Brzoza niska

Brzoza niska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	różowe
Rząd	bukowce
Rodzina	brzozowate
Rodzaj	brzoza
Gatunek	brzoza niska
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} Schrank; Baier. Fl. 1:420. 1789
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 25 sty 2018, była oparta na tej wersji.

Brzoza niska (Betula humilis Schrank) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny brzozowatych. Występuje w Europie i Azji^[2]. W Polsce roślina rzadka, występująca na rozproszonych stanowiskach na niżu. Najliczniej występuje na Pojezierzu Pomorskim, Mazurskim i Podlasiu, rzadziej na Białostocczyźnie i w Wielkopolsce^[3].

Morfologia

Pokrój: Niski i silnie rozgałęziony krzew osiągający wysokość do 2 m.
Pędy: Młode pędy gęsto pokryte białymi brodawkami o końcach czasami nieco owłosionych. Pędy skrócone drobne. Kora wszystkich pędów ciemnoszara.
Liście: Eliptyczne lub jajowate o szerokości większej od długości, na szczycie tępe lub nieco zaostrzone, krótkoogonkowe (2–5 mm). Blaszka liściowa o długości 4–6 cm i szerokości 0,5–2,5 cm, nierównomiernie ząbkowana z 4–6 parami nerwów bocznych. Z obu stron jasnozielone. Pączki okryte łuskami, klapa środkowej łuski jest dłuższa od pozostałych i owłosiona.
Kwiaty: Kwiaty zebrane w wiotkie i zwisające kotki, oddzielnie kotki męskie i kotki żeńskie. Jest rośliną jednopienną – na jednej roślinie występują zarówno kotki męski, jak i żeńskie. Kotki męskie o długości do 20 mm występują już w jesieni, są wówczas drobne i sterczące. Mniejsze kotki żeńskie mają długość 8–15 mm.
Owoc: Orzeszek ze skrzydełkami o długości połowy jego szerokości lub krótszymi.

Siedlisko: torfowiska i podmokłe łąki. Przeważnie tworzy skupiska. Jest światłolubna, wyższe drzewa i krzewy z łatwością ją zagłuszają. Na Syberii występuje w tundrze. Jest reliktem polodowcowym, który przywędrował do nas pod koniec epoki lodowcowej. Nanofanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl/O/All. Sambuco-Salicion^[4]. Kwitnie od kwietnia do maja, jest wiatropylna. Roślina wiatrosiewna. Liczba chromosomów 2n = 28^[5].

Roślina objęta w Polsce ochroną gatunkową. Chroniona prawnie od 1983 r. Zagrożona wymarciem z powodu osuszania podmokłych łąk na których występuje^[3]. Występuje w 5 parkach narodowych: Białowieskim, Biebrzańskim, Poleskim, Roztoczańskim i Wigierskim.

Chroniona na terenie następujących rezerwatów przyrody:

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[7]: V (narażony na wyginięcie); 2016: EN (zagrożony)^[8];
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: EN (endangered, zagrożony)^[9]

↑ P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2010-03-03]. (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Betula humilis na Flora of China [dostęp 2014-01-27].
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.