Kodeks Macedoński

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kodeks Macedoński
Ilustracja
Fragment pierwszej karty
Oznaczenie

Y

Data powstania

IX wiek

Rodzaj

Kodeks majuskułowy

Numer

034

Zawartość

Ewangelie

Język

grecki

Rozmiary

18 × 13 cm

Typ tekstu

tekst bizantyński

Kategoria

V

Odkrywca

Braithwaite

Miejsce przechowywania

Cambridge University

Multimedia w Wikimedia Commons

Kodeks Macedoński, łac. Codex Macedoniensis albo Macedonianus, oznaczany symbolami Y albo 034 (Gregory-Aland), ε 073 (von Soden)[1][2] – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu pisany na pergaminie, paleograficznie datowany na IX wiek. Rękopis posiada marginalia, przystosowany został do czytań liturgicznych. Do czasów współczesnych nie zachował się w całości i ma pewne braki, jego tekst nie jest wysoko oceniany przez krytyków tekstu. Rzadko cytuje się go w krytycznych wydaniach Nowego Testamentu.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Kodeks zawiera 309 pergaminowych kart (18 na 13 cm) z tekstem czterech Ewangelii, z sześcioma lukami. Tekst pisany jest jedną kolumną na stronę, 16 linijek w kolumnie[3][4]. Litery są niewielkie, mają zaledwie 2 mm wysokości, pisane są ciemnobrunatnym atramentem. Pod względem paleograficznym pismo przypomina kodeksy 09, 036, 017 oraz lekcjonarz 150. Litery Ε Θ Ο Σ są wąskie, litera Μ jest szeroka, litera Ξ przypomina nieco Z i pod względem paleograficznym jest starsza od innych liter (kształt właściwy dla VIII wieku)[5].

Tekst stosuje przydechy oraz akcenty[6], które na ogół umieszczane są w poprawnych miejscach[5]. Skryba pisał uważnie i żadna linijka tekstu nie została opuszczona w wyniku popełnienia błędu homoioteleuton. Niemniej skryba opuścił sześć fraz, pięć z nich zostało uzupełnionych na marginesie[5].

Karty kodeksu ułożone zostały w octavo. Braithwaite oszacował, że oryginalny rękopis zawierał 42 foliałów, 674 strony, z których 66 zostało utraconych[7]. Rękopis nie zachował się w całości i ma następujące luki w tekście: Mt 1,1-9,11; 10,35-11,4; Łk 1,26-36; 15,25-16,5; 23,22-34; J 20,27-21,17[8].

Tekst ewangeliczny dzielony jest według dwóch systemów, długich jednostek – κεφαλαια (rozdziały) – oraz krótkich jednostek – Sekcji Ammoniusza. Na marginesie bocznym umieszczono numery Sekcji Ammoniusza oraz κεφαλαια (rozdziałów). W górnym marginesie umieszczono τιτλοι (tytuły) owych κεφαλαια, natomiast pod numerami Sekcji Ammoniusza umieszczono odniesienia do Kanonów Euzebiusza. Przed każdą z Ewangelii umieszczono listy κεφαλαια (spis treści)[6].

Na marginesie umieszczono również noty liturgiczne oznaczające teksty wykorzystywane podczas czytań liturgicznych. Oznakowane zostały wszystkie lekcje przeznaczone do czytań na niedzielę i na sobotę na cały rok liturgiczny. System tych lekcji odbiegał nieco od powszechnie używanego w Bizancjum i jest charakterystyczny dla wczesnego okresu[9]. Na stronie zawierającej tekst J 12,19-25 znajduje się menologiczna nota odnosząca się do Tarazjusza, patriarchy Konstantynopola. Według Braithwaite'a nota dotyczy dzieła powstałego około 780 roku[5].

Na końcu każdej Ewangelii znajduje się subscriptio. Przed każdą z Ewangelii znajduje się hypotesis z informacjami o okolicznościach powstania każdej Ewangelii. Ten typ hypotesis jest rzadko spotykany w innych rękopisach. Braithwaite zauważył, że stosuje go minuskuł 512 (wg numeracji Scrivenera, 473 wg numeracji Gregory'ego)[10].

Tekst[edytuj | edytuj kod]

Grecki tekst kodeksu reprezentuje tekst bizantyński, z niewielką liczbą oryginalnych wariantów. Braithwaite ocenił, że tekst jest typowy dla późnych kodeksów uncjalnych (E F G H K M S U V Γ Λ X Π)[5]. Obliczył ponadto, że w 400 miejscach wspiera tekst z wydania Horta i Westcotta przeciwko Textus receptus[11].

Gregory ocenił, że reprezentuje późny tekst[6]. Kirsopp Lake zauważył jego tekstualne pokrewieństwo z rodziną Π oraz Kodeksem Aleksandryjskim. Wspiera 15 wariantów rodziny Π, nie wspiera nigdy Kodeksu Aleksandryjskiego przeciwko rodzinie Π, z wyjątkiem tych sytuacji, kiedy Kodeks Aleksandryjski reprezentuje bizantyńską tradycję tekstualną[12].

Brak Mt 16,2b-3, brakujący tekst został oznakowany obelusem (÷)

Kurt Aland dał mu profil tekstualny 1921, 951/2, 42, 6S, co oznacza, że 192 razy wspiera tekst bizantyński przeciwko oryginalnemu, 95 razy zgodny jest z tekstem bizantyńskim i oryginalnym, 4 razy wspiera tekst oryginalny przeciwko bizantyńskiemu, posiada ponadto 6 sobie właściwych wariantów (Sonderlesarten). Aland zaklasyfikował go do Kategorii V[3]. Oznacza to, że tekst rękopisu zawiera niewiele starożytnych wariantów i jest nieprzydatny w rekonstrukcji oryginalnego tekstu[13].

Według Claremont Profile Method, tj. jest metody wielokrotnych wariantów, należy do grupy tekstualnej Π171 (wiodącymi rękopisami tej grupy są Π oraz minuskuł 171). Metodą tą badany był tylko w trzech rozdziałach Ewangelii Łukasza (Łk 1, Łk 10 i Łk 20)[14].

Pominięte zostały teksty Mt 16,2b-3 (znaki czasu)[11][15][16] oraz Jan 7,53-8,11[6]. Oba teksty uważane są za nieautentyczne przez krytyków tekstu[17]. Skryba opuścił także wiersze Mt 22,14 i Mk 15,28 oraz część wiersza J 8,14. Wszystkie te trzy braki uzupełnił korektor na marginesie[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Hypotesis przed Ewangelią Jana

Pierwotnie datowany był na wiek IX lub X[18]. Braithwaite zwrócił uwagę na paleograficzne podobieństwo od innych rękopisów powstałych w IX wieku[5]. Odtąd rękopis datowany jest na wiek IX. Datował tak Gregory[6], następnie Aland[19]. Obecnie datowany jest przez INTF na wiek IX[3][4].

Papadopoulus Kerameus widział ten rękopis w 1882 roku w klasztorze Marii Dziewicy[6]. Według Edwarda Millera rękopis był przechowywany w klasztorze Hagia Mone (375) w Kosinitza, w Macedonii. Według Millera rękopis miał tylko jedną lukę (Mt 1,1-9,1)[18].

W 1900 roku Bevan Braithwaite nabył ten rękopis w Macedonii (Braithwaite nie podaje, z jakiej miejscowości) i przywiózł go do Wielkiej Brytanii. Zaproponował nazwę Codex Macedoniensis. W 1901 jego syn, William Charles Braithwaite, skolacjonował tekst rękopisu, dokonał też pierwszego jego opisu i dostarczył wybór jego wariantów tekstowych[7]. Obecnie kodeks jest przechowywany w bibliotece Uniwersytetu Cambridge (Add. 6594)[3][4].

W 1908 roku Gregory skolacjonował tekst rękopisu w oparciu o Editio Regia Stefanusa z 1550 roku, uzupełniając odczyt Braithwaite'a[6].

Na listę rękopisów Nowego Testamentu wciągnął go Edward Miller, który przygotował 4 wydanie Scrivenera A Plain Introduction..., dając mu siglum ד[18][20]. Rękopis był również oznaczany przy pomocy siglum ו[2][6]. W 1908 Gregory nadał mu siglum Y oraz 034 (rękopis, który dotychczas był oznaczany przez siglum Y otrzymał siglum 054)[1].

Metzger w 1963 roku odnotował, że rękopis zasługuje na bardziej dokładne zbadanie, niż dotychczasowe[21]. Jednak w swoim dziele „The Text of the New Testament” (1 wydanie w 1968, 4 wydanie w 2005), nie poświęcił mu ani jednego zdania[22][a].

Rękopis jest rzadko cytowany w NA27[23]. Został wykorzystany w Synopsis Quattuor Evangeliorum Alanda[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Metzger nie opisał następnych kodeksów uncjalnych oznaczanych literowymi siglami (grupa 01-045): 024, 026, 030, 034, 036.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Gregory 1908 ↓, s. 36.
  2. ↑ a b Soden 1902 ↓, s. 132.
  3. ↑ a b c d Aland i Aland 1989 ↓, s. 123.
  4. ↑ a b c INTF i Cod. 034 ↓.
  5. ↑ a b c d e f g Braithwaite 1901 ↓, s. 115.
  6. ↑ a b c d e f g h Gregory 1909 ↓, s. 1027.
  7. ↑ a b Braithwaite 1901 ↓, s. 114.
  8. ↑ a b Aland 1996 ↓, s. XXI.
  9. ↑ Braithwaite 1904 ↓, s. 265.
  10. ↑ Braithwaite 1901 ↓, s. 117.
  11. ↑ a b Braithwaite 1901 ↓, s. 116.
  12. ↑ Lake 1936 ↓, s. 57.
  13. ↑ Aland i Aland 1989 ↓, s. 117.
  14. ↑ Wisse 1982 ↓, s. 52.
  15. ↑ Gregory 1909 ↓, s. 1028.
  16. ↑ Willker 2014 ↓, s. 338.
  17. ↑ Metzger 2001 ↓, s. 33, 187-189.
  18. ↑ a b c Scrivener 1894 ↓, s. 377.
  19. ↑ Aland 1963 ↓, s. 40.
  20. ↑ Gregory 1900 ↓, s. 96.
  21. ↑ Metzger 1963 ↓, s. 38.
  22. ↑ Metzger i Ehrman 2005 ↓, s. 81.
  23. ↑ NA27 2001 ↓, s. 293.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Krytyczne wydania Biblii greckiej
  • Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001. ISBN 978-3-438-05100-4. [NA27]
  • Kurt Aland: Synopsis Quattuor Evangeliorum. Locis parallelis evangeliorum apocryphorum et patrum adhibitis edidit. Wyd. 15. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1996. ISBN 3-438-05130-3.
Listy rękopisów
Introdukcje do krytyki tekstu Biblii greckiej
Inne opracowania
Wykaz kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu
01-045
046-0322
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kodeks_Macedoński&oldid=71897009”