Od12
| |
| Producent | |
|---|---|
| Lata budowy |
1884–1885 |
| Układ osi |
2'B n2 |
| Wymiary | |
| Masa pustego parowozu |
40,7 t[1] |
| Masa służbowa |
44,7 t (77 t z tendrem)[2] |
| Masa przyczepna |
26,7 t[2] |
| Długość z tendrem |
15 155 mm[3] |
| Wysokość |
4400 mm[3] |
| Rozstaw osi skrajnych |
5800 mm[a] |
| Średnica kół napędnych |
1680 mm[2] |
| Średnica kół tocznych |
995 mm[2] |
| Napęd | |
| Trakcja |
parowa |
| Ciśnienie w kotle |
10 at[2] |
| Powierzchnia ogrzewalna kotła |
127 m²[4] |
| Powierzchnia rusztu |
2,06 m²[2] |
| Średnica cylindra |
435 mm[2] |
| Skok tłoka |
630 mm[2] |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Moc znamionowa |
370 kW[4] |
| Maksymalna siła pociągowa |
4800 kg[3] |
| Prędkość konstrukcyjna |
80 km/h[2] |
| Nacisk osi na szyny |
14,4 t |
Od12 – polskie oznaczenie na PKP austriackiego parowozu osobowego serii kkStB 2 (AR III) o układzie osi 2'B. Parowóz wykorzystywał silnik bliźniaczy na parę nasyconą. Po pierwszej wojnie światowej osiem sztuk tych parowozów trafiło na PKP.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Lokomotywa ta wywodziła się z lokomotyw serii AR (późniejszej serii 1 kkStB), produkowanej od 1877 roku przez austriackie fabryki Wiener Neustädter Lokomotivfabrik (WNL) i Lokomotivfabrik Floridsdorf (WLF) dla Kolei Arcyksięcia Rudolfa (Kronprinz Rudolf-Bahn, KRB)[1].
W latach 1884–1885 fabryka WNL wyprodukowała dla Kolei Arcyksięcia Rudolfa 21 lokomotyw zmodernizowanej wersji AR III, a kolejne 8 wyprodukowano dla tej kolei w 1885 w StEG[5]. Dalsze 12 lokomotyw zbudowano w 1885 roku w WNL dla Galicyjskiej Kolei Transwersalnej (numery 1153–1164)[5]. Ogółem wyprodukowano 41 lokomotyw serii AR III. Po przejęciu ich przez Cesarsko-Królewskie Koleje Państwowe (kkStB), zostały one wszystkie oznaczone jako seria 2 i w 1885 roku oznaczone numerami od 201 do 241, zmienionymi w 1905 roku na 2.01 do 2.41; z tego lokomotywy o numerach 2.01 – 2.29 pochodziły z kolei KRB, a 2.30 – 2.41 z Galicyjskiej Kolei Transwersalnej[6].
W latach 1893–1910 koleje kkStB ponadto poddały rekonstrukcji 16 lokomotyw serii AR (kkStB 1), modernizując je do wersji AR III i uzyskując w ten sposób lokomotywy o numerach 2.42 – 2.60, jednakże z pominięciem numerów 2.47, 2.55 i 2.59[6] (stąd w wielu publikacjach jest informacja o 60 lokomotywach serii 2)[1]. Ogółem zbudowano lub przebudowano ich 57[6]. Lokomotywy te różniły się nieco od nowo zbudowanych masą, powierzchnią rusztu i powierzchnią ogrzewalną kotła[3].
Służba po I wojnie światowej[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu I wojny światowej część lokomotyw trafiła do nowo powstałych państw po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej, w tym do Polski w liczbie 8 maszyn (tylko nowo wyprodukowane jako AR III)[6]. Lokomotywy te w tym czasie były już jednak przestarzałe. Otrzymały polskie oznaczenie serii Od12, lecz nie jest jasne, czy zostały przenumerowane i weszły faktycznie do służby na PKP. Wycofano je przed 1931 rokiem[6]. Według niektórych źródeł, w Polsce używane były 4 lokomotywy[3].
25 lokomotyw znalazło się po I wojnie światowej w Czechosłowacji, z czego 17 weszło do eksploatacji na kolejach ČSD, otrzymując oznaczenie jako seria 254.0[1] (numery 254.001 do 011 dla lokomotyw typu AR III i 254.012 do 017 dla zrekonstruowanych)[6]. Wycofano je ze służby w latach 1925–1933, część przeznaczono na kotły grzewcze[1].
Pojedyncze egzemplarze trafiły podczas wojny lub po niej na koleje rosyjskie i jugosłowiańskie. Pozostałe jeździły na Kolejach Austriackich (BBÖ) do końca lat 20.[6]
Opis[edytuj | edytuj kod]
Parowóz osobowy z dwucylindrowym silnikiem bliźniaczym, na parę nasyconą, o układzie osi 2'B (2'B n2). Kocioł dość nisko między kołami (oś kotła na wysokości 1910 mm). Na kotle był wysoki dzwonowaty zbieralnik pary z zewnętrznymi zaworami bezpieczeństwa, a za nim cylindryczna piasecznica[3].
Ostoja parowozu była zewnętrzna, napęd na koła wiązane o średnicy 1680 mm przenoszony był poprzez korby Halla[3]. Rozstaw sztywny osi wiązanych wynosił 2400 mm, rozstaw osi wózka: 1700 mm[a]. Przedni dwukołowy wózek toczny systemu Campera osadzony był na sworzniu z przesuwem bocznym[3].
Parowóz miał dwucylindrowy silnik bliźniaczy, z mechanizmem rozrządu Stephensona i suwakami tłokowymi[3].
Z parowozem stosowany był trzyosiowy tender o pojemności 12 m³ wody i 6 ton węgla (polskie oznaczenie 12C13)[3].
Rozwinięciem konstrukcji lokomotyw serii 2 była seria 4 (Od13).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 30.
- ↑ a b c d e f g h i J. Piwowoński, Parowozy..., s. 192; J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 144.
- ↑ a b c d e f g h i j J. Piwowoński, Parowozy..., s. 192, 202.
- ↑ a b J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 144.
- ↑ a b J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 30, z tym, że daty produkcji lokomotyw 1884 i 1885 według J. Pospichal kkStB/BBÖ 2 (J. i Z. Bek podają odpowiednio 1881 i 1882 rok).
- ↑ a b c d e f g Josef Pospichal, kkStB/BBÖ 2 [dostęp 2012-05-30].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Piwowoński, Parowozy kolei polskich, WKiŁ, Warszawa 1978.
- Jindřich Bek, Zdenek Bek, Parní lokomotivy ČSD [1], Praga, 1999, ISBN 80-86116-13-1 (cz.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Josef Pospichal, Lista parowozów kkStB 2 w serwisie Lokstatistik