Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 roku
Państwo

 Polska

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

5 listopada 1995 (I tura); 19 listopada 1995 (II tura)

Data zarządzenia

6 września 1995
przez: marszałka Sejmu Józefa Zycha[1]

Głosowanie
poprzednie:
wybory 1990
następne:
wybory 2000

Wybory prezydenckie w Polsce w 1995 r. odbyły się 5 listopada (I tura) i 19 listopada (II tura). Wymagane ordynacją wyborczą 100 tys. podpisów dostarczyło Państwowej Komisji Wyborczej do 28 września 1995 18 kandydatów, lecz jeden z nich – Bolesław Tejkowski z Polskiej Wspólnoty Narodowej – nie został zarejestrowany, gdyż część jego podpisów PKW zweryfikowała negatywnie.

W rezultacie zarejestrowanych zostało 17 kandydatów, jednak Leszek Moczulski, Marek Markiewicz i Bogdan Pawłowski wycofali swe kandydatury przed wyborami na rzecz Lecha Wałęsy, zaś Lech Kaczyński zrezygnował na rzecz Jana Olszewskiego. Ostatecznie więc w I turze o urząd prezydenta ubiegało się 13 kandydatów. Dwaj z nich – urzędujący prezydent Lech Wałęsa i lider SLD Aleksander Kwaśniewski – przeszli do II tury. Wybory w II turze wygrał Aleksander Kwaśniewski. Frekwencja wyborcza w 1. turze wyniosła 64,70%, a w ponownym głosowaniu – 68,23%.

I tura[edytuj | edytuj kod]

Kampania wyborcza[edytuj | edytuj kod]

Aleksander Kwaśniewski – został kandydatem SLD 13 maja 1995. Na konwencji kandydata poparło 296 z 300 delegatów. Według sondaży dysponował elektoratem 20–25%[2]. Szefową sztabu Aleksandra Kwaśniewskiego została Danuta Waniek. Celem kampanii kandydata SLD było zatarcie historycznych podziałów oraz przekonanie niezdecydowanych, że nie będzie jedynie eksponentem interesów partii postkomunistycznej. Hasło wyborcze kandydata brzmiało: Wybierzmy przyszłość. Konsultantem kampanii był Jacques Séguéla. Początek kampanii miał miejsce na początku czerwca. Głównym celem kampanii była prowincja, na której znajdowało się wielu niezdecydowanych. Trasa objazdowa obejmowała miejsca, w których SLD zdobył dobre wyniki w wyborach parlamentarnych w 1993[2]. Podczas podróży autobusem „Kwak” odwiedził około 120 miejscowości (głównie małe miasteczka), jednocześnie unikał regionów nastawionych antykomunistycznie (m.in. województwa nowosądeckiego). Incydentalnie dochodziło do zakłóceń wieców wyborczych przez działaczy antykomunistycznych. Incydenty miały miejsce w Jastrzębiu, Lublinie, Stalowej Woli i Warszawie. Najpoważniejszą akcją negatywną wymierzoną w Kwaśniewskiego była Inicjatywa 3/4[3]. Aleksander Kwaśniewski zadał sobie także trud pozyskania głosów młodych wyborców. Wystąpił w teledysku piosenki zespołu Top One, w przygotowanej na kampanię piosence „Ole Olek!”. Telewizja przedstawiała zaś relacje ze spotkań i wieców[4]. Słuszności obranego sposobu prowadzenia kampanii potwierdziło zwycięstwo lidera SLD w prawyborach we Wrześni. Szef SdRP zdobył 48,8% głosów[4].

Lech Wałęsa – urzędujący prezydent, rozpoczynając kampanię, był w trudnej sytuacji. Na wiosnę 1995 cieszył się poparciem 5–10% badanych[5]. Wyniki uzyskiwane przez Lecha Wałęsę nie dawały mu szans na II turę wyborów, lepszy wynik uzyskiwali m.in. Jacek Kuroń i Hanna Gronkiewicz-Waltz. Słaby wynik w sondażach spowodował kolejny ostry atak Lecha Wałęsy na Józefa Oleksego za wywiad udzielony „Niezawisimijej Gazecie”, w którym wyraził chęć wzięcia udziału w 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej[5]. Prezydent zagroził postawieniem premiera przed Trybunałem Stanu[5]. Akcja zbierania podpisów była prowadzona z naciskami służbowymi, m.in. w Nadwiślańskich Jednostkach Wojskowych i w wojsku. We wrześniu liczba zwolenników Lecha Wałęsy wynosiła 16%, zaś ostatni miesiąc kampanii przynosił wzrost o 3 pkt proc. co tydzień. Ostatnie przedwyborcze badanie dawało prezydentowi drugie miejsce z poparciem 29%[6]. Prezydent odrabiał straty także w symulacjach II tury. W sierpniu przegrywał z Aleksandrem Kwaśniewskim 29–43%, miesiąc później 32–38%, zaś w badaniu CBOS przeprowadzonym w dniach 6–9 października 37–41%. Tydzień później różnica wynosiła 40–39% na korzyść urzędującego prezydenta[6].

Hasło wyborcze prezydenta brzmiało: Kandydatów jest wielu – Lech Wałęsa tylko jeden. Kampania wyborcza skupiona była na zasługach prezydenta w walce z komunizmem oraz uznaniu, jakie budził na świecie, a także sukcesach w polityce zagranicznej (m.in. usunięciu wojsk radzieckich z Polski)[7]. Popularyzacji dokonań Lecha Wałęsy służyły konferencje prasowe. Podczas kampanii Lech Wałęsa starał się zmienić wizerunek polityka skłóconego z wszystkimi, czego wyrazem było ogłoszenie, że istotą drugiej kadencji będzie „gra zespołowa”. Złagodził także język i doprowadził do poprawy stosunków z niektórymi politykami prawicy[7]. W październiku podał rękę Janowi Olszewskiemu, którego wcześniej określił mianem „małpy z brzytwą”. Wydarzenie to spowodowało powrót części polityków, m.in. z ZChN, do obozu prezydenckiego[7]. Lecha Wałęsę popierało również Radio Maryja kierowane przez o. Tadeusza Rydzyka[7]. W sztabie Lecha Wałęsy narastały także konflikty pomiędzy sztabem wyborczym a kancelarią kierowaną przez Andrzeja Zakrzewskiego, prowadzeniu akcji wyborczej nie służył także konflikt pomiędzy Jerzym Stępniem a Jerzym Gwiżdżem prowadzący do niewpuszczania do siedziby sztabu wyborczego Jerzego Gwiżdża[8].

Jacek Kuroń – hasło wyborcze kandydata brzmiało: Kandyduję, bo zmiany są konieczne[8]. Kampania Jacka Kuronia była pełna perturbacji, gdyż będąc na czele rankingu zaufania miał on problemy wewnątrz własnego ugrupowania. Część polityków o orientacji prawicowej zdystansowała się od jego kandydatury. Niechęć części członków Unii Wolności była tak silna, że wywołała publiczną reakcję przewodniczącego Leszka Balcerowicza[8]. Reakcja przewodniczącego nie zdała się jednak na wiele i w kampanii uczestniczyła jedynie część członków UW. Konflikty wewnątrzpartyjne spowodowały, że poparcie wśród elektoratu UW wynosiło 35%[8]. Negatywnie na kampanię Jacka Kuronia wpłynęła majowa konwencja Unii Pracy, która wysunęła kandydaturę Tadeusza Zielińskiego. Działanie to przekreśliło możliwość popierania jednego kandydata przez polityków postsolidarnościowych o poglądach lewicowych. Początkowe sondaże dawały Jackowi Kuroniowi około 15% poparcia, lecz do początku października spadło do poziomu 6%[8]. Program kandydata docierał głównie do inteligencji. W sondażach przeprowadzonych wśród przedstawicieli wolnych zawodów w czerwcu i październiku uzyskał 32 i 33% poparcia[8].

Janusz Korwin-Mikke – kandydatura prezesa UPR została ogłoszona 1 kwietnia 1995 w czasopiśmie „Najwyższy Czas!”. Podczas kampanii głosił hasła prywatyzacji i reprywatyzacji, likwidacji biurokracji oraz zastąpienia armii poborowej zawodową. W kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego postulował dobre wyposażenie policji i sądzenie przestępców przez sędziów z daleka od ich miejsca zamieszkania[9].

Prasa[edytuj | edytuj kod]

Większość dzienników i gazet ogólnopolskich przewidywała, że wybory prezydenckie będą starciem pomiędzy Lechem Wałęsą a Aleksandrem Kwaśniewskim. Analiza przeprowadzona przez ośrodek badań prasoznawczych dowodziła, że najczęściej wspominanymi kandydatami byli Lech Wałęsa (645 razy) i Aleksander Kwaśniewski (591 razy). Trzecią w kolejności wymienianą osobą była Hanna Gronkiewicz-Waltz (389 razy), a czwartą Jacek Kuroń (308 razy)[5].

Kandydaci i wyniki[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie Imię i nazwisko Wiek Wykształcenie Przynależność partyjna i poparcie partii Głosy Procent
Aleksander Kwaśniewski 40 średnie Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej
(popierany przez Ruch Ludzi Pracy i prawdopodobnie inne niewielkie partie)
6 275 670 35,11%
Lech Wałęsa 52 zawodowe bezpartyjny
(popierany przez Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Partię Chrześcijańskich Demokratów, Polskie Stronnictwo Ludowe – Porozumienie Ludowe, Ruch dla Rzeczypospolitej – Obóz Patriotyczny, Stronnictwo Demokracji Polskiej, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Ruch Stu, po rezygnacji innych kandydatów także przez Partię Republikanie i Konfederację Polski Niepodległej)
5 917 328 33,11%
Jacek Kuroń 61 wyższe historyczne (mgr) Unia Wolności 1 646 946 9,22%
Jan Olszewski 65 wyższe prawnicze (mgr) Ruch dla Rzeczypospolitej
(popierany przez Ruch Chrześcijańsko-Narodowy Akcja Polska, Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej, Polskie Stronnictwo Ludowe Mikołajczykowskie, Polskie Forum Ludowo-Chrześcijańskie „Ojcowizna”, Stronnictwo Wierności Rzeczypospolitej, Polskie Forum Patriotyczne i po rezygnacji Lecha Kaczyńskiego także przez Porozumienie Centrum)
1 225 453 6,86%
Waldemar Pawlak 36 wyższe techniczne (mgr) Polskie Stronnictwo Ludowe 770 419 4,31%
Tadeusz Zieliński 69 wyższe prawnicze (prof.) bezpartyjny
(kandydat Unii Pracy, popierany przez Polską Partię Socjalistyczną, Krajową Partię Emerytów i Rencistów i Polską Partię Socjalistyczną – Wolność, Równość, Niepodległość)
631 432 3,53%
Hanna Gronkiewicz-Waltz 43 wyższe prawnicze (dr hab.) bezpartyjna
(popierana przez Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie, Zjednoczenie Polskie, Partię Konserwatywną, Koalicję Konserwatywną i Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy)
492 628 2,76%
Janusz Korwin-Mikke 53 wyższe filozoficzne (mgr) Unia Polityki Realnej 428 969 2,40%
Andrzej Lepper 41 zawodowe Przymierze Samoobrona 235 797 1,32%
Jan Pietrzak 58 wyższe socjologiczne (mgr) bezpartyjny 201 033 1,12%
Tadeusz Koźluk 65 wyższe prawnicze (dr) bezpartyjny 27 259 0,15%
Kazimierz Piotrowicz 51 zawodowe bezpartyjny 12 591 0,07%
Leszek Bubel 38 średnie Forum Walki z Bezprawiem 6825 0,04%
Aleksander Kwaśniewski Lech Wałęsa Jacek Kuroń Jan Olszewski Waldemar Pawlak Tadeusz Zieliński Hanna
Gronkiewicz-Waltz
Janusz
Korwin-Mikke
Andrzej Lepper Jan Pietrzak Tadeusz Koźluk Kazimierz Piotrowicz Leszek Bubel Frekwencja
Województwo # % # % # % # % # % # % # % # % # % # % # % # % # % # %
bialskopodlaskie 45 002 32,22% 39 367 28,18% 8137 5,83% 15 585 11,16% 17 987 12,88% 3075 2,20% 3177 2,27% 1550 1,11% 3910 2,80% 1360 0,97% 366 0,26% 122 0,09% 39 0,03% 142 788 65,09%
białostockie 112 144 34,54% 122 894 37,85% 20 057 6,18% 33 893 10,44% 7003 2,16% 7471 2,30% 8328 2,56% 5914 1,82% 3448 1,06% 2973 0,92% 326 0,10% 136 0,04% 119 0,04% 331 063 64,58%
bielskie 118 531 26,17% 209 772 46,31% 37 448 8,27% 26 756 5,91% 7760 1,71% 17 616 3,89% 16 114 3,56% 8524 1,88% 4135 0,91% 5138 1,13% 579 0,13% 431 0,10% 178 0,04% 460 457 69,77%
bydgoskie 247 365 44,80% 149 723 27,11% 48 008 8,69% 25 818 4,68% 15 042 2,72% 22 014 3,99% 15 798 2,86% 12 517 2,27% 8679 1,57% 5729 1,04% 865 0,16% 400 0,07% 236 0,04% 562 317 69,42%
chełmskie 43 529 41,05% 24 281 22,90% 7957 7,50% 8380 7,90% 10 348 9,76% 2896 2,73% 2194 2,07% 1686 1,59% 3317 3,13% 1147 1,08% 205 0,19% 62 0,06% 48 0,05% 108 645 60,67%
ciechanowskie 79 770 43,82% 41 222 22,64% 12 549 6,89% 14 105 7,75% 19 256 10,58% 4586 2,52% 2995 1,65% 2215 1,22% 3202 1,76% 1576 0,87% 355 0,19% 156 0,09% 71 0,04% 186 167 60,17%
częstochowskie 151 904 41,08% 106 324 28,75% 29 085 7,86% 25 456 6,88% 13 163 3,56% 15 266 4,13% 8806 2,38% 8654 2,34% 5800 1,57% 4264 1,15% 643 0,17% 283 0,08% 164 0,04% 377 410 65,60%
elbląskie 90 490 43,96% 51 349 24,94% 22 736 11,04% 9836 4,78% 5081 2,47% 7089 3,44% 5871 2,85% 6445 3,13% 3411 1,66% 2843 1,38% 432 0,21% 180 0,09% 98 0,05% 210 069 61,59%
gdańskie 166 345 23,26% 328 768 45,96% 61 810 8,64% 48 878 6,83% 6434 0,90% 22 307 3,12% 32 279 4,51% 32 069 4,48% 6157 0,86% 8803 1,23% 768 0,11% 375 0,05% 267 0,04% 727 172 68,51%
gorzowskie 108 883 49,01% 52 571 23,66% 22 909 10,31% 8778 3,95% 5285 2,38% 7502 3,38% 6190 2,79% 3945 1,78% 3307 1,49% 2126 0,96% 410 0,18% 153 0,07% 101 0,05% 227 208 62,84%
jeleniogórskie 101 521 44,00% 63 805 27,67% 26 894 11,66% 8574 3,72% 4088 1,77% 9368 4,06% 5594 2,43% 4322 1,87% 2356 1,02% 3276 1,42% 513 0,22% 231 0,10% 92 0,04% 235 093 61,91%
kaliskie 150 689 43,71% 90 511 26,25% 30 650 8,89% 13 489 3,91% 24 128 7,00% 10 939 3,17% 8522 2,47% 5405 1,57% 6403 1,86% 3087 0,90% 533 0,15% 260 0,08% 147 0,04% 352 541 68,36%
katowickie 629 719 34,49% 635 729 34,82% 195 409 10,70% 96 789 5,30% 15 609 0,86% 87 818 4,81% 67 379 3,69% 48 093 2,63% 14 842 0,81% 28 595 1,57% 2850 0,16% 2021 0,11% 704 0,04% 1 849 950 63,39%
kieleckie 225 389 45,00% 107 683 21,50% 39 735 7,93% 34 006 6,79% 43 444 8,67% 19 539 3,90% 9006 1,80% 8340 1,67% 8181 1,63% 4224 0,84% 828 0,17% 340 0,07% 180 0,04% 510 640 61,35%
konińskie 94 339 45,13% 49 378 23,62% 16 626 7,95% 12 948 6,19% 15 381 7,36% 5848 2,80% 3908 1,87% 2948 1,41% 5159 2,47% 1903 0,91% 328 0,16% 140 0,07% 110 0,05% 213 734 62,98%
koszalińskie 117 724 50,29% 51 481 21,99% 25 027 10,69% 8487 3,63% 4019 1,72% 9175 3,92% 5226 2,23% 4743 2,03% 5537 2,37% 2138 0,91% 312 0,13% 123 0,05% 94 0,04% 237 981 64,31%
krakowskie 133 161 21,71% 288 369 47,01% 64 291 10,48% 38 732 6,31% 16 297 2,66% 24 676 4,02% 18 881 3,08% 18 969 3,09% 3807 0,62% 5276 0,86% 487 0,08% 321 0,05% 188 0,03% 623 042 66,83%
krośnieńskie 53 121 24,29% 95 078 43,48% 16 442 7,52% 23 481 10,74% 9784 4,47% 5740 2,62% 5205 2,38% 3316 1,52% 3739 1,71% 2168 0,99% 339 0,16% 166 0,08% 91 0,04% 223 617 62,95%
legnickie 107 298 46,03% 58 223 24,98% 22 968 9,85% 11 553 4,96% 5038 2,16% 10 622 4,56% 6195 2,66% 4574 1,96% 3187 1,37% 2777 1,19% 412 0,18% 190 0,08% 68 0,03% 237 456 64,20%
leszczyńskie 89 180 46,74% 43 029 22,55% 19 491 10,22% 6899 3,62% 11 498 6,03% 5931 3,11% 4940 2,59% 3369 1,77% 4551 2,39% 1398 0,73% 289 0,15% 150 0,08% 81 0,04% 195 468 70,51%
lubelskie 150 347 31,25% 145 164 30,17% 34 382 7,15% 48 797 10,14% 46 772 9,72% 14 107 2,93% 12 100 2,52% 13 799 2,87% 8095 1,68% 6295 1,31% 804 0,17% 275 0,06% 151 0,03% 489 698 65,20%
łomżyńskie 35 353 23,84% 60 549 40,82% 7123 4,80% 18 942 12,77% 13 692 9,23% 3022 2,04% 2840 1,91% 1805 1,22% 3064 2,07% 1528 1,03% 238 0,16% 94 0,06% 68 0,05% 151 703 60,96%
łódzkie 214 052 36,80% 180 774 31,08% 60 070 10,33% 38 718 6,66% 8616 1,48% 25 841 4,44% 13 906 2,39% 23 663 4,07% 4340 0,75% 10 213 1,76% 858 0,15% 345 0,06% 191 0,03% 588 973 66,91%
nowosądeckie 48 637 15,35% 193 723 61,16% 17 540 5,54% 20 816 6,57% 9673 3,05% 6560 2,07% 9553 3,02% 4126 1,30% 3123 0,99% 2339 0,74% 331 0,10% 211 0,07% 141 0,04% 324 031 64,47%
olsztyńskie 151 698 45,11% 75 013 22,30% 41 167 12,24% 18 437 5,47% 9804 2,92% 12 762 3,79% 8491 2,52% 7489 2,23% 5289 1,57% 4942 1,47% 758 0,23% 321 0,10% 140 0,04% 343 278 63,49%
opolskie 126 406 30,89% 163 115 39,86% 44 118 10,78% 20 272 4,95% 7842 1,92% 11 598 2,83% 15 350 3,75% 9070 2,22% 5040 1,23% 5279 1,29% 662 0,16% 321 0,08% 196 0,05% 419 028 56,52%
ostrołęckie 51 182 30,97% 58 361 35,31% 8912 5,39% 16 501 9,98% 14 843 8,98% 3491 2,11% 3754 2,27% 2570 1,56% 3419 2,07% 1627 0,98% 374 0,23% 131 0,08% 94 0,06% 169 453 59,40%
pilskie 107 080 46,18% 57 806 24,93% 24 813 10,70% 8165 3,52% 8928 3,85% 7849 3,39% 6138 2,65% 4046 1,75% 4397 1,90% 1951 0,84% 431 0,19% 159 0,07% 89 0,04% 237 499 69,15%
piotrkowskie 103 779 35,96% 86 077 29,82% 18 344 6,36% 28 189 9,77% 23 111 8,01% 8636 2,99% 5699 1,97% 5215 1,81% 5328 1,85% 3331 1,15% 577 0,20% 214 0,07% 135 0,05% 295 443 62,82%
płockie 151 698 45,11% 46 995 20,30% 14 922 6,45% 17 304 7,47% 35 705 15,42% 6194 2,68% 3748 1,62% 3373 1,46% 3442 1,49% 1980 0,86% 327 0,14% 115 0,05% 83 0,04% 236 188 62,33%
poznańskie 268 802 39,07% 216 282 31,44% 80 422 11,69% 25 535 3,71% 17 094 2,48% 26 385 3,84% 19 205 2,79% 19 933 2,90% 7639 1,11% 5204 0,76% 819 0,12% 382 0,06% 247 0,04% 699 957 70,95%
przemyskie 46 374 26,41% 73 480 41,84% 10 972 6,25% 14 138 8,05% 16 383 9,33% 3483 1,98% 4415 2,51% 2137 1,22% 2653 1,51% 1188 0,68% 233 0,13% 97 0,06% 64 0,04% 179 742 61,41%
radomskie 106 097 32,56% 104 266 32,00% 17 584 5,40% 30 724 9,43% 37 304 11,45% 8873 2,72% 5266 1,62% 6443 1,98% 5089 1,56% 3226 0,99% 594 0,18% 262 0,08% 153 0,05% 332 789 61,34%
rzeszowskie 66 273 19,38% 166 851 48,79% 19 862 5,81% 45 213 13,22% 14 485 4,24% 8873 2,72% 8120 2,37% 5257 1,54% 3986 1,17% 2366 0,69% 411 0,12% 229 0,07% 119 0,03% 349 168 67,17%
siedleckie 84 610 30,21% 90 327 32,25% 13 339 4,76% 28 983 10,35% 36 602 13,07% 6717 2,40% 5737 2,05% 4356 1,56% 5560 1,99% 2959 1,06% 569 0,20% 198 0,07% 136 0,05% 286 909 61,10%
sieradzkie 76 681 41,10% 42 670 22,87% 12 317 6,60% 12 853 6,89% 23 317 12,50% 6307 3,38% 3629 1,95% 3009 1,61% 3392 1,82% 1895 1,02% 310 0,17% 134 0,07% 60 0,03% 190 684 63,45%
skierniewickie 62 926 34,93% 47 202 26,21% 10 718 5,95% 15 840 8,79% 26 099 14,49% 5130 2,85% 3614 2,01% 3341 1,85% 2491 1,38% 2258 1,25% 316 0,18% 103 0,06% 86 0,05% 184 684 59,97%
słupskie 86 537 46,88% 46 264 25,07% 19 174 10,39% 6547 3,55% 3473 1,88% 6877 3,73% 5139 2,78% 3842 2,08% 4236 2,30% 1927 1,04% 349 0,19% 125 0,07% 84 0,05% 188 644 64,20%
suwalskie 76 050 39,21% 51 815 26,71% 19 041 9,82% 13 522 6,97% 9694 5,00% 5943 3,06% 5378 2,77% 4209 2,17% 4523 2,33% 3086 1,59% 454 0,23% 159 0,08% 89 0,04% 198 169 59,11%
szczecińskie 187 147 41,27% 118 063 26,04% 53 327 11,76% 27 701 6,11% 5590 1,23% 20 520 4,53% 13 378 2,95% 14 948 3,30% 5976 1,32% 5700 1,26% 644 0,14% 264 0,06% 169 0,04% 460 618 63,30%
tarnobrzeskie 88 299 33,55% 82 397 31,31% 12 467 4,74% 27 160 10,32% 29 279 11,13% 6936 2,64% 5436 2,07% 4065 1,54% 4475 1,70% 1948 0,74% 442 0,17% 179 0,07% 95 0,04% 269 482 62,64%
tarnowskie 56 144 18,86% 151 705 50,97% 17 954 6,03% 25 965 8,72% 18 591 6,25% 6830 2,29% 9249 3,11% 4500 1,51% 3852 1,29% 2213 0,74% 349 0,12% 211 0,07% 96 0,02% 305 094 63,66%
toruńskie 129 789 42,57% 82 432 27,04% 33 314 10,93% 14 302 4,69% 10 759 3,53% 11 002 3,61% 7885 2,59% 5952 1,95% 6056 1,99% 2573 0,84% 497 0,16% 187 0,06% 116 0,04% 310 800 64,58%
wałbrzyskie 149 866 45,35% 88 120 26,67% 37 155 11,24% 12 494 3,78% 5243 1,59% 14 715 4,45% 7819 2,37% 5988 1,81% 3688 1,12% 4322 1,31% 605 0,18% 311 0,09% 124 0,04% 336 225 61,65%
warszawskie 343 714 25,50% 508 808 37,75% 164 641 12,22% 142 900 10,60% 15 857 1,18% 51 016 3,79% 41 569 3,08% 53 146 3,94% 5682 0,42% 17 977 1,33% 1514 0,11% 521 0,04% 390 0,03% 1 362 643 69,43%
włocławskie 97 645 51,97% 40 405 21,50% 13 014 6,93% 8581 4,57% 11 469 6,10% 5654 3,01% 3104 1,65% 2545 1,35% 3475 1,85% 1510 0,80% 303 0,16% 127 0,07% 68 0,04% 192 227 61,13%
wrocławskie 183 239 33,63% 188 112 34,53% 71 268 13,08% 32 428 5,95% 8696 1,60% 21 638 3,97% 14 241 2,61% 13 751 2,52% 4881 0,90% 5434 1,00% 691 0,13% 307 0,06% 170 0,03% 552 529 65,20%
zamojskie 71 043 32,41% 60 705 27,70% 9706 4,43% 21 662 9,88% 38 284 17,47% 3908 1,78% 3479 1,59% 2493 1,14% 5521 2,52% 1784 0,81% 394 0,18% 138 0,06% 53 0,02% 224 320 62,83%
zielonogórskie 142 480 46,86% 80 290 26,41% 31 051 10,21% 10 321 3,39% 6569 2,16% 11 165 3,67% 7778 2,56% 6300 2,07% 3957 1,30% 3177 1,04% 565 0,19% 231 0,08% 142 0,05% 310 392 64,75%
Polska 6 275 670 35,11% 5 917 328 33,11% 1 646 946 9,22% 1 225 453 6,86% 770 419 4,31% 631 432 3,53% 492 628 2,76% 428 969 2,40% 235 797 1,32% 201 033 1,12% 27 259 0,15% 12 591 0,07% 6825 0,04% 18 203 218 64,70%

Pod względem województw w pierwszej turze głosowania Aleksander Kwaśniewski uzyskał największe poparcie w 33 spośród 49; największy odsetek padł w województwie włocławskim, gdzie głosowało na niego prawie 52% okolicznych mieszkańców. Lech Wałęsa zdominował głosowanie w 16 innych województwach, a największym poparciem cieszył się w województwie nowosądeckim – 61,16%, co było najwyższym współczynnikiem ze wszysztkich kandydatów we wszystkich województwach.

Zwycięzcy pierwszej tury w województwach
Kandydaci, którzy zrezygnowali:
Zdjęcie Imię i nazwisko Wiek Partia wystawiająca kandydata
Lech Kaczyński Lech Kaczyński 46 Porozumienie Centrum
Marek Markiewicz 43 Partia Republikanie
Leszek Moczulski 65 Konfederacja Polski Niepodległej
Bogdan Pawłowski 50

II tura[edytuj | edytuj kod]

W drugiej turze wyborów o urząd prezydenta ubiegali się Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski. Sondaże przeprowadzone bezpośrednio po I turze wyborów wykazywały różnicę 1–2% głosów. Jednak większość ankietowanych (55%) była przekonana o zwycięstwie urzędującego prezydenta[10].

Kampania wyborcza uległa zaostrzeniu. Sztab wyborczy Lecha Wałęsy zaatakował Aleksandra Kwaśniewskiego za zatajenie nieukończenia studiów wyższych i obrony pracy magisterskiej. Aleksander Kwaśniewski oświadczył następnie, że obronił pracę na Uniwersytecie Gdańskim, czemu zaprzeczyły władze uczelni. Pomimo to minister sprawiedliwości skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o ustalenie pojęcia „wyższe wykształcenie”[5]. Kandydata SLD w negatywnym świetle postawiła sprawa zatajenia w deklaracji majątkowej akcji Towarzystwa Ubezpieczeniowo-Reasekuracyjnego „Polisa”[11]. Odpowiedzią sztabu Aleksandra Kwaśniewskiego było oskarżenie Lecha Wałęsy o niezapłacenie podatku od miliona dolarów, który otrzymał od firmy Warner Bros. Wiarygodność Lecha Wałesy starano się skompromitować sprawą oszusta-recydywisty Andrzeja Pastwy. Podając się za szefa komitetu wyborczego prezydenta, uzyskał on pomoc organizacyjną Komendanta Warszawskiej Policji[11].

Debaty[edytuj | edytuj kod]

Przed drugą turą wyborów doszło do dwóch debat pomiędzy kandydatami. Debatę transmitowało Polskie Radio i Telewizja Polska. Pierwsza z nich odbyła się 12 listopada. Tuż przed początkiem debaty kandydat SLD wręczył prezydentowi swoje oświadczenie majątkowe i zaapelował, aby prezydent uczynił to samo[10].

Podczas debaty Aleksander Kwaśniewski przedstawiał się jako człowiek kompromisu, natomiast Lech Wałęsa przypuścił atak na lidera SLD. Lechowi Wałęsie nie udało się osiągnąć celów, jakimi były pozyskanie wyborców Jana Olszewskiego oraz wyprowadzenie kontrkandydata z równowagi[10]. Po zakończeniu pierwszej debaty prezydent zareagował emocjonalnie na propozycję podania ręki Aleksandrowi Kwaśniewskiemu[12].

Podczas debaty 15 listopada prezydent był bardziej opanowany[12], mimo to nie zdołał jednak zniwelować skutków błędów z pierwszej debaty. Według badań CBOS 76% ankietowanych uznało, że Aleksander Kwaśniewski zachęcił ich do głosowania na siebie. Natomiast Lech Wałęsa zachęcił 27% badanych. Sytuację prezydenta pogorszył również brak możliwości głosowania przez Polaków za granicą[13].

Kandydaci i wyniki[edytuj | edytuj kod]

Kandydaci:
Zdjęcie Imię i nazwisko Wiek Przynależność partyjna Głosy Procent
Aleksander Kwaśniewski 41 Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej 9 704 439 51,72%
Lech Wałęsa 52 bezpartyjny 9 058 176 48,28%
Wyniki drugiej tury według województw.
Wyniki drugiej tury wyborów prezydenckich w Polsce w 1995 w powiatach (według stanu po reformie z 1999).
Województwo Aleksander Kwaśniewski Lech Wałęsa Frekwencja
# % # % # %
bialskopodlaskie 80 264 55,22% 65 079 44,78% 148 493 67,79%
białostockie 166 484 48,06% 179 895 51,94% 352 990 68,92%
bielskie 177 618 38,06% 289 119 61,94% 476 157 72,20%
bydgoskie 356 277 61,55% 222 519 38,45% 590 935 72,93%
chełmskie 74 166 64,26% 41 244 35,74% 117 644 65,71%
ciechanowskie 132 493 66,60% 66 450 33,40% 202 872 65,60%
częstochowskie 225 366 58,16% 162 125 41,84% 395 481 68,84%
elbląskie 141 092 63,38% 81 521 36,62% 226 798 66,64%
gdańskie 256 442 35,00% 476 206 65,00% 748 141 70,52%
gorzowskie 162 060 66,59% 81 307 33,41% 247 680 68,34%
jeleniogórskie 152 730 61,65% 95 005 38,35% 252 196 66,36%
kaliskie 229 157 63,15% 133 719 36,85% 370 774 71,97%
katowickie 918 180 49,31% 943 862 50,69% 1 895 077 64,92%
kieleckie 361 368 66,74% 180 115 33,26% 551 729 66,41%
konińskie 147 587 65,72% 76 979 34,28% 229 425 67,59%
koszalińskie 171 192 67,82% 81 246 32,18% 256 565 69,19%
krakowskie 207 682 32,58% 429 713 67,42% 649 855 69,48%
krośnieńskie 92 774 38,76% 146 593 61,24% 244 824 69,06%
legnickie 158 383 63,93% 89 373 36,07% 251 956 68,18%
leszczyńskie 133 246 67,21% 65 004 32,79% 202 704 73,12%
lubelskie 257 943 51,68% 241 219 48,32% 509 934 67,68%
łomżyńskie 64 479 41,82% 89 721 58,18% 157 979 63,62%
łódzkie 315 540 52,29% 287 959 47,71% 616 026 70,10%
nowosądeckie 82 593 23,47% 269 365 76,53% 359 228 71,44%
olsztyńskie 236 849 66,00% 122 040 34,00% 366 035 67,57%
opolskie 196 973 44,22% 248 434 55,78% 454 300 61,31%
ostrołęckie 89 424 49,88% 89 870 50,12% 183 467 64,46%
pilskie 158 324 64,63% 86 629 35,37% 250 140 72,92%
piotrkowskie 170 878 55,94% 134 576 44,06% 312 211 66,49%
płockie 165 573 67,56% 79 491 32,44% 250 253 66,14%
poznańskie 384 505 54,39% 322 414 45,61% 722 081 73,15%
przemyskie 83 644 42,45% 113 407 57,55% 201 173 68,77%
radomskie 184 878 53,07% 163 495 46,93% 355 529 65,62%
rzeszowskie 111 593 30,87% 249 910 69,13% 370 571 71,35%
siedleckie 152 258 51,40% 143 944 48,60% 303 337 64,73%
sieradzkie 129 451 64,84% 70 211 35,16% 204 102 68,08%
skierniewickie 113 272 58,87% 79 138 41,13% 197 131 63,93%
słupskie 128 958 65,10% 69 129 34,90% 201 805 68,47%
suwalskie 127 187 60,97% 81 425 39,03% 212 739 63,27%
szczecińskie 280 560 58,36% 200 219 41,64% 489 708 67,50%
tarnobrzeskie 148 314 53,36% 129 618 46,64% 283 944 66,11%
tarnowskie 96 998 30,14% 224 795 69,86% 329 730 68,94%
toruńskie 197 256 60,71% 127 646 39,29% 331 542 68,65%
wałbrzyskie 225 041 62,29% 136 229 37,71% 367 635 67,47%
warszawskie 492 172 37,76% 811 093 62,24% 1 332 926 70,45%
włocławskie 146 835 69,98% 63 004 30,02% 214 171 68,08%
wrocławskie 276 067 48,24% 296 206 51,76% 583 221 68,63%
zamojskie 132 107 56,10% 103 386 43,90% 240 416 67,59%
zielonogórskie 210 206 64,34% 116 529 35,66% 332 866 69,44%
Polska 9 704 439 51,72% 9 058 176 48,28% 19 146 496 68,23%
Pierwsza strona Obwieszczenia
Druga strona Obwieszczenia
Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z 20 listopada 1995 o wynikach głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w drugiej turze głosowania, przeprowadzonej w dniu 19 listopada 1995

W ponownym głosowaniu geograficzna mapa zwycięzców pozostawała prawie taka sama. Jedynym województwem, gdzie w porównaniu do pierwszej tury najwięcej ważnych głosów zdobył inny kandydat, było województwo siedleckie. Tam 5 listopada najwięcej głosów przypadło na Lecha Wałęsę, zaś 19 listopada wygrał Aleksander Kwaśniewski. W związku z tym kandydat lewicy uzyskał większe zaufanie wyborców w 34 województwach, podczas gdy dotychczasowy prezydent – w 15.

Po wyborach do Sądu Najwyższego na podstawie przepisów ordynacji wyborczej wyborcy zgłaszali protesty z powodu podania przez Aleksandra Kwaśniewskiego fałszywych informacji o swoim wykształceniu. Jedyny oficjalny dokument, jakim było obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej, zawierało informację podaną przez Aleksandra Kwaśniewskiego, że posiada wykształcenie wyższe. Sąd Najwyższy w Izbie Administracyjnej uchwałą z 9 grudnia 1995 podjętą stosunkiem głosów 12:5[14] uznał, że nie mogło to wpłynąć na wynik wyborów, oddalił zgłaszane protesty, a wybory uznał za ważne.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dz.U. z 1995 r. nr 103, poz. 509.
  2. a b Dudek 2013 ↓, s. 334.
  3. Dudek 2013 ↓, s. 340.
  4. a b Dudek 2013 ↓, s. 335.
  5. a b c d e Dudek 2013 ↓, s. 336.
  6. a b Dudek 2013 ↓, s. 337.
  7. a b c d Dudek 2013 ↓, s. 338.
  8. a b c d e f Dudek 2013 ↓, s. 339.
  9. Bogdan Borowik: Partie konserwatywne w Polsce 1989–2001. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2011, s. 247. ISBN 978-83-227-3158-1.
  10. a b c Dudek 2013 ↓, s. 345.
  11. a b Dudek 2013 ↓, s. 344.
  12. a b Dudek 2013 ↓, s. 346.
  13. Dudek 2013 ↓, s. 347.
  14. Wymagana zwykła większość głosów w 17 osobowym składzie izby.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]