percentage of endorsements among papers expressing a position on AGW marginally increased over time. Our analysis indicates that the number of papers rejecting the consensus on AGW is a vanishingly small proportion of the published research." John Cook, Dana Nuccitelli, Sarah A Green, Mark Richardson i inni. Quantifying the consensus on anthropogenic global warming in the scientific literature. „Environmental Research Letters”. 8 (2), s. 024024, 2013. DOI: 10.1088/1748-9326/8/2/024024. ISSN 1748-9326. (ang.). 
  8. ↑ Speech to the Royal Society (27 września 1988), Public Statement, Speech Archive, Margaret Thatcher Foundation. Data dostępu 9 kwietnia 2007.
  9. ↑ The Top Politically inCorrect Words for 2006. Global Language Monitor. [dostęp 2007-04-14].
  10. ↑ Thomas Crampton: More in Europe worry about climate than in U.S., poll shows. International Herald Tribune, 4 stycznia 2007. [dostęp 2007-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-06)].
  11. ↑ Little Consensus on Global Warming – Partisanship Drives Opinion – Summary of Findings. Pew Research Center for the People and the Press, 12 lipca 2006. [dostęp 2007-04-14].
  12. ↑ McCarthy, Michael, Global Warming: Too Hot to Handle for the BBC, the Independent, September 6 2007
  13. ↑ Spencer R. Weart: The Public and Climate Change. [dostęp 27 maja 2008]. (ang.).
  14. ↑ Gary Langer: Poll: Public Concern on Warming Gains Intensity. ABC News, 26 marca 2006. [dostęp 2007-04-12].
  15. ↑ GlobeScan and the Program on International Policy Attitudes na University of Maryland, College Park: Man causing climate change - poll. BBC World Service, 25 września 2007. [dostęp 2007-09-25].
  16. ↑ Program on International Policy Attitudes: 30-Country Poll Finds Worldwide Consensus that Climate Change is a Serious Problem. Program on International Policy Attitudes, 5 kwietnia 2006. [dostęp 2007-04-20].
  17. ↑ BBC News: 'Scepticism' over change. [1]
  18. ↑ David Suzuki: Public doesn't understand global warming. David Suzuki Foundation, 18 sierpnia 2006. [dostęp 2007-08-18].
  19. ↑ Richard J. Bord, Ann Fisher & Robert E. O'Connor: Is Accurate Understanding of Global Warming Necessary to Promote Willingness to Sacrifice?. 1997. [dostęp 2008-02-29].
  20. ↑ Richard J. Bord, Robert E. O'Connor, Ann Fischer. In what sense does the public need to understand global climate change?. „Public Understanding of Science”. Tom 9, 2000. nr 3. s. 161-166. 
  21. ↑ No Global Warming Alarm in the U.S., China - 15-Nation Pew Global Attitudes Survey. Released 13 czerwca 2006.
  22. ↑ Rising Environmental Concern in 47-Nation Survey - 47-Nation Pew Global Attitudes Survey. Released 27 czerwca 2007.
  23. ↑ ICSC
  24. ↑ Manhattan Declaration on Climate Change
  25. ↑ Michael Crichton: Lecture at CalTech: "Aliens Cause Global Warming". 17 stycznia 2003. [dostęp 2007-04-14].
  26. ↑ a b US climate scientists pressured on climate change. New Scientist, 31 stycznia 2007. [dostęp 2007-08-10].
  27. ↑ More Than 1000 International Scientists Dissent Over Man-Made Global Warming Claims. Climate Depot, 2010.
  28. ↑ Global Warning. Washington Post, 5 lutego 2007. [dostęp 2007-04-12].
  29. ↑ Scott Barker: Scientists agree on climatic change, differ on severity. Knoxville News Sentinel, 25 października 2003. [dostęp 2007-04-12].
  30. ↑ Richard S. Lindzen: Global Warming: The Origin and Nature of the Alleged Scientific Consensus. Cato Institute Regulation, Wiosna 1992. [dostęp 2007-04-12].
  31. ↑ Understanding and Responding to Climate Change
  32. ↑ AAAS Board Statement on Climate Change Grudzień 2006
  33. ↑ Joint Science Academies' Statement
  34. ↑ Naomi Oreskes, et al. Beyond the Ivory Tower: The Scientific Consensus on Climate Change. „Science”. Tom 306, 2004. nr 5702. s. 1686. 
  35. ↑ Benny Peiser: The Dangers of Consensus Science. National Post, 17 maja 2005. [dostęp 2007-04-12].
  36. ↑ Tim Lambert: Peiser admits to making a mistake. Deltoid (blog), 22 marca 2006. [dostęp 2007-04-12].
  37. ↑ a b Benny Peiser: RE: Media Watch enquiry. Media Watch, October 12 2006. [dostęp 2007-04-12].
  38. ↑ Tim Lambert: Peiser’s 34 abstracts. Deltoid (blog), 6 maja 2005. [dostęp 2007-04-12].
  39. ↑ Richard Black: Climate science: Sceptical about bias. BBC, 2007-11-14. [dostęp 2008-04-22]. Cytat: This saga has also been so well documented, not least on Dr Peiser's website, that again there is little new to say, except that Dr Peiser now says he is glad Science decided not to publish his research because "my critique of Oreskes' flawed study was later found to be partially flawed itself".
  40. ↑ Bolt's Minority View. Media Watch, 2006-10-30. [dostęp 2008-04-22].
  41. ↑ Richard S. Lindzen: Don't Believe the Hype. OpinionJournal.com. [dostęp 2007-04-12]. Cytat: "Although no cause for alarm rests on this issue, there has been an intense effort to claim that the theoretically expected contribution from additional carbon dioxide has actually been detected. Given that we do not understand the natural internal variability of climate change, this task is currently impossible. Nevertheless there has been a persistent effort to suggest otherwise, and with surprising impact."
  42. ↑ Richard S. Lindzen: Climate of Fear. OpinionJournal.com, April 12 2006. [dostęp 2007-04-12].
  43. ↑ Timothy Ball: Global Warming: The Cold, Hard Facts?. Canada Free Press, 5 lutego 2007. [dostęp 2007-04-12].
  44. ↑ Marc Morano: In Global Warming we trust. Cybercast News Service, 2 grudnia 2004. [dostęp 2007-08-18].
  45. ↑ Jan Lopatka: Czech leader Klaus fights global warming "religion". Reuters, 21 marca 2007. [dostęp 2007-08-18].
  46. ↑ Kevin Steel: Archery. Western Standard, 13 czerwca 2007. [dostęp 2007-08-18].
  47. ↑ Richard Lindzen: Science and Politics: Global Warming and Eugenics. Oxford University Press, 1996. [dostęp 2007-08-18].
  48. ↑ Global Warming Theory and the Eugenics Precedent - John Linder
  49. ↑ Is global warming a science?,Tracinski, Robert, Brooksnews.com, Kwiecień 2007
  50. ↑ Opening Statement of a Congressional Hearing
  51. ↑ Fergus Brown: Is there agreement amongst climate scientists on the IPCC AR4 WG1?. Climate Science, 2008. [dostęp 2008-04-20].
  52. ↑ Roger A. Pielke: Fairness In Climate Science Reporting - An Example Of Bias. Climate Science, 2008. [dostęp 2008-04-20].
  53. ↑ A. Szymańska: Skutki dla rolnictwa globalnego ocieplenia klimatu. Agrokoszty.
  54. ↑ Frank Ackerman, Elizabeth Stanton: Climate Economics: The State of the Art. Stockholm Environment Institute, 2012, s. 58-63.
  55. ↑ a b Stanowisko Komitetu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk w sprawie zagrożenia globalnym ociepleniem. Polska Akademia Nauk, 12 lutego 2009. [dostęp 27.03.2009]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-07)].
  56. ↑ 500 Scientists with Documented Doubts of Man-Made Global Warming Scares. Heartland Institute.
  57. ↑ Richard Littlemore | 500 Scientists with Documented Doubts - about the Heartland Institute?
  58. ↑ The Heartland Institute’s “500 scientist” list
  59. ↑ Controversy Arises Over Lists of Scientists Whose Research Contradicts Man-Made Global Warming Scares. [dostęp 2008-05-06].
  60. ↑ C. D. Idso, K. E. Idso: Carbon Dioxide and Global Warming - Where We Stand on the Issue. CO2science. [dostęp 2007-04-13].
  61. ↑ Temperature Trends in the Lower Atmosphere: Steps for Understanding and Reconciling Differences
  62. ↑ The Great Global Warming Swindle: The Arguments. Channel 4. [dostęp 2007-04-13].
  63. ↑ IPCC Summary for Policymakers (PDF)
  64. ↑ N.I. Barkov: Historical carbon dioxide record from the Vostok ice core. Carbon Dioxide Information Analysis Center, Luty 2003. [dostęp 2007-03-13].
  65. ↑ Spencer R. Weart: Past Cycles: Ice Age Speculations. American Institute of Physics, 2006. [dostęp 23 maja 2008]. (ang.).
  66. ↑ More Notes on Global Warming. Physics Today, Maj 2005. [dostęp 2007-09-10].
  67. ↑ John T. Houghton: Climate Change 2001: Working Group I: The Scientific Basis. 2001. [dostęp 23 maja 2008]. (ang.).
  68. ↑ J. F. B. Mitchell i T.C. Johns: On Modification of Global Warming by Sulfate Aerosols. 1997. [dostęp 23 maja 2008]. (ang.).
  69. ↑ Causes of twentieth-century temperature change near the Earth's surface Cytat: "Observations of the Earth's near-surface temperature show a global-mean temperature increase of approximately 0.6 K since 1900 (ref. 1), occurring from 1910 to 1940 and from 1970 to the present. The temperature change over the past 30–50 years is unlikely to be entirely due to internal climate variability2, 3, 4 and has been attributed to changes in the concentrations of greenhouse gases and sulphate aerosols5 due to human activity."
  70. ↑ Anthropogenic and natural causes of twentieth century temperature change Cytat: "In the latter half of the century, we find that anthropogenic increases in greenhouses gases are largely responsible for the observed warming, balanced by some cooling due to anthropogenic sulphate aerosols, with no evidence for significant solar effects."
  71. ↑ Water vapour: feedback or forcing?. Real Climate, 2005-04-06. [dostęp 4 kwietnia 2008]. (ang.).
  72. ↑ Thomas J. Crowley, Steven K. Baum. Reconciling Late Ordovician (440 Ma) glaciation with very high (14X) CO2 levels. „Journal of Geophysical Research”. Tom 100, 1995. nr D1. s. 1093–1102. 
  73. ↑ Pam Frost Gorder: Appalachian Mountains, carbon dioxide caused long-ago global cooling. Ohio State University Research news, 25 października 2006.
  74. ↑ IPCC - Working Group I
  75. ↑ Raimund Muscheler, Fortunat Joos, Simon A. Müller i Ian Snowball: How unusual is today’s solar activity?. Nature, 2005. [dostęp 2008-05-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-08)]. (ang.). s. E3-E4
  76. ↑ Sami K. Solanki, et al.. Unusual activity of the Sun during recent decades compared to the previous 11,000 years. „Nature”. Tom 431, 2004. s. 1084-1087. 
  77. ↑ Space Weather/Solar Activity and Climate. DMI Solar-Terrestrial Physics Division, 1998-10-19. [dostęp 2007-04-13].
  78. ↑ William Chapman: New historic sea ice minimum. The Cryosphere Today, 9 sierpnia 2007. [dostęp 2007-09-11].
  79. ↑ David Adam: Loss of Arctic ice leaves experts stunned. Guardian Unlimited, 4 września 2007. [dostęp 2007-09-07].
  80. ↑ High interannual variability of sea ice thickness in the Arctic region by Seymour Laxon, Neil Peacock & Doug Smith opublikowany w Nature, 30 października, 2003
  81. ↑ Roger Pielke: Arctic Sea Ice Areal Coverage Approaching Record Low. 2007-08-10. [dostęp 2008-04-19].
  82. ↑ Southern Hemisphere Sea Ice Area image from The Cryosphere Today website
  83. ↑ Southern Hemisphere Sea Ice Anomaly image from The Cryosphere Today website
  84. ↑ Greenland ice sheet flow driven by short-term weather extremes, not gradual warming: UBC research. University of British Columbia, 2010.
  85. ↑ Monthly mean surface temperature data and derived statistics for some Antarctic stations from www.antarctica.ac.uk
  86. ↑ A Synthesis of Antarctic Temperatures William L. Chapman and John E. Walsh AMS Online Listopad 2006
  87. ↑ IPCC Working Group I
  88. ↑ Michael Crichton Official Site
  89. ↑ Antarctic climate cooling and terrestrial ecosystem response Doran et al, Nature, Styczeń 2002
  90. ↑ Cold, Hard Facts Doran, Peter, The New York Times, Lipiec 2006
  91. ↑ Antarctic cooling, global warming? Real Climate, Grudzień 2004
  92. ↑ Przemysław Mastalerz: Ekologiczne kłamstwa ekowojowników. Wrocław: Wydawnictwo Chemiczne, 2005. ISBN 83-905776-6-6.
  93. ↑ Czy człowiek zmienia klimat? Zbigniew Jaworowski, Wiedza i Życie (Maj 1998)
  94. ↑ "Ocieplenie w polityce". Polityka, 2006.
  95. ↑ Nauka Polska
  96. ↑ Trochę prawdy o klimacie - prof. Halina Lorenz - Sygnały dnia - Jedynka - Polskie Radio
  97. ↑ Klimatolog: Polsce grożą coraz gwałtowniejsze zjawiska pogodowe - Geografia
  98. ↑ Ochrona klimatu - problem realny czy straszak klimatologów i polityków ?
  99. ↑ http://www.kgeof.pan.pl/images/stories/pliki/Stanowisko_Komitetu.doc
  100. ↑ PAN: Stanowisko Zgromadzenia Ogólnego PAN. 13-12-2007. [dostęp 20 kwietnia 2008]. (pol.).
  101. ↑ David Adam: Oil firms fund climate change 'denial'. The Guardian, 27 stycznia 2005. [dostęp 2007-04-14].
  102. ↑ Ian Sample: Scientists offered cash to dispute climate study. The Guardian, 2 lutego 2007. [dostęp 2007-04-14].
  103. ↑ Climate Controversy and AEI: Facts and Fictions. American Enterprise Institute for Public Policy Research, 9 lutego 2007. [dostęp 2007-04-14].
  104. ↑ Steven F. Hayward, Kenneth Green: AEI Letter to Pf. Schroeder. 5 lipca 2006. [dostęp 2007-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-08)].
  105. ↑ ABC News Reporting Cited As Evidence In Congressional Hearing On Global Warming ABC, Sierpień 2006
  106. ↑ Lewandowski memo
  107. ↑ FEATURE-Carbon backlash: coal divides corporations James, Steve Reuters, lipiec 2007
  108. ↑ Smoke, Mirrors & Hot Air – How ExxonMobil Uses Big Tobacco’s Tactics to Manufacture Uncertainty on Climate Science. Union of Concerned Scientists, Styczeń 2007. [dostęp 2007-04-14].
  109. ↑ Exxon cuts ties to global warming skeptics MSNBC, Styczeń 2007
  110. ↑ Exxon Still Funding Climate Change Deniers Greenpeace, Maj 2007
  111. ↑ Seth Borenstein: Utilities Paying Global Warming Skeptic. CBS News from Associated Press, 27 lipca 2006. [dostęp 2007-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-14)].
  112. ↑ Cap Times
  113. ↑ "In the end, global warming is more and more taking on an aspect of manipulation, which really looks like a 'scientific' deception, and of which the first victims are the climatologists who receive funding only when their work goes along with the IPCC." [2]
  114. ↑ Must-See Global Warming TV. Fox News, Marzec 2007. [dostęp 2007-05-14].
  115. ↑ Trulock, Notra, "Science for Sale: the Global Warming Scam," Accuracy in Media, 26 sierpnia 2002
  116. ↑ Climate of Fear. Wall Street Journal, Kwiecień 2006. [dostęp 2007-05-14].
  117. ↑ Ross Gelbspan: The Heat Is On: The warming of the world's climate sparks a blaze of denial. Harper's Magazine, Grudzień 1995. [dostęp 2008-02-08].
  118. ↑ Reconciling observations of global temperature change. „Geophysical research letters”. Tom 29, 2002. nr 12. s. 24-26. 
  119. ↑ EU to invest €6.4 billion in research. EU Observer, 2010.
Globalne ocieplenie i zmiana klimatu
badanie
przyczyny
opinie i reakcje
polityka
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kontrowersje_wokół_globalnego_ocieplenia&oldid=46479456”