Czwórstyk
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji. |
Czwórstyk – punkt geograficzny u zbiegu granic czterech państw czy innych jednostek geograficznych, analogiczny do trójstyku. Idealny czwórstyk jest bardzo rzadko występującym przypadkiem.
Przykłady czwórstyków[edytuj | edytuj kod]
Polska[edytuj | edytuj kod]
Między dwoma województwami a dwoma innymi państwami (54.36435°N 22.79228°E)[1]:
Polska,
województwo warmińsko-mazurskie;
Polska,
województwo podlaskie;
Rosja,
obwód kaliningradzki;
Litwa,
okręg mariampolski.
Między 4 gminami (województwo łódzkie, powiat tomaszowski)[a][2]:
Między 4 gminami (województwo śląskie):
- miasto
Rydułtowy, powiat wodzisławski;
- wieś Czernica, gmina
Gaszowice, powiat rybnicki;
- wieś Pstrążna, gmina
Lyski, powiat rybnicki;
- wieś Rzuchów, gmina
Kornowac, powiat raciborski.
Między 4 gminami (województwo lubelskie):
- miasto
Lubartów;
- wsie Chlewiska i Szczekarków, gmina
Lubartów (między dwiema jej częściami);
- wieś Pałecznica, gmina
Niedźwiada.
Świat[edytuj | edytuj kod]
Między trzema państwami[edytuj | edytuj kod]
Półwysep Arabski (19°N 52°E – cztery prowincje trzech państw)[3]:
Arabia Saudyjska, prowincja Asz-Szarkijja;
Oman, gubernatorstwo Zufar;
Jemen, prowincja Hadramaut;
Jemen, prowincja Al-Mahra.
Między dwoma państwami[edytuj | edytuj kod]
Baarle (eksklawy – czwórstyk występuje w jednym miejscu)[4]:
Holandia, miasto
Baarle-Nassau;
Belgia, miasto
Baarle-Hertog.
Szczyt Sorgschrofen (enklawa austriackiej gminy Jungholz stykająca się z macierzystym terytorium tylko w jednym punkcie (tzw. granica krzyżowa)[5]:
Austria, gmina
Jungholz;
Niemcy, powiat
Oberallgäu.

Korytarz Tin Bigha (skomplikowany układ granic, eksklawy i enklawy)[6]:
Indie, stan Bengal Zachodni;
Bangladesz, prowincja Rangpur.
Szwecja, region
Jämtland;
Szwecja, region
Västerbotten;
Norwegia, okręg
Nordland;
Norwegia, okręg
Nord-Trøndelag.
W jednym państwie[edytuj | edytuj kod]
Stany Zjednoczone, Four Corners (36°59′56.31532″N 109°02′42.62019″W)[7]. Granice stanów:
Kanada. Granice prowincji:
oraz terytoriów:
Meksyk, Mojonera de los cuatro estados (24°33′00″N 100°48′00″W)[b][8]. Granice stanów:
Argentyna (sporne)[c] (37°34′00″S 68°14′00″W). Granice prowincji:
Historyczne czwórstyki między państwami (krajami)[edytuj | edytuj kod]
Vaalserberg w latach 1830–1919[9]:
Belgia;
Holandia;
Królestwo Prus, od 1867
Związek Północnoniemiecki, od 1871
Cesarstwo Niemieckie;
Moresnet.
W latach 1922–1981[10]:
Obecnie nigdzie na świecie nie występują czwórstyki tego rodzaju.
Miejsca bliskie wystąpienia czwórstyku[edytuj | edytuj kod]
Bardzo bliski zjawisku czwórstyku w latach 1967–1990 (do zjednoczenia obydwu państw jemeńskich) był układ granic w cieśninie Bab al-Mandab między: Etiopią, Dżibuti, Jemenem Północnym i Jemenem Południowym. Na zachodnim, afrykańskim brzegu Morza Czerwonego do cieśniny Bab al-Mandab w pobliżu jej najwęższego miejsca (ok. 26 km) schodziła granica między Etiopią a Dżibuti (do 1977 Francuskie Terytorium Afarów i Isów) zaś na wschodnim, azjatyckim (Półwysep Arabski) – granica między Jemenem Północnym i Jemenem Południowym (do którego należała wyspa Perim).
Obecnie idealny czwórstyk między państwami nigdzie nie występuje, ale są miejsca, gdzie dwa trójstyki znajdują się bardzo blisko siebie:
- Botswana, Namibia, Zambia, Zimbabwe – granica botswańsko-zambijska wynosi w tym miejscu zaledwie około 700 metrów.
- Turcja, Iran, Azerbejdżan, Armenia – granica azersko-turecka (Azerbejdżan graniczy z Turcją poprzez swoją eksklawę, Nachiczewańską Republikę Autonomiczną) na rzece Araks wynosi 9 kilometrów i będąc jedną z najkrótszych granic państwowych na świecie oddziela od siebie trójstyki: turecko-azersko-armeński i turecko-azersko-irański
- Egipt, Izrael, Jordania, Arabia Saudyjska – granice tych 4 państw schodzą do Zatoki Akaba, lecz choć są blisko siebie, nie tworzą w niej punktu czwórstyku.
- Szwajcaria, Niemcy, Austria, Liechtenstein – dwa trójstyki granic: Szwajcarii, Niemiec i Austrii (na Jeziorze Bodeńskim) oraz Szwajcarii, Austrii i Liechtensteinu są od siebie oddalone ok. 30 km w linii prostej
- Pakistan, Afganistan, Tadżykistan, Chiny. Odległość między trójstykami granic Afganistanu, Tadżykistanu i Chin, oraz Afganistanu, Pakistanu (zajęta przez Pakistan północna część Kaszmiru) i Chin wynosi w linii prostej ok. 35 km
- Mongolia, Chiny, Rosja, Kazachstan – w rejonie Ałtaju Mongolskiego granice tych 4 państw zbiegają się blisko siebie tworząc 2 trójstyki: rosyjsko-mongolsko-chiński i rosyjsko-kazachsko-chiński, oddzielone granicą chińsko-rosyjską, która w tym miejscu ma długość 55 km.
Stykanie się większej liczby granic[edytuj | edytuj kod]
Antarktyda:
Biorąc pod uwagę roszczenia terytorialne na Antarktydzie – które mocą Traktatu Antarktycznego zostały zawieszone do 2041 roku – biegun południowy byłby miejscem zetknięcia się granic stref wpływów aż 6 państw („sześciostyk”), są to:Argentyna, Australia, Chile, Francja, Nowa Zelandia i Wielka Brytania.
Arktyka:
Podobna sytuacja ma miejsce w Arktyce, której statusu nie uregulowano jednak dotąd żadną umową międzynarodową. Według teorii sektorów Arktyka powinna zostać podzielona między: Rosję, USA (Alaska), Kanadę, Danię (Grenlandia) oraz Norwegię, w związku z czym biegun północny stanowiłby punkt zetknięcia się granic tych 5 państw („pięciostyk”)[11].
Filipiny:
W prowincji Albay na szczycie wulkanu Mayon stykają się granice ośmiu gmin – w tym miasta Legazpi, stolicy prowincji.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Granica między gminami Budziszewice a Czerniewice w zależności od dokładności rejestrów kartograficznych jest równa szerokości leśnej drogi, lub też sprowadza się do jednego punktu; w drugim przypadku jest to czwórstyk idealny.
- ↑ Hiszp. „Kamień graniczny czterech stanów”.
- ↑ Pomiary geodezyjne w 1966 roku podały w wątpliwość istnienie w tym miejscu idealnego czwórstyku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Schengen - Polska - Litwa - Rosja - MAZURY.INFO.PL, mazury.info.pl [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ Państwowy Rejestr Granic
- ↑ International Frontiers and Boundaries: Law, Politics and Geography - J.R. John Robert Victor Prescott, Gillian Gillian Doreen Triggs - Google Books, books.google.pl [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ Belgia, Holandia: Baarle-Hertog i Baarle-Nassau, czyli belgijsko-holenderska zabawa w puzzle - Geozeta.pl, www.geozeta.pl [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ The boundary cross at Jungholz
- ↑ India – Bangladesh Relations Documents
- ↑ Ute Mountain Ute Indian Reservation
- ↑ Panoramio - Photo of Mojonera que divide los cuatro Estados, www.panoramio.com [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ Vaalserberg - Peakbagger.com, www.peakbagger.com [dostęp 2017-11-22] .
- ↑ The Straight Dope: What's up with the „neutral zones” near Saudi Arabia?, www.straightdope.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Do kogo będzie należeć biegun? Status prawny Arktyki | Stosunki Międzynarodowe – Miesięcznik ogólnopolski