32 Pułk Zmechanizowany

32 Pułk Zmechanizowany im. Hansa Beimlera

Odznaka pamiątkowa 32pz
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1951
Rozformowanie	1994
Nazwa wyróżniająca	Budziszyński
Patron	Hans Beimler
Tradycje
Nadanie sztandaru	12 października 1956
Kontynuacja	8 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Pierwszy	mjr Zbigniew Ohanowicz
Ostatni	ppłk dypl. Zdzisław Bornus
Organizacja
Numer	JW 1746, 3699
Dyslokacja	Kołobrzeg
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	8 DZ

Kołobrzeg – w tych koszarach stacjonował pułk

Podstawowy wóz bojowy pułku – (BWP-1)

32 Budziszyński Pułk Zmechanizowany im. Hansa Beimlera (32 pz) – dawny oddział Wojsk Zmechanizowanych Sił Zbrojnych PRL i III RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1950 roku 32 Budziszyński zmotoryzowany pułk piechoty, stacjonujący w garnizonie Rogowo, został przeformowany w 32 Budziszyński pułk zmechanizowany; podporządkowany dowódcy 8 Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej.

W 1951 roku na podstawie rozkazu Nr 0044/Org. Ministra Obrony Narodowej z 17 maja 1951 roku jednostka została dyslokowana do garnizonu Kołobrzeg.

12 października 1956 roku pułk otrzymał sztandar, a 2 lipca 1975 roku imię patrona – Hansa Beimlera, niemieckiego działacza ruchu robotniczego.

W 1990 roku oddział został przeformowany na nowy etat. Reorganizacja wiązała się między innymi z połączeniem z 28 Sudeckim pułkiem zmechanizowanym i przeniesieniem dowództwa do „czerwonych koszar”. W 1994 roku pułk został przeformowany w 8 Brygadę Zmechanizowaną.

Pułk w wydarzeniach grudniowych 1970 roku

W godzinach rannych 15 grudnia 1970 roku wprowadzono w pułku stan podwyższonej gotowości bojowej. O 13.00 wydano rozkaz przegrupowania jednostki w rejon Gdańska.

16 grudnia pułk ześrodkował się w rejonie m. Złota Karczma. Generał Chocha o 19.05 16 grudnia nakazał dowódcy Marynarki Wojennej siłami 32 pz, przy współdziałaniu z pododdziałami MO i WOP, zająć Stocznię im. Komuny Paryskiej z zadaniem niewpuszczenia na jej teren załogi oraz ochrony obiektów i statków. W godzinach nocnych 32 pz zajął częścią sił Stocznię im. Komuny Paryskiej i Port Przeładunkowy w Gdyni. Po godzinie 5.00 17 grudnia na przystanku Gdynia-Stocznia, wiadukcie i moście zaczęło gromadzić się coraz więcej osób. Przez głośniki wojskowych wozów propagandowych kierowano do stoczniowców apele i ostrzeżenia zakazujące zbliżania się do stoczni. Z tłumu zaczęły padać obelżywe okrzyki pod adresem dyrekcji, MO i wojska. Jednocześnie ludzie poczęli przemieszczać się w stronę blokowanych przejść. Po dojściu tłumu do ustalonej wcześniej rubieży bezpieczeństwa dowódca 32 pz i dowódca batalionu wyszli przed stanowiska ogniowe i wezwali manifestantów do zatrzymania się. Nie dało to żadnego rezultatu. W tej sytuacji dowódca 32 pz o 5.50 wydał dowódcy rozlokowanej za bramami stoczni 7 kompanii piechoty zmotoryzowanej rozkaz do oddania kilku długich serii z karabinu maszynowego pociskami świetlnymi oraz wystrzału armatniego z czołgu. Tłum na kilkadziesiąt sekund stanął. Jednak po błędnej ocenie, że żołnierze strzelają amunicją ślepą, ruszył dalej. Na rozkaz dowódcy 32 pz kilku żołnierzy z 7 kpz otworzyło ogień celując w ziemię przed tłum. Od rykoszetów padli zabici i ranni. Sytuacja powtórzyła się ok. 8.00. I tym razem broni użyli żołnierze 7 kpz, a dowodził na tym kierunku zastępca dcy 32 pz do spraw politycznych.

17 grudnia na terenie Gdyni burzliwe zajścia miały jeszcze miejsce w rejonach: Stoczni Remontowej, Komitetu Miejskiego PZPR, Pogotowia Ratunkowego, Miejskiej Rady Narodowej i CPN, ochranianych przez pododdziały MW i 36 pz. Mimo groźnej sytuacji, jaka wytworzyła się w tych rejonach miasta, oraz żądań wiceministra spraw wewnętrznych gen. Szlachcica, żołnierze nie użyli broni przeciw demonstrantom. W rozładowaniu dramatycznej sytuacji pomogły w dużym stopniu urządzenia akustyczne przez które dowódcy grup nawoływali manifestantów do niepodchodzenia do ochranianych przez wojsko obiektów. O godzinie 20.00 wydzielono z 4 pułku artylerii 320 żołnierzy i 20 samochodów i skierowano do dyspozycji dowódcy 32 pz w celu zorganizowania ochrony Portu Przeładunkowego w Gdyni.

18 grudnia na terenie Gdyni, podobnie jak w Gdańsku, panował spokój. Od 20.00 rozpoczęto wycofywanie wojsk ze Stoczni im. Komuny Paryskiej, Stoczni Remontowej i Portu Przeładunkowego w Gdyni. Pozostawiono jedynie zewnętrzną ich ochronę, a pułk ześrodkował się w koszarach batalionu budowlanego na Oksywiu:

21 grudnia dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego gen. Kamiński wydał rozkaz całkowitego wyprowadzenia wojska z Trójmiasta. Zgodnie z planem 24 grudnia 1970 roku do 4.00 wszystkie jednostki biorące udział w akcji na terenie Trójmiasta powróciły do swoich koszar.

7 kwietnia 1995 – do sądu w Gdańsku wpłynął akt oskarżenia. Kierowanie zbrodnią ludobójstwa zarzucono 12 oficerom między innymi, pułkownikowi Władysławowi Łomotowi – ówczesnemu dowódcy 32 pułku zmechanizowanego oraz pułkownikowi Bolesławowi Fałdaszowi – zastępcy dowódcy pułku ds. politycznych. Uznano, że rozkaz użycia broni był sprzeczny z Konstytucją RP.  W roku 2013 płk Fałdasz został skazany na 4 lata więzienia, zaś płk Łomot zmarł w czasie procesu.

Pułk w wydarzeniach stanu wojennego z 13 grudnia 1981

32 pułk zmechanizowany brał także czynny udział we wprowadzaniu stanu wojennego. 13 grudnia 1981 roku w trybie alarmowym został skierowany w stronę Gdańska, gdzie dotarł w nocy z 14 na 15 grudnia. Po dotarciu na przedmieścia Gdańska batalion czołgów i batalion piechoty w transporterach dostały rozkaz skierowania się pod Stocznię Gdańską im. Lenina i otoczenie jej. Żołnierze dostali też rozkaz ładowania ostrej amunicji i ze względów bezpieczeństwa zakaz opuszczania wozów bojowych. Ten drugi rozkaz żołnierze zignorowali, zaczęli wychodzić z czołgów, rozmawiać z ludźmi, przyjmować od nich gorącą herbatę i kanapki, a także kwiaty, które powkładali w lufy czołgowe. Z powodów, jak to określono, zbratania się z ludźmi w nocy z 15 na 16 grudnia czołgi i transportery pułku zostały wycofane spod stoczni i podmienione przez jednostkę z Ełku. Następnie 32 PZ został wycofany i rozlokowany w lesie koło miejscowości Kolbudy pod Gdańskiem, gdzie pozostał w warunkach polowych do jesieni 1982 roku.

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

• mjr Zbigniew Ohanowicz od 1949
• ppłk Władysław Łomot
• mjr dypl. Leszek Kiełbasa
• mjr dypl. Andrzej Tyszkiewicz
• mjr dypl. Jerzy Pawłowski
• ppłk dypl. Stefan Raniecki
• ppłk dypl. Andrzej Baran
• ppłk dypl. Waldemar Skrzypczak
• ppłk dypl. Zdzisław Bornus

Struktura organizacyjna (lata 80. XX w.)

• Dowództwo i sztab
  • 3 × bataliony zmechanizowane
    • 3 × kompanie zmechanizowane
    • bateria moździerzy 120 mm
    • pluton plot
    • pluton łączności
  • batalion czołgów
    • 3 kompanie czołgów
    • pluton łączności
  • kompania rozpoznawcza
  • bateria haubic 122 mm (od 1985 dywizjon haubic)
  • bateria ppanc
  • kompania saperów
  • bateria plot
  • kompania łączności
  • kompania zaopatrzenia
  • kompania remontowa
  • kompania medyczna
  • pluton chemiczny
  • pluton ochrony i regulacji ruchu

Odznaka pamiątkowa

Odznaka ma kształt owalnej tarczy zwężonej ku dołowi. Na krawędziach tarczy widnieje łaciński napis: SEMPER PARATUS (ZAWSZE GOTOWY) oraz KOŁOBRZEG. Pole tarczy podzielono pionowo na dwie części emaliowane na żółto i granatowo (historyczne barwy piechoty). Na tarczę nałożony jest miecz i orzeł piastowski w koronie. Jelec przepasany jest szarfą z datami 1918 (rok powstania 32 Ciechanowskiego Pułku Piechoty) i 1944 (rok powstania 32 Pułku Piechoty). Na piersi orła umieszczono czerwoną tarczę z numerem 32. Odznaka ma wymiary 49 × 31 mm. Odznakę zaprojektował Dariusz Brążkiewicz. Wykonawcą jest Andrzej Panasiuk. Pierwsze odznaki wręczono 11 listopada 1992 roku.

Istnieje również miniaturka tejże odznaki wykonana przez Andrzeja Panasiuka.

Bibliografia

• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.brak strony w książce
• Edward Kospath-Pawłowski: 8 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1995. ISBN 83-85621-71-7.
• Kazimierz Kozłowski: Pomorze Zachodnie w latach 1945 – 2010. T. I. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2012. ISBN 978-83-7241-870-8.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
• Edward Jan Nalepa: Wojsko polskie w Grudniu 1970 roku. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07904-8.
• Jan Edward Nalepa: Grudzień 1970 w dokumentach wojskowych. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-022-7.
• Odtajnione dokumenty Grudnia 1970. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 1, 2001. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielechowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego: czas przemian. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08588-9.
• Andrzej Dominik Ohde „Polska falerystyka marynistyczna 1949–2001”, Wydawnictwo Z. Bartkowiak, Poznań 2001, ISBN 83-85215-22-0.
• Garnizon Kołobrzeg. [dostęp 2016-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-09)].
• Edward JanE.J. Nalepa Edward JanE.J., Wojsko Polskie w grudniu 1970, JerzyJ. Eisler, Warszawa: Wyd. Bellona, 1990, ISBN 83-11-07904-8, OCLC 830063036 .brak strony (książka)