Kazimierz Fabrycy
generał dywizji | |
Data i miejsce urodzenia |
3 marca 1888 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914-1945 |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
3 Dywizja Piechoty Legionów |
Stanowiska |
dowódca brygady piechoty |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
Odznaczenia | |
|
Kazimierz Fabrycy (ur. 3 marca 1888 w Odessie, zm. 18 lipca 1958 w Londynie) – generał dywizji Wojska Polskiego.
Życiorys
Kazimierz Fabrycy urodził się 3 marca 1888 w Odessie, w ówczesnej guberni chersońskiej, w rodzinie Antoniego i Marii z domu Żera. Herbu Pelikan. Po ukończeniu gimnazjum w Niemirowie odbył jednoroczną służbę wojskową w armii rosyjskiej. Następnie studiował w Szkole Politechnicznej we Lwowie i na Monachijskim Uniwersytecie Technicznym, gdzie w 1914 otrzymał tytuł inżyniera. Był czynnym członkiem Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie[1]. W czasie studiów aktywnie uczestniczył w działalności polskich organizacji niepodległościowych. W 1908 był jednym z założycieli Związku Walki Czynnej, a dwa lata później Związku Strzeleckiego. W latach 1909–1913 ukończył Szkołę Oficerską Związku Walki Czynnej i otrzymał znak „Parasola”.
Od sierpnia 1914 walczył w Legionach Polskich. Dowodził kompanią w 1 pułku piechoty, następnie był oficerem sztabu Komendy Legionów, a później dowódcą batalionu w 2 i 3 pułku piechoty Legionów oraz pełniącym obowiązki dowódcy 1 pułku piechoty Legionów. W lipcu 1917, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Forcie Beniaminów. Od 21 kwietnia 1918 pełnił służbę w Polskiej Sile Zbrojnej. Był dowódcą kursu oficerów piechoty i dowódcą Kadry 4 pułku piechoty w Ostrowi Mazowieckiej, a następnie komendantem garnizonu Dęblin i organizatorem kursu uzupełnień dla oficerów byłego I Korpusu Polskiego w Rosji.
W listopadzie 1918 objął dowództwo 4 pułku piechoty, który 7 grudnia tego roku przemianowany został na 34 pułk piechoty. 18 stycznia 1919 wyznaczony został na stanowisko zastępcy inspektora szkół piechoty. 25 lipca tego roku powierzono mu stanowisko szefa sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego „Poznań”. W czasie wojny z bolszewikami (od 12 lutego 1920) dowodził kolejno XXXI, XX i XXII Brygadą Piechoty. 21 września 1921 objął dowództwo 3 Dywizji Piechoty Legionów w Zamościu[2]. 1 grudnia 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski mianował go generałem brygady. W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie zamachowców[3]. 20 sierpnia 1926 powołany został na stanowisko II wiceministra spraw wojskowych, które 3 sierpnia 1931 przemianowane zostało na urząd I wiceministra spraw wojskowych. 10 listopada 1930 roku Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki nadał mu stopień generała dywizji ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 roku i 3. lokatą w korpusie generałów. Jednocześnie zezwolił mu na nałożenie oznak nowego stopnia przed 1 stycznia 1931 roku[4].
12 czerwca 1934 roku Prezydent RP zwolnił go ze stanowiska I wiceministra spraw wojskowych i mianował Inspektorem Armii z siedzibą we Lwowie[5]. Funkcję inspektora armii sprawował do września 1939. Zgodnie z założeniami planu operacyjnego „Wschód” przewidziany był do objęcia stanowiska dowódcy Armii „Podole”. W lutym 1936 polował w Białowieży wraz z ministrem III Rzeszy Hermannem Göringiem[6]. W 1937 był protektorem honorowym klubu sportowego LKS Pogoń Lwów[7].
15 marca 1939 marszałek Edward Śmigły-Rydz powierzył mu dowództwo południowego odcinka granicznego, a w dniu 11 lipca 1939 mianował dowódcą Armii „Karpaty”. W czasie kampanii wrześniowej podejmował szereg błędnych decyzji, których rezultaty przekreśliły rachuby związane z możliwością obrony Polski południowo-wschodniej. Na przykład w wyniku przedwczesnego wycofania 6 IX 24 DP z linii Dunajca i oddania Tarnowa, nastąpił kryzys położenia znajdującej się jeszcze na wschodnim brzegu rzeki GO Boruta, która w efekcie musiała walczyć o możliwość przejścia przez Dunajec. Przy okazji spowodowano tym samym trudności paliwowe 10 BK, która właśnie w Tarnowie zamierzała zaopatrzyć się w materiały pędne. Nade wszystko jednak doszło do zejścia wielkich polskich jednostek z głównych szlaków komunikacyjnych (Kraków – Rzeszów – Lwów i Nowy Sącz – Sanok), którymi poruszały się niemieckie jednostki szybkie (XXII Korpus Pancerny: 4 Dywizja Lekka i 2 Dywizja Pancerna), przeciwko którym pozostawiona została 10 BK. Zamiast nakazać 11 DP wsparcie ogniem posiadanej artylerii działań słabych brygad górskich, Fabrycy nakazał dowódcy tej dywizji oszczędzać się aż do osiągnięcia linii Sanu, chociaż przyniosło to w efekcie zmarnowanie wysiłków postawionych przed niewykonalnymi zadaniami 2 i 3 BG, ich rozproszenie i umożliwiło przeciwnikowi osiągnięcie wielkich sukcesów relatywnie niewielkimi siłami. Podobnie nie przekazał do gen. Łukoskiego wydanego 11 IX rozkazu dowódcy Frontu Południowego gen. Sosnkowskiego, aby 11 DP uderzając z flanki na niemiecką 2 DG wsparł ciężko walczącą 24 DP. Pomimo tego z woli marszałka Rydza-Śmigłego Fabrycy objął dowództwo nowej Armii „Małopolska” i przeniósł się ze sztabem do Lwowa. 12 IX odmówił powrotu do swojej Armii, co zmusiło dowódcę Frontu Południowego gen. Sosnkowskiego do objęcia osobistego dowodzenia nad zgrupowaniem 11, 24 i 38 DP. Pomimo tego Fabrycy mianowany został następnie dowódcą przedmościa rumuńskiego. 18 września, po agresji ZSRR na Polskę, przekroczył granicę z Rumunią. Internowany w Rumunii w obozie w Băile Herculane[8]. Resztę wojny spędził na Bliskim Wschodzie, najpierw w Ośrodku Zapasowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, później w innych formacjach tyłowych w Palestynie.
Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii. Zakupił i prowadził gospodarstwo rolne, co pozwalało mu na uzyskanie środków utrzymania)[9].
Generał Fabrycy, pomimo dowodzenia na odległość wielu kilometrów od linii frontu (8 IX 1939 był już w Siedliskach pod Przemyślem, a 10 IX, po uzyskaniu wiadomości, że Niemcy są w Sanoku i Radymnie, wbrew woli gen. Sosnkowskiego podjął decyzję o przeniesieniu swojej kwatery do Lwowa), sam żądał od podkomendnych stosowania jak najostrzejszych środków dyscyplinujących. Co gorsza, nie orientując się w sytuacji swojej armii, dezorientował swoimi meldunkami Naczelnego Wodza (8 IX zameldował o rozbiciu 24 DP i zdziesiątkowaniu 10 BK, co nie odpowiadało rzeczywistości), a podległe sobie oddziały wręcz oczerniał określając je jako zdemoralizowane[10].
18 lutego 1958 roku Prezydent RP August Zaleski powołał go na członka Kapituły Orderu Odrodzenia Polski[11]. 30 kwietnia 1958 roku w Londynie został wybrany kanclerzem Kapituły Orderu Odrodzenia Polski[12]. Funkcję pełnił do śmierci[13].
21 listopada 1911 we Lwowie jego żoną została Jadwiga Pawlewska (1888-1971), z którą miał córkę Jadwigę (ur. 1916-1951, po mężu Horoch) i syna (1919-2004)[14][15].
Awanse
- chorąży rezerwy
- podporucznik – 1913
- porucznik – 1914
- kapitan – 29 września 1914
- major – 18 stycznia 1915
- podpułkownik – 1918
- pułkownik – 22 maja 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w piechocie, „w grupie byłych Legionów Polskich”, 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 36. lokatą w korpusie oficerów piechoty
- generał brygady – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 26. lokatą w korpusie generałów
- generał dywizji – 10 listopada 1930 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 i 3. lokatą w korpusie generałów
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – nr 2771 (1921)[16][17]
- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (22 lipca 1958, za całokształt długoletniej pracy dla Polski)[18]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1937)[19]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[16][20]
- Krzyż Niepodległości
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz 1 i 2 w 1922)[16][21]
- Złoty Krzyż Zasługi (1930)[16][22]
- Medal za Wojnę[16]
- Medal Dziesięciolecia[16]
- Znak oficerski „Parasol”
- Odznaka „Znak Pancerny”
- Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych – 12 maja 1936
- Order Krzyża Orła I klasy (Estonia, 1933)[23]
- Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja, 1932)[24][16]
- Komandor Orderu Legii Honorowej (Francja, 1928)[16][25]
- Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (Finlandia, 1934)[16][26]
- Krzyż Wielki Orderu Miecza (Szwecja)[16]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Węgry, 1934)[16][26]
- Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 1934)[16][26]
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Rumunia)[16]
- Krzyż Komandorski Orderu Korony (Rumunia)[16]
Przypisy
- ↑ Sprawozdanie roczne Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie za rok 1910. Lwów: 1911, s. 19.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 83, 143, 395.
- ↑ Antoni Czubiński, Przewrót majowy 1926 roku, Warszawa 1989, s. 184.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1930 roku, s. 323.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 245.
- ↑ Minister Göring na polowaniu w Białowieży. „Express Lubelski i Wołyński”, s. 3, Nr 57 z 26 lutego 1936.
- ↑ Lwowski klub sportowy "Pogoń" w roku 1937. Lwów: 1937, s. 2.
- ↑ Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, w: Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249) 2014, s. 93-94.
- ↑ Włodzimierz Nikitenko: Włóczędzy w generalskich mundurach. Historia.org.pl., 23 września 2014. [dostęp 2016-11-01]. (pol.).
- ↑ Marian Porwit „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, Wyd. Czytelnik Warszawa 1983, tom 2, strona 464-469, 474-477, 481-485
- ↑ Dziennik Ustaw RP Nr 2 z 20 lutego 1958 r.
- ↑ Dziennik Ustaw RP Nr 4 z 23 maja 1958 r.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 1958 o powołaniu członków Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 44-45, Nr 6 z 19 września 1958.
- ↑ Kazimierz Fabrycy h. Pelikan. sejm-wielki.pl. [dostęp 25 marca 2015].
- ↑ Kazimierz Fabrycy. geni.com. [dostęp 25 marca 2015].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 169-170.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2973 z 13 maja 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 21, poz. 822
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 51, Nr 7 z 12 grudnia 1959.
- ↑ 11 listopada 1937 „za wybitne zasługi w służbie wojskowej” M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410
- ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 27 z 29.11.1927
- ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 314)
- ↑ 17 marca 1930 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska” M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143
- ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-10-23]. (est.).
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk Nr 8/1932, s. 336
- ↑ Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 9 z 26.04.1928
- ↑ a b c Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 13/1934, s. 231, 232
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
- Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r.. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
- Rocznik Oficerski 1939, Wyd. Kraków 2006 r., s. 4.
- „Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945”, Wyd. Koszalin 1997 r., s. 144.
- Rocznik Oficerski 1928 r. (tam data urodzenia – 7 marca 1888 r., ibid. s. 11).
- Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Kazimierz Fabrycy. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-06-27].
- Absolwenci Uniwersytetu Technicznego w Monachium
- Członkowie I Rady Rzeczypospolitej Polskiej
- Członkowie II Rady Rzeczypospolitej Polskiej
- Członkowie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Członkowie Kapituły Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)
- Członkowie Komendy Legionów Polskich 1914–1918 (Austro-Węgry)
- Członkowie Związku Strzeleckiego (1910–1914)
- Członkowie Związku Walki Czynnej
- Fabrycowie herbu Pelikan
- Generałowie dywizji II Rzeczypospolitej
- Inspektorzy armii
- Internowani w Beniaminowie
- Oficerowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Oficerowie piechoty Legionów Polskich 1914–1918
- Londyńska Polonia
- Ludzie związani ze Lwowem
- Ludzie urodzeni w Odessie
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Odznaką Pamiątkową Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
- Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi
- Odznaczeni znakiem oficerskim tzw. „Parasolem”
- Polacy – Komandorzy Legii Honorowej
- Polacy – Wielcy Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Miecza
- Polacy odznaczeni Orderem Trzech Gwiazd
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Polacy odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Orła
- Polscy inżynierowie
- Polscy myśliwi
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy walk przewrotu majowego 1926 (strona Józefa Piłsudskiego)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej
- Urodzeni w 1888
- Wiceministrowie spraw wojskowych II Rzeczypospolitej
- Zmarli w 1958
- Żołnierze I Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze II Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze Polnische Wehrmacht
- Żołnierze Wojska Polskiego internowani w Băile Herculane
- Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej