Jan Pietrzak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Czyz1 (dyskusja | edycje) o 17:20, 9 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Jan Pietrzak
{{{alt grafiki}}}
Jan Pietrzak (2013)
Data i miejsce urodzenia

26 kwietnia 1937
Warszawa

Zawód, zajęcie

satyryk, artysta kabaretowy

Edukacja

Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie (1968)

Małżeństwo

Katarzyna Pietrzak[1]

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Złota Odznaka im. Janka Krasickiego Medal „Pro Patria”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Jan Stefan Pietrzak (ur. 26 kwietnia 1937 w Warszawie) – polski satyryk, aktor, monologista, autor i wykonawca licznych piosenek. Twórca „Kabaretu Hybrydy” oraz „Kabaretu Pod Egidą”. Felietonista „Tygodnika Solidarność” i „Gazety Polskiej” oraz prowadzący w TVP Historia program Po co nam to było...?, a także twórca programu rozrywkowego Kabaretowa alternatywa nadawanego od stycznia do maja 2010 przez TVP1.

Życiorys

Młodość

Jan Stefan Pietrzak urodził się na warszawskim Targówku, jako syn Wacława i Władysławy z Majewskich. W bardzo młodym wieku został posłany przez matkę do wojska. W latach 1948–1957 był kolejno słuchaczem Korpusu Kadetów im. gen. Karola Świerczewskiego oraz Oficerskiej Szkoły Radiotechnicznej w Jeleniej Górze. Po odejściu z wojska pracował w Warszawskich Zakładach Telewizyjnych przy produkcji telewizorów. Studiował również na kursie wieczorowo-zaocznym na Wydziale Socjologii Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR, którą ukończył w roku 1968. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej, a także Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po latach przyznał w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” (1994): Nie miałem nic przeciwko zastanej rzeczywistości. Nie walczyłem z nią, ja z niej wyrastałem – byłem w ZMP, w partii. Socjalizm brałem wprost (...). Dlatego w radzie robotniczej uchodziłem za krzykacza[2].

Kabaret Hybrydy

Od 1960 roku związał się z Estradą Poetycką klubu studenckiego „Hybrydy” w Warszawie. Kierował studenckim Teatrem Hybrydy, prowadzącym trzy sceny: dramatyczną, kabaretową, i pantomimę. W latach 1961–1967 Teatr przedstawił kilkanaście premier, w tym sztukę Janusza Krasińskiego Czapa, czyli śmierć na raty oraz sztuki Włodzimierza Odojewskiego, Jerzego Krzysztonia i Jerzego Górzańskiego. Wystawione zostały m.in. Kąpiel w Rubikonie (1962), Radosna Gęba Stabilizacji (1963), Ludzie to Kupią (1964), Uśmiech z Erratą (1965), Co Słychać (1966). W tym okresie Kabaret umożliwił rozpoczęcie kariery wielu osobom, takim jak m.in. Jonasz Kofta, Adam Kreczmar, Stefan Friedmann, Maciej Damięcki, Maciej Pietrzyk, Wojciech Młynarski, Paweł Jedlewski, Janina Ostala, Tadeusz Turkowski, Jan Raczkowski, Krzysztof Paszek, Piotr Fronczewski. W 1967 roku Kabaret rozwiązano w efekcie zarzutów o wrogość wobec władz i deprawację młodzieży. Jan Pietrzak odszedł z „Hybryd”, planując założenie autorskiej sceny, z czego ostatecznie wykrystalizował się „Kabaret Pod Egidą”.

Dalsza działalność w czasach PRL-u

„Kabaret Pod Egidą” rozpoczął działalność w 1967 roku. Warszawska premiera odbyła się 10 lutego 1968 w lokalu towarzystwa TPSP, ul. Chmielna 5. Kabaret ten istnieje do dziś bez stałego lokalu. Mieścił się w lokalu Melodia, lokalu Ewa, hotelu MDM, hotelu Forum, hotelu Radisson, Domu Kultury przy Elektoralnej, Domu Kultury przy Smolnej, obecnie (2008) kabaret gra w restauracji Moliera 6 (czwartki godz. 20). Były lata, w których kabaret w ogóle nie mógł występować w Warszawie. Miał stałe siedziby w Bytomiu i Krakowie.

Jako kabareciarz zasłynął satyrą polityczną komentującą ówczesną sytuację społeczno-polityczną i wymierzoną w ustrój PRL. W tych czasach jego twórczość była utożsamiana z etosem „Solidarności” i była głosem antykomunistycznej opozycji. Był twórcą do dziś bardzo znanych spontanicznych hymnów opozycji w czasach PRL-u (Taki Kraj, Żeby Polska była Polską)[3].

W latach 70. wraz z Krystyną Jandą i Piotrem Fronczewskim był inwigilowany przez SB w ramach akcji wymierzonej przeciwko twórcom „Kabaretu Pod Egidą”. Komunistyczne władze bardzo bolała popularność kabaretu, budowana na ironii wobec systemu. Wokół kabaretu działało co najmniej kilku tajnych współpracowników SB. Twórcom kabaretu oferowano wyjazdy zagraniczne w zamian za podpisanie tzw. lojalki, której ani on, ani Janda z Fronczewskim nigdy nie podpisali. Wiele występów „Pod Egidą” było nagrywanych przez tajnych współpracowników peerelowskich służb, a władza utrudniała udostępnienie grupie lokalu. Część dowcipów z tego okresu szersza publiczność usłyszała dopiero w latach 80[4].

W latach 1972–1973 Jan Pietrzak pracował w telewizji jako kierownik Redakcji Widowisk Estradowych TVP (w 1973 został zwolniony przez Macieja Szczepańskiego). Był sekretarzem redakcji tygodnika „Szpilki” (1975–1981).

W czasach PRL był odznaczony m.in.: Złotym Krzyżem Zasługi, odznaką Zasłużony Działacz Kultury i odznaczeniem im. Janka Krasickiego[5].

Cenzura komunistyczna

 Osobny artykuł: Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Twórczość satyryczna Pietrzaka, jak również informacje na jego temat takie jak artykuły, recenzje, omówienia twórczości podlegały cenzurze komunistycznej. Tomasz Strzyżewski w swojej książce o peerelowskiej cenzurze publikuje poufną informację cenzorską z 30 stycznia 1976 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów informowały, że: „Biorąc pod uwagę m.in. nasilenie prób publikowania pozycji o tej tematyce, jak też samą specyfikę kabaretu »Pod Egidą«, dokonaliśmy ingerencji w 5 numerze »Szpilek«, usuwając recenzje programu kabaretu »Pod Egidą«, rysunki z nim związane i 4 teksty piosenek. Po zapoznaniu się z naszą opinią redakcja »Polityki« wycofała z nr 5 art. Jerzego Urbana zatytułowany »Sprawa Pietrzaka«, zaś redakcja »Zarzewia« wycofała z nr 6 art. M.J. Szwajkowskiej »Postulat życia otwartego«[6].

Nazwisko Jana Pietrzaka znajdowało się również na specjalnej liście, na której umieszczono autorów pod szczególnym nadzorem peerelowskiej cenzury. Instrukcja dla cenzorów z 21 listopada 1976 roku zalecała: „Wszystkie własne publikacje autorów z poniższej listy zgłaszane przez prasę i wydawnictwa książkowe oraz wszystkie przypadki wymieniania ich nazwisk należy sygnalizować kierownictwu Urzędu, w porozumieniu z którym może jedynie nastąpić zwolnienie tych materiałów. Zapis nie dotyczy radia i TV, których kierownictwo we własnym zakresie zapewnia przestrzeganie tych zasad. Treść niniejszego zapisu przeznaczona jest wyłącznie do wiadomości cenzorów”[7].

Działalność po 1989

Plakat promujący film „Drugi obieg Pana Janka” w witrynie Księgarni Naszego Dziennika w al. Solidarności w Warszawie

Po roku 1989 w Polsce popularnością cieszyły się organizowane przez niego Kabaretowe Kursy Śmiechoterapii.

Angażuje się w życie społeczne i polityczne m.in. biorąc udział w różnych inicjatywach, pisząc np. do „Tygodnika Solidarność” czy „Dziennika Polskiego” (wcześniej także do „Gazety Polskiej”). Ubiegał się w wyborach w 1995 roku o urząd Prezydenta RP, głosząc m.in. postulaty przywrócenia kary śmierci i liberalizacji gospodarki. Ostatecznie uzyskał 201 033 głosów – 1,12% poparcia, co dało mu 10. miejsce. W wyborach parlamentarnych w 1997 bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy Unii Prawicy Rzeczypospolitej. Wspiera również działania zmierzające do przeprowadzenia w Polsce lustracji – stąd wyraz poparcia dla Bronisława Wildsteina w lutym 2005 roku. W 2005 członek Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich, a w 2007 oficjalnie poparł Prawo i Sprawiedliwość w wyborach parlamentarnych, a także zasiadł w komitecie honorowego poparcia PiS-u. W 2010 był członkiem Warszawskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W 2015 roku dołączył do Ogólnopolskiego Komitetu Poparcia Andrzeja Dudy w wyborach prezydenckich.

Od 2007 do 2009 w TVP Historia prowadził program Po co nam to było...?, natomiast od stycznia do maja 2010 współtworzył wraz z osobami, które towarzyszyły mu przez 50 lat pracy scenicznej program rozrywkowy Kabaretowa alternatywa emitowany przez TVP1.

W latach 2013–2014 prowadził program satyryczny pt. Wolne żarty w stacji Telewizja Republika[8]. We wrześniu tego samego roku został publicystą tygodnika „W Sieci”. Nagrywa także video – felietony dostępne na portalu YouTube i własnej stronie internetowej.

Zasiada w Radzie Fundacji Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom[9].

W 2015 ukazała się książka autorstwa Jana Pietrzaka pt. Śmiech i złość[10][11].

W 2016 roku prowadził audycję satyryczno-rozrywkową Z szafy Pietrzaka na antenie TVP3 Warszawa. 2 kwietnia 2017 roku na antenie TVP1 rozpoczął prowadzenie programu Pół wieku Kabaretu pod Egidą[12]. 24 czerwca tego samego roku w TVP1 wyemitowany został jubileuszowy koncert Imieniny Pana Janka, zorganizowany z okazji 50-lecia działalności Kabaretu pod Egidą. Poza Janem Pietrzakiem, w widowisku wzięli udział m.in. Marlena Drozdowska, Natalia Sikora, Marcin Wolski, Stanisław Klawe, Ryszard Makowski, Zayazd oraz Świt[13].

Nagrody i odznaczenia

Wybrany dorobek artystyczny

Utwory:

  • Żeby Polska była Polską, tekst Jan Pietrzak, muzyka Włodzimierz Korcz
  • Powitanie w kabarecie, tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Bez uogólnień, tekst Jan Pietrzak, muzyka Krzysztof Paszek
  • Szachy personalne, tekst Daniel Passent, muzyka Jan Pietrzak
  • Pamiętajcie o ogrodach, tekst Jonasz Kofta, muzyka Jan Pietrzak. Nagroda dziennikarzy na III KFPP w Opolu w 1965
  • Czy te oczy mogą kłamać, tekst Agnieszka Osiecka, muzyka Jan Pietrzak.
  • Dziewczyna z PRL-u, tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Gdzie ci mężczyźni?, tekst Jan Pietrzak, muzyka Włodzimierz Korcz, wyk. Danuta Rinn. I nagroda na XII KFPP, Opole w 1974
  • Nielegalne kwiaty, zakazany krzyż, tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Przybywa – ubywa, tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Taki kraj, tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Nadzieja, tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Dlatego kocham życie, tekst Jan Pietrzak, muzyka Marek Sart
  • Górnicy (piosenka powstała po uniewinnieniu oskarżonych o masakrę w kopalni „Wujek”, w tym między innym generała Czesława Kiszczaka), tekst i muzyka Jan Pietrzak
  • Tiry i Tuski, tekst Marcin Wolski, muzyka Jan Pietrzak
  • Przesłanie pana Cogito, tekst Zbigniew Herbert, muzyka Jan Pietrzak
  • Zbiórka (piosenka w hołdzie powstańcom warszawskim z 1944)
  • Ballada podwórkowa 10 kwietnia roku dziesiątego, tekst Jan Pietrzak, muzyka tradycyjna (poświęcona ofiarom katastrofy smoleńskiej)

Nagrania:

  • Jan Pietrzak – Po powrocie (kaseta magnetofonowa, ZAIKS) 1984
  • Panowie FP – płyta (LP), nagrana w 1985 wspólnie z Piotrem Fronczewskim (teksty kabaretowe i piosenki)
  • Jan Pietrzak – człowiek kabaretu, zapis koncertu z 2005, który odbył się w Teatrze na Woli w Warszawie (Produkcja TVP, DVD)
  • Kabaret Pod Egidą – sezon '80 (Produkcja TVP, DVD)
  • Za trzydzieści parę lat, jak dobrze pójdzie... (Polonia Records, CD)
  • Jan Pietrzak 2005/2006 (Produkcja Towarzystwo Egida, CD)
  • THE BEST – Jan Pietrzak – Dziewczyna z PRL-u (Agencja Artystyczna MTJ, CD)

Gościnnie:

Filmografia

Przypisy

  1. ↑ To żona uratowała Jana Pietrzaka. http://wpolityce.pl,+23 maja 2014.
  2. ↑ Wywiad Jana Pietrzaka dla „Rzeczpospolitej” 1994 (za: „Gazeta Wyborcza”, http://wyborcza.pl/1,76842,4230876.html).
  3. ↑ O Janie Pietrzaku słów kilka.
  4. ↑ Kabaret Pod Egidą na celowniku SB.
  5. ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 747. ISBN 83-223-2073-6.
  6. ↑ Tomasz Strzyżewski 2015 ↓, s. 201.
  7. ↑ Tomasz Strzyżewski 2015 ↓, s. 95.
  8. ↑ TYLKO U NAS: Nowa ramówka TV Republika. niezalezna.pl, 2013-10-01. [dostęp 2013-10-01]. (pol.).
  9. ↑ Rada Fundacji. reduta-dobrego-imienia.pl. [dostęp 2015-10-27].
  10. ↑ Jan Pietrzak z książką „Śmiech i złość” w klubie Ronina – DZIŚ, g.20. ewastankiewicz.wordpress.com, 2015-07-23. [dostęp 2015-07-30].
  11. ↑ Śmiech i złość. bialykruk.pl. [dostęp 2015-07-30].
  12. ↑ Michał Kurdupski: Milion widzów ogląda kabaretowy cykl Jana Pietrzaka w TVP1. wirtualnemedia.pl. [dostęp 2017-04-26]. (pol.).
  13. ↑ Michał Kurdupski: 1,2 mln widzów koncertu Jana Pietrzaka w TVP1. Tylko 140 tys. osób w grupie 16-49. wirtualnemedia.pl. [dostęp 2017-06-27]. (pol.).
  14. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  15. ↑ Krajowa Komisja NSZZ „Solidarność”.
  16. ↑ Medale „Gloria Artis” dla Kabaretu Pod Egidą. teatry.art.pl, 17 kwietnia 2007.
  17. ↑ Pro Masovia – 2007 r.. mazovia.pl. [dostęp 17 sierpnia 2017].
  18. ↑ M.P. z 2009 r. nr 40, poz. 630.
  19. ↑ Prezydent wręczył nominacje generalskie i odznaczenia państwowe. prezydent.pl, 3 maja 2009.
  20. ↑ Jan Pietrzak Człowiekiem Roku 2012 „Tygodnika Solidarność” [online], www.wirtualnemedia.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  21. ↑ Krzyż „Tibi Mater Polonia” dla o. Tadeusza Rydzyka CSsR. radiomaryja.pl, 19 grudnia 2013. [dostęp 30 grudnia 2013].
  22. ↑ Jan Pietrzak odznaczony medalem „Pro Patria”. Serdecznie gratulujemy! [online] [dostęp 2018-01-14].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Pietrzak&oldid=52773311”